بازيگران خارجي از گندم و كالاهاي اساسي به عنوان سلاح عليه مردم سوريه استفاده مي‌كنند
شام بدون نان
شهاب شهسواري
يك دهه جنگ داخلي، تروريسم، تحريم‌هاي بين‌المللي و حالا بيماري كرونا، اقتصاد سوريه را به مرز فروپاشي كامل رسانده است. در شرايطي كه دولت‌هاي غربي و عربي به دليل نفرت از دولت حاكم در سوريه، شهروندان سوريه را با محاصره مستمر اقتصادي و سياسي تنبيه مي‌كنند، گزارش‌ها از گستردگي فقر، گرسنگي، فقدان خدمات عمومي و گراني در رسانه‌ها منتشر مي‌شود. ۹ سال نبرد خانمان برانداز در سوريه بر اساس برآورد رسانه‌هاي غربي ۴۰۰ هزار كشته و ميليون‌ها آواره بر جا گذاشته است. اما اين تمام ماجرا نيست، دولت ايالات متحده امريكا تصميم گرفته كه همه دردها و رنج‌هاي يك دهه‌اي براي مردم سوريه ناكافي بود و از چند ماه پيش موج گسترده‌اي از تحريم‌ها عليه سران دولت سوريه و مسوولان اقتصادي و نهادهاي اين كشور را آغاز كرده است تا وضع اقتصادي سوريه از فاجعه‌اي كه گرفتار آن شده، بدتر هم بشود. سقوط اقتصادي لبنان نيز كه بزرگ‌ترين شريك تجاري سوريه محسوب مي‌شود، مشكلات دمشق را دوچندان كرده است.
سهميه بندي نان
به نوشته روزنامه گاردين، دولت سوريه به تازگي تصميم گرفته تا فروش نان يارانه‌اي را سهميه‌بندي كند. مشكلات اقتصادي باعث شده تا ديگر دولت توان تامين يارانه براي نان مصرفي شهروندان را نداشته باشد. بر اساس مقررات جديد هر خانواده دو نفره روزانه سهميه يك بسته نان دارند، خانواده 4 نفره دو بسته نان و خانواده 6 نفره ۳ بسته. خانواده‌هايي كه ۷ نفر يا بيشتر جمعيت داشته باشند حداكثر ۴ بسته نان يارانه‌اي در روز دريافت مي‌كنند. دولت سوريه از ابتداي سال جاري سامانه كارت هوشمند را رونمايي كرد كه اجازه مي‌داد شهروندان براي خريد در نانوايي‌هاي دولتي از كارت‌هاي هوشمند استفاده كنند. اما براي تعداد نان بيشتر، خانواده‌ها مجبورند به نانوايي‌هاي خصوصي مراجعه كنند، جايي كه قيمت نان مي‌تواند تا ۵ برابر گران‌تر از نان يارانه‌اي باشد. به نوشته گاردين يك شهروند سوري براي خريد يك بسته نان در نانوايي‌هاي دولتي ممكن است 3 ساعت در صف بماند. بر اساس برآوردها توليد گندم در سوريه طي ۹ سال گذشته به نصف كاهش يافته است. در حالي كه پيش از آغاز درگيري‌ها در سوريه سالانه ۴ ميليون و ۱۰۰ هزار تن گندم در اين كشور توليد مي‌شد حالا كل توليد گندم سوريه به ۲ ميليون و ۲۰۰ هزار تن در سال رسيده است، آن هم در شرايطي كه بخش عمده‌اي از مزارع گندم سوريه نه در مناطق تحت كنترل دولت بلكه در مناطق كردنشيني قرار دارند كه تحت كنترل ايالات متحده امريكاست. در طول سال‌هاي گذشته سوريه تلاش كرده تا گندم مورد نياز خود را از روسيه وارد كند اما در ماه‌هاي اخير واردات گندم از روسيه هم دچار موانعي شده است.
گروكشي گندم
گندم به يك سلاح جنگي در معادلات سياسي و نظامي سوريه تبديل شده است. رسانه‌هاي طرفدار دولت سوريه از به آتش كشيده شدن مزارع گندم توسط گروه‌هاي تروريستي و نظاميان امريكايي به عنوان بخشي از كارزار فشار بر دولت سوريه مي‌نويسند. بر اساس اين گزارش‌ها در طول سال ۲۰۱۹ دست‌كم ۸۵ هزار هكتار از مزارع گندم در سوريه توسط شبه نظاميان و نظاميان خارجي به آتش كشيده شده است. ۹۶ درصد از كل گندم توليدي در سوريه در استان‌هاي حسكه، رقه، حلب، ديرالزور و حما توليد مي‌شود. از ميان اين استان‌ها 3 استان حسكه، رقه و ديرالزور در حال حاضر عمدتا توسط نيروهاي امريكايي و گروه‌هاي شبه نظامي كرد كنترل مي‌شوند. رسانه‌هاي روسيه از استمرار تلاش روسيه براي نجات اقتصادي سوريه مي‌نويسند. به نوشته خبرگزاري تاس يك كمپاني روسي ابتداي تابستان سال جاري ۲۰۰ هزار تن گندم به سوريه صادر كرده و چندين تن سيب‌زميني توليد سوريه دريافت كرده است. 3 هفته پيش رويترز به نقل از يك منبع در اداره كل فرآوري و تجارت حبوب در سوريه خبر داد كه «به دليل مشكلات تبادل مالي و بانكي» خريد يك ميليون تن گندم از روسيه لغو شده است. هر چند دولت روسيه مشكلات صادرات به سوريه و كمك‌هاي اقتصادي به اين كشور را به گردن تحريم‌هاي امريكا مي‌اندازد اما برخي رسانه‌ها از گروكشي سياسي گندم توسط روسيه خبر مي‌دهند. به نوشته گاردين، دولت مسكو عمدا در مسير صادرات گندم به سوريه سنگ‌اندازي مي‌كند تا دولت بشار اسد را وادار كند كه در فرآيند گفت‌وگوهاي تدوين قانون اساسي با گروه‌هاي مخالف كه با حمايت روسيه و سازمان ملل متحد برگزار مي‌شود از خود انعطاف نشان دهد.
تحريم‌هاي كمرشكن
سوريه دهه‌هاست كه از سوي ايالات متحده امريكا مورد تحريم‌هاي مختلف قرار گرفته است. اما در طول ماه‌هاي گذشته تحريم‌هاي امريكا عليه سوريه به شكل فزاينده‌اي گسترش يافته‌اند. بر اساس مجموعه تحريم‌هايي كه تحت عنوان قانون سزار از خرداد ماه امسال اجرايي شد تقريبا تمامي بخش‌هاي زيرساختي اقتصاد سوريه از طرف امريكا تحت تحريم قرار گرفته است. اين تحريم‌ها شامل تحريم‌هاي ثانويه نيز مي‌شوند و براي كساني كه به معامله با سوريه اقدام كنند، مجازات‌هايي را در نظر گرفته است. اين تحريم‌ها هر فرد يا نهادي را كه مستقيم و غيرمستقيم به دولت سوريه كمك مالي يا نظامي يا در 4 بخش نفت، گاز طبيعي، هواپيماهاي نظامي، ساخت‌وساز و مهندسي فعاليت كنند، مشمول مجازات‌هاي سنگين و تحريم‌هاي امريكا خواهد كرد. دولت امريكا از زمان اجراي اين تحريم‌ها به صورت مستمر نهادها و افراد جديدي را نيز در سوريه تحت تحريم قرار مي‌دهد تا جلوي مبادلات اقتصادي افراد در بخش دولتي و خصوصي سوريه با جهان خارج را بگيرد. دو هفته پيش دولت امريكا ۱۱ فرد و نهاد سوري از جمله اداره كل اطلاعات و رييس كل بانك مركزي سوريه را به فهرست تحريم‌هاي خود افزود.
سوءتغذيه و گرسنگي مردم سوريه
را تهديد مي‌كند
بر اساس داده‌هاي منتشره از سوي برنامه جهاني غذا در طول 6 ماه گذشته و از زمان شيوع بيماري كرونا در سوريه، تعداد افرادي كه از لحاظ امنيت غذايي در خطر قرار دارند در سوريه به ۹ ميليون و ۴۰۰ هزار نفر رسيده است، يك ميليون و ۴۰۰ هزار نفر بيشتر از 6 ماه پيش. سازمان ملل متحد برآورد كرده ۹۰ درصد از شهروندان سوريه در نقاطي كه توسط دولت كنترل مي‌شود زير خط فقر زندگي مي‌كنند و بيكاري به ۸۰ درصد رسيده است. كالاهاي اساسي مانند آرد، شكر، برنج، كپسول گاز مايع خانگي، سوخت و دارو روز به روز كمياب‌تر مي‌شوند و قفسه‌هاي فروشگاه‌ها روز به روز خالي‌تر. اما فقر و گرسنگي در سوريه فقط مربوط به مناطق تحت كنترل دولت مركزي نيست. در مناطق تحت كنترل شورشيان و نظاميان كشورهاي خارجي وضعيت از اين هم بدتر است. هفته گذشته يك موسسه خيريه بين‌المللي در گزارشي از قرار گرفتن ۷۰۰ هزار كودك سوري در آستانه گرسنگي خبر داده بود. موسسه صندوق نجات كودكان مستقر در بريتانيا با انتشار گزارشي نوشت:«در تازه‌ترين پيمايش محلي در شمال شرق سوريه دست‌كم ۶۵ درصد از كودكاني كه مورد سوال قرار گرفته‌اند، تاكيد كرده‌اند كه در طول 3 ماه گذشته حتي يك موز، سيب يا پرتقال نخورده‌اند.» اين پيمايش در مناطقي انجام مي‌شود كه تحت سلطه دولت امريكا و گروه‌هاي كرد متحدش قرار دارند. بر اساس گزارش صندوق نجات كودكان، نزديك به يك چهارم كودكان گفته‌اند كه ۹ ماه است هيچ كدام از اين ميوه‌ها را نخورده‌اند.گزارش دردناك اين موسسه به نمونه‌هايي از عمق فقر و گرسنگي در سوريه اشاره مي‌كند و مي‌نويسد:«يك مادر مي‌گويد كه فقط براي خريدن يك عدد سيب بايد 3 هفته پس‌انداز كند و وقتي بتواند يك سيب بخرد، مجبور است براي خودش و فرزندانش آن را به 5 قسمت تقسيم كند.» صندوق نجات كودكان مي‌نويسد:«در اين منطقه از سوريه بسيار رايج است كه خانواده‌ها براي اينكه از پس هزينه خورد و خوراك روزانه بربيايند براي هفته‌هاي متوالي سبزيجات تازه و گوشت را از سفره‌هاي‌شان حذف كنند و فقط براي خوراك روزانه به گندم و برنج تكيه كنند.»