شجريان و آزادي انتقاد
علي مطهري
درباره شخصيت استاد آواز و موسيقي سنتي ايران مرحوم محمدرضا شجريان چند نكته قابل ذكر است. او خواندن را به خاطر تربيت خانوادگي از قرائت قرآن و دعا آغاز كرد. سپس به خاطر استعداد ذاتي خود وارد فن آواز شد، يعني اولا اين استعداد خود را كشف كرد و ثانيا آن را رشد داد و شكوفا كرد و هدر نداد. چه بسيار انسان‌هايي كه استعدادهايي در فني دارند و آن را معطل مي‌گذارند و بر باد مي‌دهند. اما اين شكوفا كردن استعداد بايد براساس علم و راهنمايي اساتيد مسلم آن فن انجام شود و شجريان درست همين كار را كرد و آواز و موسيقي را به عنوان يك فن و علم دنبال كرد و سال‌ها در اين راه زحمت كشيد و موسيقي سنتي ايران را از گزند تندباد موسيقي‌هاي بازاري و غربي حفظ كرد و راه اساتيد اين فن را ادامه داد. در سال‌هاي قبل از انقلاب آلوده به موسيقي بازاري و كاباره‌اي نشد. درحالي كه زمينه آن فراهم و كاري درآمدزا بود. پس از انقلاب اسلامي هنر خود را در طبق اخلاص نهاد و سرودهايي جاودان براي جمهوري اسلامي به يادگار گذاشت، سرودهايي كه گاه با اشعار حافظ و سعدي و مولوي و خيام جان انسان‌ها را به وجد مي‌آورد. يكي از رموز موفقيت او اين بود كه خود اهل شعر و ادب و عرفان بود و اين اشعار را از عمق جان خود مي‌خواند و سخن كز دل برآيد نشيند لاجرم بر دل. اما با وجود خدمت‌هايي كه شجريان با سرودهايي مانند «شهيد» و «سپيده» به آرمان‌هاي انقلاب اسلامي كرد، رفتار ما با او در سال‌هاي آخر عمرش در خور اين خدمات نبود و او را آزرد. در جريان حوادث سال 88 آنجا كه رييس‌جمهور سابق برخي معترضان را خس و خاشاك ناميد رنجيده خاطر شد و انتقاد كرد و حتي سرودي هم اجرا كرد. اين امر باعث شد كه افراط‌گرايي آن زمان در برخورد با معترضان، دامن او را هم بگيرد و پخش آوازهاي او از صدا و سيما ممنوع شود، گرچه گفته شده كه اين امر به درخواست خودش بوده است ولي مصاحبه دو سال پيش او با روزنامه ايران نشان مي‌دهد كه اين طور نبوده است. او در اين مصاحبه مي‌گويد «من هيچ‌وقت نگفته‌ام «ربّنا» از صدا و سيما پخش نشود، «ربّنا» متعلق به مردم ايران است و اين ادعا صحت ندارد.» به هرحال از آنجا كه هنرمند روح لطيفي دارد و او انتظار چنين برخوردي را نداشت آزرده خاطر شد و مسوولان ما اقدام لازم را براي دلجويي از او انجام ندادند. امروز رييس‌جمهور و معاون اول و وزير ارشاد پيام تسليت مي‌دهند ولي بايد از آنها پرسيد در زمان حيات او چه اقدامي در اين زمينه كرديد، خصوصا رييس‌جمهور كه رييس شوراي عالي امنيت ملي است. لابد مسوولان ما در موضوع حصر خانگي هم منتظرند آنها از دنيا بروند و پيام تسليت بدهند. نوشدارو بعد از مرگ سهراب به كار نمي‌آيد. اين سياست كه منتقد نظام بايد حذف شود تا همه يك نظر داشته باشند بايد در جمهوري اسلامي كنار گذاشته شود.
فعال سياسي