ترامپ خواستار باج ۳۳۵ ميليون دلاري براي خارج كردن سودان
از فهرست تروريستي شد
بهاي خروج از فهرست امريكايي
شهاب شهسواري
خارطوم بعد از ۲۷ سال براي نخستين بار در رابطه با امريكا اين فرصت را پيدا كرده تا از فهرست ادعايي واشنگتن در مورد دولت‌هاي حامي تروريسم خارج شود اما اين خروج ممكن است مستلزم پرداخت هزينه‌اي سنگين از سوي دولت انتقالي جوان سودان باشد. سودان سال ۱۹۹۳ توسط دولت بيل كلينتون در فهرست دولت‌هاي حامي تروريسم جاي گرفت. اما دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا دوشنبه شب اعلام كرد كه آماده است تا سودان را از اين فهرست خارج كند. هر چند به گفته رييس‌جمهور امريكا هزينه خروج خارطوم از فهرست واشنگتن نزديك به ۳۳۵ ميليون دلار براي خارطوم آب مي‌خورد، مشخص نيست كه برآورده كردن اين شرط به تنهايي براي قطع تحريم‌ها و محدوديت‌هاي امريكا عليه سودان كافي باشد چراكه ظن غالب در ميان رسانه‌ها اين است كه بهاي اصلي اين امتياز، ايجاد روابط ميان سودان و رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين است. موضوعي كه در طول ماه‌هاي گذشته بارها مطرح شده اما مقام‌هاي دولت انتقالي سودان هرگز حاضر به تاييد آن نشده‌اند.
دونالد ترامپ گفته است كه به محض واريز شدن مبلغ ۳۳۵ ميليون دلار توسط دولت سودان اين كشور را از فهرست دولت‌هاي حامي تروريسم امريكا خارج خواهد كرد. اين مبلغ از نظر امريكا غرامت خون افرادي است كه در دو بمب‌گذاري بزرگ در سال ۱۹۹۵ در سفارتخانه‌هاي امريكا در قاره آفريقا جان خود را از دست دادند. هيچ يك از اين دو بمب‌گذاري در خاك سودان رخ نداد بلكه كنيا و تانزانيا محل وقوع اين رويدادهاي تروريستي بودند كه باعث كشته شدن ۲۲۰ نفر شد. هر چند القاعده مسووليت اين حمله را پذيرفت اما دولت ايالات متحده امريكا دولت عمرالبشير را به دليل آنچه اجازه اقامت و رفت و آمد به سران القاعده توصيف مي‌كرد مقصر اين حادثه مي‌داند.
به نوشته رويترز با وعده روز دوشنبه دونالد ترامپ احتمال توافق ميان سودان و رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين بسيار افزايش يافته اما شكاف‌هاي داخلي و مخالفت ميان احزاب و جريان‌هاي درون حاكميت دولت موقت بسيار زياد است. مقام‌هاي نظامي دولت انتقالي، چندان مخالفتي با امضاي توافق عادي‌سازي روابط با رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين ندارند اما غيرنظاميان حاضر در دولت كاملا با چنين اقدامي مخالف هستند.
رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا همزمان با امضاي توافق‌هاي بحرين و امارات متحده عربي با رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين گفته بود كه تعداد ديگري از كشورهاي عربي هم آماده عادي‌سازي روابط هستند و حتي گفته بود كه اگر به اندازه كافي به آنها فشار وارد كرده بود، نمايندگان اين كشورها همزمان با ابوظبي و منامه، توافق‌هاي عادي‌سازي روابط با تل‌آويو امضا مي‌كردند. دونالد ترامپ از كشورهاي مورد نظرش نامي به زبان نياورد ولي تاكيد كرد كه تا چند هفته ديگر يك به يك اين كشورها توافق‌هاي عادي‌سازي روابط امضا خواهند كرد. رسانه‌ها از همان زمان سودان را به عنوان يكي از اصلي‌ترين گزينه‌هاي ترامپ براي وادار كردن به عادي‌سازي روابط با رژيم اشغالگر مي‌دانستند. سودان به تازگي با بركناري رييس‌جمهور خودكامه پيشينش عمرالبشير با يك دولت انتقالي نيمه نظامي و نيمه غيرنظامي اداره مي‌شود كه قرار بود در طول دو سال حاكميت كشور را به يك دولت دايمي منتخب تحويل دهد.
مقام‌هاي دولت سودان به رغم فشارهاي امريكا تاكنون توانسته‌اند با اين بهانه كه دولت انتقالي اختيارات كافي براي سپردن تعهدي تا اين اندازه بزرگ و دايمي ندارد زير بار عادي‌سازي جنجالي روابط با يك رژيم اشغالگر سرزمين‌هاي عربي نروند. دولت انتقالي خارطوم نگران است در صورت پذيرش چنين تعهدي، همكاري‌هاي مشترك ميان غيرنظاميان با ارتش براي ايجاد يك حكومت جديد در اين كشور از بين برود و يك سال ونيم بعد از بركنار عمرالبشير در پي اعتراضات گسترده عمومي بار ديگر اين كشور بحران‌زده شاهد اعتراضات گسترده مردمي شود. رويترز به نقل از يك منبع ارشد در دولت سودان مي‌نويسد:«چنين تصميمي نياز به ثبات اقتصادي و سياسي دارد. شايد بعد از برطرف شدن كامل تحريم‌هاي امريكا، مردم سودان بتوانند در شرايط عادي در مورد منافع چنين اقدامي با يكديگر گفت‌وگو كنند.»
سودان سال‌هاست كه با مشكلات اقتصادي مواجه است اما وضعيت اقتصادي در ماه‌هاي اخير بسيار وخيم‌تر شده است. تورم سالانه ۲۰۰ درصدي و ناتواني دولت انتقالي در تامين كالاهاي اساسي و خدمات عمومي در كنار شيوع گسترده بيماري كرونا و سيل‌هاي شديد در طول يك سال گذشته، سودان را در وضعيت بسيار شكننده‌اي قرار داده است. با اين حال دولت خارطوم اميدوار است كه با كنار گذاشته شدن نام اين كشور از فهرست امريكايي دولت‌هاي حامي تروريسم، امكان تامين سرمايه‌هاي خارجي، مذاكره براي دريافت وام همچنين بخشش يا استمهال برخي از بدهي‌هاي خارجي اين كشور امكان‌پذير شود.
بر اساس گزارش‌هاي رسانه‌اي، مقام‌هاي امريكا در گفت‌وگو با عبدالفتاح البرهان، رهبر نظامي دولت انتقالي سودان وعده داده‌اند كه در صورت امضاي توافق عادي‌سازي روابط با تل‌آويو، كمك‌هاي توسعه‌اي و بشردوستانه از سوي امريكا به خارطوم پرداخت خواهد شد.
عبدالله حمدوك، نخست‌وزير غيرنظامي دولت انتقالي سودان تاكيد دارد كه نبايد موضوع عادي‌سازي احتمالي روابط با رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين به مساله حذف نام سودان از فهرست امريكايي دولت‌هاي حامي تروريسم گره بخورد. هبه محمدعلي، وزير دارايي دولت سودان روز دوشنبه در گفت وگويي با يك شبكه تلويزيوني در سودان تاكيد كرد:«نمي‌توان يك ملت بزرگ را در عرض يك هفته يا دو هفته به عادي‌سازي روابط با يك دولت ديگر وادار كرد. اگر اراده‌اي براي عادي‌سازي روابط با اسراييل وجود داشته باشد بايد به ما فرصت داده شود تا جزييات اين تصميم به شكل دقيق بررسي شود.»
موضع سران غيرنظامي دولت همچون عبدالله حمدوك نخست‌وزير و هبه محمدعلي وزير دارايي چندان با مواضع مقام‌هاي ارشد نظامي مشابه نيست. عبدالفتاح برهان، رييس نظامي شوراي حاكميت سودان زمستان گذشته در اوگاندا با بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم اسراييل ديدار و رايزني كرد و محمد حمدان داگالو معاون جنجالي او نيز در سخناني جنجالي با تحسين پيشرفت‌هاي اقتصادي و فناوري اسراييل از عادي‌سازي روابط با تل‌آويو حمايت كرده است.
جناح‌هاي عمده سياسي سودان هم با چنين اقدامي مخالف هستند. صادق فاروق، رهبر حزب كمونيست سودان كه از حاميان شوراي حاكميت است، تاكيد كرده است:«موضع ما در قبال رژيم صهيونيستي كاملا بدون تغيير باقي مانده است. اين رژيم يك موجوديت نژادپرست و دشمن تمامي جنبش‌هاي آزادي‌خواه جهان است. فتح الرحمان احمد، استاد دانشگاه النيلين خارطوم هم معتقد است كه دولت كنوني اختيارات كافي براي عادي‌سازي روابط با اسراييل ندارد. او به رويترز مي‌گويد:«حمدوك با چنين اظهارنظري مي‌خواهد از زير بار تصميم‌گيري در اين مورد خلاص شود چراكه چنين تصميمي مي‌تواند باعث شكاف عميق در ميان حاميان حكومت انتقالي شود.»
در كنار مخالفت‌هاي شديدي كه از سوي جناح‌هاي اسلام‌گرا در سودان وجود دارد، برخي غرب‌گرايان نيز با اقدامات تبليغاتي سعي در مثبت جلوه دادن موضوع عادي‌سازي روابط دارند. ابوالقاسم بارتوم، عضو پيشين پارلمان سودان اعلام كرده كه قصد دارد يك جمع ۴۰ نفري را از ميان تجار، ورزشكاران و چهره‌هاي فرهنگي با خود براي سفر «اعتمادساز» در طول ماه آينده به سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين ببرد.