درباره كنسرت‌هاي آنلاين كه بي‌سرانجام ماند
سودجويي رشته‌ها را پنبه كرد؟
با اينكه به نظر مي‌رسيد حداقل اهالي موسيقي در مقايسه با ديگر گروه‌هاي هنري بتوانند از تهديد دوران كرونا و خانه‌نشيني مردم فرصت بسازند، قضيه به شكلي پيش رفت كه ماجرا به سرعت فراموش شد، تا تنها سينما باشد كه موفق مي‌شود با انواع اما و اگرها حداقلي از حيات و ارتباط با مخاطب را براي خود حفظ كند. خبرگزاري دانشجويان ايران به جست‌وجوي دلايل وضعيت به وجود آمده در موسيقي پرداخته است. كنسرت‌هاي آنلاين كه از همان بدو شيوع كرونا و اعمال محدوديت‌ها، راه‌حلي مناسب براي امتداد جريان موسيقي در كشور به حساب مي‌آمد، پس از گذشت ۱۰ ماه هنوز نتوانسته است به راه‌حل و رويكردي تثبيت و البته پذيرفته شده براي برگزاري دست پيدا كند؛ بر اين اساس همچنان رقم‌هاي پيشنهادي براي برپايي مجازي اين كنسرت‌ها (خصوصا در ژانر پاپ)، سليقه‌اي است و جريان برگزاري كنسرت‌هاي آنلاين رايگان هم آنچنان كه بايد از سوي نهادهاي متولي جدي پيگيري نمي‌شود. با شيوع ويروس كرونا در كشور، موسيقي وارد فضاي قرنطينه شد. در ابتدا برخي از نوازندگان و هنرمندان نواختن روي پشت بام‌ها و بالكن‌ها را آغاز و به مرور هنرمندان مطرح نيز از صفحات مجازي خود اجراهايي را به صورت زنده برگزار كردند كه همزمان توسط ميليون‌ها بيننده قابل دسترسي بود.
در ادامه اين اجراهاي ساده خانگي به كمك برخي سازمان‌هاي متولي از جمله شهرداري و وزارت ارشاد، شكل برنامه‌ريزي‌شده‌تري به خود گرفت و جايش را به اجراي كنسرت‌هاي آنلاين رايگان داد. اما پس از مدتي اين قالب هم به فراموشي سپرده شد تا تلاش‌ها بار ديگر به سمت برگزاري كنسرت‌هاي حضوري با حفظ پروتكل‌ها سوق پيدا كند كه به دليل خطرات احتمالي شيوع بيماري و هشدارهاي مكرر مراكز علمي و درماني و البته پيش‌بيني ضررهاي احتمالي از سوي برگزاركنندگان كنسرت‌ها، به دليل كاهش ظرفيت سالن‌ها، اين رويه بيشتر از چند بار امكان عرض اندام نيافت.
در چنين شرايطي برگزاري آنلاين كنسرت‌ها همچنان راه‌حلي مناسب براي به جريان افتادن فضاي موسيقي در كشور به نظر مي‌رسيد. اما از آنجا كه به مرور از وجه احساسي غالب بر فضاي كرونايي كم شده بود، اين مساله كه هنرمندان مانند هر قشري در جامعه نيازمند كسب درآمد هستند، وجهي پررنگ‌تر به خود گرفت و البته در اين مسير مثل هميشه عده‌اي هم با سوءاستفاده از فضاي ايجاد شده به دنبال سودجويي‌هاي اقتصادي خود بودند.
به هر طريق، كنسرت‌هاي آنلاين پس از مدتي به سمت بليت‌فروشي رفت و در كنار آن، برخي هنرمندان هم تلاش كردند تا جريان برگزاري كنسرت‌هاي آنلاين را همچنان در جامعه حفظ كنند. در همين راستا نخست همايون شجريان يك اجراي آنلاين را با فروش بليت و حاشيه‌هاي بسيار به لحاظ مشكلات فني پخش برگزار كرد و پس از آن سيروان خسروي اين رفتار را ادامه داد و اجرايي از پيش ضبط شده را با بليت ۵۰ هزار توماني ارايه داد. در روزهاي اخير بابك جهانبخش- خواننده پاپ- هم قصد برگزاري يك كنسرت آنلاين با فروش بليت ۵۵ هزار توماني را داشت كه حاشيه‌هاي زيادي دامنگيرش شد تا جايي كه در حساب رسمي خود در اينستاگرام متني را منتشر و تاكيد كرد، «هيچ‌كس زوري بليت نمي‌خره و تماما يك انتخاب شخصيه! مثل سينما رفتن و اكران يك فيلم رو ديدن...» او همچنين در بخشي از متن خود با ابراز پشيماني براي برگزاري كنسرت آنلاين نوشته بود: «... در نهايت چقدر بد كه بايد هميشه يك تومار توضيح بديم و آخرش به خودم بگم اصلا چه كاري بود كه اين همه زمان بذاري تهش هم حرف بخوري!»
حاشيه‌هايي از اين دست البته با پرسش‌هايي از اين قبيل هم مواجه مي‌شود كه در نهايت هنرمندان موسيقي در شرايط كرونا جز برگزاري كلاس‌هاي آموزشي و كنسرت‌هاي آنلاين از چه طريق مي‌توانند كسب درآمد كنند؟ و البته آيا بهتر نيست سازمان‌هاي متولي امر همانند وزارت ارشاد و شهرداري به رويه حمايتي خود ادامه مي‌دادند تا همزمان امكان بهره‌گيري مردم از جريان موسيقي و همچنين ارتزاق هنرمندان فراهم باشد؟
رويه‌اي كه البته در مقياسي محدود دوباره از سر گرفته شده و قرار است دومين دوره كنسرت‌هاي آنلاين موسيقي ايراني ـ دستگاهي به مدت چهار شب و در هر شب دو اجرا، روزهاي بيست و هفتم تا سي آذرماه سال جاري در تالار رودكي برگزار شود.
خبرنگار بخش موسيقي ايسنا در ادامه اين گزارش در گفت‌وگويي با شهرام صارمي- نوازنده كمانچه و پژوهشگر موسيقي- اين موضوع را از نظر او بررسي كرده است.
صارمي مي‌گويد: در ۱۰ ماه اخير، اقتصاد موسيقي به شدت لطمه خورده است. كنسرت آنلاين بايد از خيلي وقت پيش آغاز و زيرساخت‌هاي آن براي پخش باكيفيت و با اينترنت پرسرعت براي دو طرف منتشركننده و بيننده فراهم مي‌شد. اگر طي اين مدت اين زيرساخت‌ها آماده مي‌شد، اكنون اين اجراها مي‌توانستند مخاطب قابل توجهي را جلب كنند. همچنين اين شرايط به وجود مي‌آمد كه به جاي برگزاري كنسرت‌هاي آنلاين با قيمت بليت ۵۰ هزار تومان، اجراهايي با قيمت بليت ۲۰ هزار تومان برگزار كرد؛ به گونه‌اي باشد كه به مردم در اين وضع فشار نيايد. درواقع در بحث درآمدزايي موسيقي از راه آنلاين نبايد به رقم بالا فكر كرد، بلكه بايد به تعداد مخاطب فكر كنيم. او ادامه داد: به نظر من كنسرت‌هاي آنلاين در شرايطي كه هنرمندان موسيقي امكان برگزاري كلاس‌هاي تدريس و كنسرت را ندارند و برخي از آنها با مشكل مالي مواجه هستند، بايد بليتي باشد؛ ولي با قيمت پايين و تعداد مخاطب بالا. اگر آن زمان به دنبال كنسرت‌هاي آنلاين مي‌رفتند و رها نمي‌كردند، اكنون كنسرت‌هاي آنلاين ساختار پيدا كرده، اشكالات آن رفع شده، روش‌هاي آن به‌روز شده بود و مردم هم عادت پيدا كرده بودند كه اگر قرار است اين كنسرت‌ها با هزينه پايين برگزار شود، استفاده كنند. ولي به اين جريان ورود نكرديم و اكنون كه قصدش را داريم، هر روز حاشيه‌اي براي آن به وجود مي‌آيد. اين هنرمند موسيقي در ادامه درباره حمايت نهادهاي دولتي از هنرمندان موسيقي براي برگزاري رايگان اجراهاي آنلاين توضيح داد: اگر نهادهاي فرهنگي و هنري مرتبط با موسيقي مانند وزارت ارشاد، حوزه هنري، سازمان فرهنگي و هنري شهرداري، صدا و سيما جمع شوند و اين برنامه‌ها را به صورت رايگان براي مردم برگزار كنند، هنرمندان موسيقي نيز به حداقل دستمزد قانع مي‌شوند تا مردم خوشحال شوند. ولي اين امر اگر هم اتفاق افتاده بنا بر دلايلي ادامه‌دار نبوده است. او ادامه داد: از طرفي برگزاري حضوري كنسرت‌ها از ابتداي شيوع كرونا كه همه منتظر ماندند چه خواهد شد، نبايد تعطيل مي‌شد؛ زيرا اكنون بعد از هشت ماه تغييري ايجاد نشده است. البته نبايد فراموش كنيم كه قرار بود سالن‌هاي كنسرت با يك‌سوم ظرفيت (سالن ۳۰۰ نفره با ۱۰۰ نفر) كنسرت خود را برگزار كنند و گروه‌هاي موسيقي نيز زير هفت نفر باشند تا بتوانند فاصله اجتماعي را رعايت كنند. بايد براي اين كار همكاري مي‌شد تا قيمت سالن‌ها راپايين آورده و به قيمت يك‌چهارم ظرفيت سالن برسد و ارشاد هم در صدور مجوز كمك كند. به نظر من اگر همكاري مي‌شد، حتي در بدترين شرايط هم امكان برگزاري كنسرت‌ها وجود داشت. تمام اين اقدامات مديريت و همت مي‌خواهد كه وجود ندارد. اگر اين كارها دست بخش خصوصي بود تا كنون ۱۰۰ كنسرت برگزار شده بود.