عادي‌سازي سياسي روابط...
اردوان اميراصلاني
شايسته است از ظهور صلح در هر كجاي دنيا كه باشد خوشحال شويم، با اين حال بايد مشروعيت عادي‌سازي روابط كه نه براساس ارزش‌هاي عرف بلكه منحصرا براساس سياست امتيازدهي و امتياز‌گيري است را زير سوال برد. هيچ كدام از كشورهاي عربي حاضر در توافقنامه تاريخي از لحاظ جغرافيايي و تاريخي قرابتي با مساله اسراييل و فلسطين ندارند و عادي‌سازي روابط با اسراييل را صرفا به دليل وعده‌هاي اقتصادي و نظامي ايالات‌متحده امريكا پذيرفته‌اند. براي برخي گندم و براي برخي ديگر هواپيماهاي جنگي و حتي به رسميت‌شناسي حاكميت ارضي كه در همه موارد ملاك مسائل مادي بوده است. در واقع، چهار ماه گذشته رياست‌جمهوري دونالد ترامپ با عنان‌گسيختگي ديپلماتيك و با هدف به رسميت شناختن اسراييل توسط بيشتر كشورهاي عربي همراه بوده است. آخرين كشور، پادشاهي مراكش است. در واقع پرزيدنت ترامپ پنجشنبه گذشته اعلام كرد كه مراكش و اسراييل براي ازسرگيري روابط ديپلماتيك في‌مابين توافق كرده‌اند.
مانند ساير عادي‌سازي‌هاي اخير با امارات متحده عربي، بحرين و سودان هيچ يك از اين روابط ناشي از ارزش‌هاي مشترك با اسراييل يا توافق‌نظر در مورد پيدا كردن راه‌حل مساله فلسطين نبوده است. در حقيقت، پادشاهي‌هاي عرب خليج‌فارس به ويژه امارات متحده عربي با انگيزه ايران‌هراسي فزاينده و فروش تسليحات پيشرفته به ويژه پنجاه فروند هواپيماي اف-35 و هواپيماهاي بدون سرنشين Reaper به مبلغ 23 ميليارد دلار ترغيب شده‌اند. در عين حال اين موضوع توازن قوا بين اعضاي مختلف شوراي همكاري خليج‌فارس از جمله قطر ناسازگار را تغيير مي‌دهد.
سودان با ركود اقتصادي 4.4درصدي در سال 2020 توسط ايالات‌متحده امريكا از فهرست كشورهاي حامي تروريسم خارج شد. بدين ترتيب سودان مي‌تواند بدون مخاطره حق وتو از طرف واشنگتن مجددا به جامعه بين‌المللي ورود كرده و با بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول مذاكره كند. روز بعد از عادي‌سازي روابط، اسراييل پاداش آن را با ارسال 5 ميليون دلار گندم براي كاهش فشار قحطي به آن كشور داد.
مراكش نيز به نوبه خود با عادي‌سازي روابط با اسراييل مشروعيت حاكميت بر سرزمين مورد مناقشه صحراي غربي را از جانب ايالات‌متحده كسب كرد. بنابراين، از زمان خروج اسپانيا از صحراي غربي در سال 1975، ايالات‌متحده اولين و تنها كشور جهان است كه ادعاي مراكش در مورد صحراي غربي را به رسميت مي‌شناسد. جبهه پوليساريو، جنبش استقلال‌طلبي كه درواقع كنترل جمهوري دموكراتيك عربي صحرا را در دست دارد دچار يك عقب‌نشيني بزرگ شد. اين اقدام ايالات‌متحده در زمان ناخوشايندي رخ مي‌دهد، چراكه ماه گذشته پس از آتش‌بس سال 1991 درگيري‌ها ازسر گرفته شد و احتمالا رو به وخامت خواهد گذاشت. به همين ترتيب، مطمئنا اين تصميم امريكا باعث ايجاد تنش با الجزاير بزرگ‌ترين كشور آفريقايي در منطقه خواهد شد كه غرب به‌شدت به آن در مبارزه با اسلام‌گرايي در جنوب صحراي آفريقا نياز دارد.
همچنين بايد خاطرنشان كرد اگرچه ظاهرا هدف از عادي‌سازي روابط برقراري صلح و آرامش بوده است، اما دستيابي به آن بسيار بعيد است. در واقع تجهيزات نظامي فروخته شده به امارات در درگيري‌هاي يمن كه شانزده ميليون جمعيت آن در آستانه قحطي هستند مورد استفاده قرار خواهد گرفت. تجديد جنگ در صحراي غربي و درگيري بين سودان و سودان جنوبي بر سر مساله نفت را نيز نبايد ناديده گرفت. برقراري صلح در يك مكان و برافروختن كانون‌هاي تنش در مكان‌هاي ديگر كار سازنده‌اي نيست.