يادي از شب‌هاي بخارا

يكي از علايق و حتي جاذبه‌هاي اهالي فرهنگ و هنر گعده‌هايشان است؛ دور هم جمع شدن‌ها به بهانه‌اي، گفت‌وگو و ديدار با ياران موافق و همدل. شب‌هاي بخارا كه به همت علي دهباشي سردبير مجله بخارا برگزار مي‌شود، سال‌هاي سال است اگر نگوييم مهم‌ترين يكي از مهم‌ترين گعده‌هاي اهل فرهنگ است. شب‌هايي كه يا براي بزرگداشت مرد و زني از اهل ادب، فرهنگ و علم بوده يا كتابي يا حتي پديده‌اي و جرياني. در واقع هر چيزي كه ارزشي براي بحث و ديدار داشته باشد، بهانه‌اي شده براي برگزاري شب‌هاي بخارا. اين سلسله برنامه كه تا به حال به شماره 593 رسيده از دو جنبه بسيار حائز اهميت است. مهم‌ترين وجه شب‌هاي بخارا بزرگداشتي است كه براي بزرگان ادب و هنر گرفته مي‎شود و مهم‌تر اينكه اكثر اين بزرگان در شب بخارا در زمان حيات‌شان قدر مي‌بينند. قدرداني و سپاسگزاري كمترين وظيفه اخلاقي است براي كساني كه عمرشان را براي اعتلاي فرهنگ هزينه كردند، عمري كه شايد در جاي ديگر صرفش كرده بودند عوايد مادي و حتي معنوي بيشتري براي آن در بر داشت. تفاوت علي دهباشي و شب‌هاي بخارايش با ديگر نهادهاي عريض و طويل و با رديف بودجه‌هاي كلان اين است كه وقتي بزرگي از اهل علم و ادب و هنر ديار فاني را ترك مي‌كند، علي دهباشي با يادآوري بزرگداشتي كه براي آنان در زمان حيات‌شان برگزار كرده است، خاطرشان را زنده نگه مي‎دارد و يا كتاب‌هايي كه به همت او از آنها منتشر شده است، آن نهادهاي عريض و طويل تازه پس از فوت بزرگي، دوست و طرفدار او مي‌شوند. از اين حيث شب‌هاي بخارا ترجمان اين بيت شعر مولاناست؛ بيا تا قدر يكديگر بدانيم/ كه تا ناگه ز يكديگر نمانيم. چه نيكو اگر اين فضيلت شب‌هاي بخارا، فضليت قدرداني از آدميان تا هنگامي كه هستند در زندگي عمومي و شخصي ما جاري شود. شب‌هاي بخارا از جنبه ديگري هم حائز اهميت است و آن ديدار اهل علم و فضل با جوان‌ترها، دانشجوها و ديگر مردمان علاقه‌مند است. سلسله برنامه‌هاي مستمر بخارا بسياري اوقات محل ديدار بزرگان و علاقه‌مندان كنجكاو بوده و ارتباطات بسيار خوبي ميان جماعت علاقه‌مند به فرهنگ ايران به وجود آورده است. در شب‌هاي بخارا بسياري از بزرگان فرهنگ‌وهنر ايران حضور داشته‌ و سخنراني كرده‌اند؛ از ايرج افشار و باستاني‌پاريزي بگيريد تا بابك احمدي و خشايار ديهيمي از اسلامي ندوشن تا ه. ا.سايه و توران ميرهادي و پوري سلطاني و كامران فاني، از بهاالدين خرمشاهي تا بهرام بيضايي و محمود دولت‌آبادي و جمال ميرصادقي از شجريان و شهرام ناظري تا عبدالوهاب شهيدي و فرهاد فخرالديني و حسين عليزاده و داريوش طلايي، از داريوش شايگان تا زيباكلام و پورجوادي و رضا داوري و صدها سخنران ديگر. اين اسامي و ديگر سخنرانان بيانگر اعتبار فرهنگي دهباشي نزد اين بزرگان است كه به دعوت او لبيك گفته‌اند و به اين واسطه شب‌هاي بخارا توانسته محفلي باشد براي ديدار اهالي ادب و هنر با علاقه‌مندان. علي دهباشي از نسل نويسندگان و روزنامه‌نگاراني است كه ماشين تايپ ابزارشان بوده نه وسيله‌اي براي دكورشان و از سوي ديگر همگام با تحولات فناوري گام به گام پيش آمده و امروز از تمام ظرفيت‌ رسانه‌هاي اجتماعي جديد براي بزرگ‌تر كردن جامعه بخارا  استفاده مي‌كند. اما او نيك مي‌داند كه ديدار نزديك و درك حضور دوست و استاد چه ارزشي دارد. احتمالا براي همين است كه در دوران پاندمي خلاف بسيار ديگر كمتر به برگزاري جلسات آنلاين رو آورده است و جز اين آخرين شب بخارا از پاندمي به اين سو ديگر شبي برگزار نكرده است. شايد هم بهتر باشد چراغ شب‌هاي بخارا هر طور است روشن نگه داشته شود تا ببينيم اوضاع جهان بالاخره كي بر روال سابق‌اش بازمي‌گردد. من اگر جاي مسوولان بودم همه امكانات لازم را در اختيار شب‌هاي بخارا مي‌گذاشتم كه اين در روزهاي كرونا زده‌مان يادمان نرود جز زندگي روزمره و يكي‌، دوتاهاي روزگار ابعاد ديگري هم دارد اين زندگي. اميد كه زودتر شب‌هاي بخارا و گعده‌هايش با همان كيفيت و جمعيت برگزار شود.