در پي شكست دو پيشنهاد ضد ايراني، واشنگتن با بودجه سازمان ملل مخالفت كرد
اصرار بر اثبات انزوا
محمدحسين لطف‌الهي
ولت امريكا كه آخرين روزهاي كاري خود را سپري مي‌كند، در فاصله كمتر از 20 روز تا روي كار آمدن دولت جديد بار ديگر ثابت كرد موضع يكجانبه‌گرايانه تندروهاي امريكايي در قبال ايران، نتيجه‌اي جز انزواي بيشتر ايالات متحده ندارد و تهديدها و تطميع‌هاي واشنگتن نمي‌تواند باعث شود نهادهاي بين‌المللي يا ديگر كشورها با نابودي يكي از مهم‌ترين دستاوردهاي ديپلماتيك دهه اخير يعني برجام و قطعنامه 2231 موافقت كنند.
پنج ماه پس از تلاش ايالات متحده براي بازگرداندن تحريم‌ها و فعال كردن قطعنامه‌هاي پيشين شوراي امنيت عليه ايران كه با مخالفت 13 عضو اين شورا ناكام ماند، دولت دونالد ترامپ اين‌بار از طريق مجمع عمومي شانس خود را امتحان كرد و كوشيد با ارايه پيشنهادي بار ديگر كميته‌هاي تحريم عليه ايران را فعال كند؛ تلاشي كه در نهايت شكست ديپلماتيك ديگري را در كارنامه وزارت خارجه امريكا به ثبت رساند و نشان داد كه اراده‌اي جدي براي حفظ توافق هسته‌اي و قطعنامه 2231 شوراي امنيت وجود دارد. شامگاه چهارشنبه به وقت نيويورك، در نشست كميته اداري و مالي مجمع عمومي سازمان ملل، معاون نمايندگي دايم امريكا دو پيشنهاد را براي درج در قطعنامه برنامه و بودجه اين سازمان در سال مالي 2021 مطرح كرد. اولين پيشنهاد امريكا درباره اختصاص بودجه براي ايجاد يك كميته و يك گروه كارشناسي براي تحريم ايران بود. اين كميته‌ها از مدت‌ها پيش براي نظارت بر اجراي تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران تشكيل شده بود و در پي تصويب قطعنامه 2231 و بلااثر شدن قطعنامه‌هاي پيشين كار آنها پايان يافت. نماينده ايالات متحده در اين جلسه مدعي شد كه پس از عدم همراهي ديگر كشورها در ممانعت از تمديد تحريم تسليحاتي ايران، واشنگتن به صورت يكجانبه از مكانيسم مندرج در بند 37 توافق هسته‌اي با ايران استفاده كرده و به همين دليل تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران بايد بار ديگر اعمال شوند. پيشنهاد دوم امريكا نيز كاستن از بودجه اجراي قطعنامه 2231 شوراي امنيت بود كه به ادعاي اين كشور «جمهوري اسلامي ايران در حال نقض آن است».
مخالفت گسترده با پيشنهاد امريكا
بعد از ارايه پيشنهاد امريكا، سفير و معاون نمايندگي دايم جمهوري اسلامي ايران در سازمان ملل و نمايندگان روسيه، آلمان، چين، ونزوئلا، كوبا، نيكاراگوئه و سوريه سخنراني كردند و ضمن اعلام مخالفت صريح با پيشنهاد امريكا، از اعضاي سازمان خواستند به پيشنهادات امريكا رأي مخالف بدهند. به نوشته خبرگزاري تاس، روسيه به نيابت از خود و چين در مخالفت با اين درخواست اصلاحي امريكا گفت: پيشنهاد امريكا براي دربرگرفتن بودجه 2231، شامل ايجاد كميته تحريم عليه ايران و مشروعيت‌بخشي به مكانيسم ماشه عليه ايران است. رايزن روسيه افزود: هيچ مكانيسم ماشه‌اي اعمال نشده است و 13 عضو شوراي امنيت تاكيد كردند كه امريكا حقي براي اعمال چنين مكانيسمي ندارد. رايزن نمايندگي آلمان در سازمان ملل متحد به نيابت از اتحاديه اروپا و چندين كشور ديگر اظهار داشت: قطعنامه 2231 از همه اعضا مي‌خواهد براي اجراي برجام حمايت كنند. وي با يادآوري نامه سپتامبر رييس دوره‌اي شوراي امنيت به مجمع عمومي مبني بر اينكه اين شورا اقدامي در زمينه ادعاي امريكا انجام نمي‌دهد، خواستار اجراي كامل قطعنامه شوراي امنيت شد.اسحاق آل‌حبيب، سفير و معاون نمايندگي دايم ايران نيز ضمن درخواست رأي‌گيري در مورد پيشنهاد امريكا، گفت فقط طي چند ماه گذشته، امريكا دو بار در شوراي امنيت براي از بين بردن برجام تلاش كرد كه هر دو بار نيز با مخالفت جدي اعضاي آن مواجه شد و ناكام ماند و پيشنهادهاي اخير آن سومين تلاش امريكا است. او افزود: پيشنهادات امريكا نه تنها هيچ مبناي قانوني ندارد بلكه در تعارض مطلق با قطعنامه 2231 شوراي امنيت و مخالف فاحش منشور سازمان ملل است. آل حبيب ضمن تأكيد بر لزوم مخالفت كشورها با پيشنهاد امريكا گفت كه اين اقدام در حمايت از برجام و نيز دفاع از حاكميت قانون در سازمان ملل ضروري است.
جزييات آراي مخالفان و موافقان
زماني كه موعد رأي‌گيري پيرامون پيشنهاد امريكا فرا رسيد 110 كشور عليه اين پيشنهاد رأي دادند، 10 كشور با آن موافقت كردند، 32 كشور ترجيح دادند رأي خود را ممتنع اعلام كنند و 41 كشور نيز راه غيبت در رأي‌گيري را در پيش گرفتند. بر اساس آراي اعلام شده، تنها بحرين، جيبوتي، السالوادور، هاييتي، ميكرونزيا، مراكش، عربستان سعودي، يمن و اسراييل با امريكا همراهي كردند كه اين موضوع با توجه به فشارهايي كه ايالات متحده در ماه‌هاي گذشته براي هم‌صدا شدن ديگران عليه توافق هسته‌اي ايران وارد مي‌آورد جالب توجه بود.آراي ۱۵ كشور همسايه زميني و دريايي ايران نيز قابل تأمل است: روسيه، تركيه، پاكستان، قزاقستان، آذربايجان و ارمنستان كشورهايي بودند كه با پيشنهاد امريكا مبني بر تشكيل كميته تحريم و كاهش بودجه اجراي قطعنامه 2231 مخالفت كردند. عراق، عمان، قطر، امارات و كويت به اين پيشنهاد رأي ممتنع دادند و افغانستان و تركمنستان نيز ترجيح دادند در رأي‌گيري حاضر نباشند.در ميان اين 15 كشور تنها عربستان سعودي و بحرين با پيشنهاد امريكا موافق بودند كه در نهايت با عدم تصويب آن، به هدف خود يعني بازگشت تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران دست نيافتند.اين موضوع با واكنش شديد نماينده امريكا همراه شد. به نوشته پايگاه خبري نمايندگي امريكا، ريچارد ميلز، معاون نماينده دايم امريكا در سازمان ملل ضمن انتقاد از تصميم ديگر كشورها افزود: اين جاي تعجب دارد كه كشورها چگونه بر خلاف خواسته منطقي يكي از اصلي‌ترين تأمين‌كنندگان مالي سازمان ملل رأي مي‌دهند. ميلز همچنين در پايان سخنان خود گفت با وجود همه اين مشكلات، امريكا عليه بودجه سازمان ملل رأي نخواهد داد؛ موضوعي كه روز جمعه خلاف آن ثابت شد.
مخالفت امريكا با بودجه سازمان ملل
نماينده امريكا در سازمان ملل با مطرح كردن مساله «عدم حمايت سازمان ملل از تحريم‌هاي امريكا عليه ايران» با طرح تامين بودجه اين سازمان در سال ۲۰۲۱ مخالفت كرد. واشنگتن روز جمعه به برنامه تامين بودجه سازمان ملل در سال ۲۰۲۱ راي مخالف داد. كلي كرفت، نماينده امريكا در سازمان ملل به عدم حمايت سازمان ملل از اقدام امريكا در اعمال تحريم‌هايي عليه ايران اعتراض كرد. وي در اين خصوص گفت: همانطور كه در ماه سپتامبر در زمان احياي تحريم‌ها عليه ايران بيان كردم، امريكا براي اعتباربخشي به قطب‌نماي اخلاقي خود نيازي به تشويق ديگران ندارد. كلي كرفت ادامه داد: تعداد كشورهايي كه همراه ما راي مي‌دهند به ما آرامش نمي‌دهد؛ علي‌الخصوص در زماني كه اكثريت كشورها خودشان را در وضعيت نابسامان مجاز كردن تروريسم، آشوب و درگيري قرار داده‌اند. ما تمايلي به عضويت در اين باشگاه نداريم.
انتقاد افكار عمومي از عدم حمايت برخي كشورهاي دوست از ايران
شكست امريكا در سازمان ملل و موفقيت ايران در جلب همراهي بسياري از كشورها عليه يكجانبه‌گرايي ايالات متحده، واكنش‌هاي زيادي را در فضاي مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي در پي داشت. تحليلگران موفقيت ايران را حاصل كارآمدي دو بال ديپلماسي فعال و قدرت نظامي توصيف كردند؛ با اين وجود بسياري از كارشناسان و شهروندان به انتقاد از غيبت افغانستان در اين رأي‌گيري و همچنين رأي ممتنع عراق در قبال پيشنهاد ضد ايراني امريكا پرداختند. عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوي دولت اصلاحات و استاديار بازنشسته دانشگاه تهران در اين باره نوشت: «عراق به قطعنامه پيشنهادي امريكا براي بازگشت تحريم‌هاي ايران راي ممتنع داد در حالي كه ۱۱۰كشور راي مخالف دادند. فراموش نخواهيم كرد!». تني چند از كاربران با اشاره به سالگرد شهادت سردار سليماني كه سال‌ها در عراق و ديگر كشورهاي منطقه در مسير مبارزه با تروريسم جنگيد و در نهايت در همين مسير نيز به شهادت رسيد، رفتارهاي دولت عراق را نوعي «خيانت» توصيف كردند. كاربران همچنين با اشاره به عدم بازپرداخت بدهي‌هاي ايران تأكيد كردند كه دولت عراق از تحريم بودن ايران سود مي‌برد. با اين حال تعدادي نيز تأكيد كردند كه حاكميت عراق يكپارچه نيست و اين اتفاق، هرچند وحشتناك نبايد به پاي همه مردم عراق نوشته شود.