با ثبات نسبي بازار ارز و بالا رفتن ارزش بيت‌كوين صورت مي‌گيرد
هجوم «سرمايه‌هاي خرد» به بازار «بيت‌كوين»
ندا جعفري
يكي از اخبار مهمي كه اين ماه در سرخط رسانه‌هاي جهان قرار گرفت، رشد بهاي بيت‌كوين بود؛ بهاي اين رمزارز دوباره اين روزها صعودي شده اين در حالي است كه در آذر ماه امسال قيمت آن در كانال ۱۸ هزار دلار قرار گرفته بود، اما اواخر آذر به يك باره موتور بيت‌كوين روشن شد و نه تنها از سقف تاريخي خود در سه سال گذشته عبور كرد، بلكه توانست در آخرين روز پاييز قله ۲۴ هزار دلار را هم فتح كند تا اميدها به سرمايه‌گذاري در اين حوزه را بيش از گذشته افزايش دهد.
پس از سال نو ميلادي ۲۰۲۱ نيز اين وضعيت ادامه پيدا كرد و در حال حاضر كه در هفته دوم ژانويه هستيم قيمت بيت‌كوين به بيش از ۴۰ هزار دلار رسيده است و تا اين لحظه قيمت اين ارز مجازي قله ۴۰ هزار و۵۷۰ دلار را هم رد كرده است. (يعني رقمي بيش از يك ميليارد تومان) اين در حالي است كه نرخ بيت‌كوين، سال ۲۰۲۰ را در كانال ۷ هزار دلار آغاز كرده بود و همه‌گيري كرونا باعث افت بهاي آن شد به گونه‌اي كه قيمت بيت‌كوين را طي چند روز به كمتر از ۴ هزار دلار رساند، اما مجدد پس از چند ماه بازار با رشد قيمت همراه شد و تا كانال ۱۰ هزار دلار خود را ترميم كرد، اما هم‌‌اكنون اين ارز مجازي به بالاترين قيمت از سال ۲۰۱۷ تا امروز رسيده است.
در اين ميان كارشناسان اقتصادي معتقدند؛ ارزش بيت‌كوين به دليل سرمايه‌گذاري شركت‌هاي بزرگ در اين مدت افزايش يافته است ضمن آنكه بعضي بانك‌هاي بزرگ رويه خود را نسبت به دارايي‌هاي ديجيتال تغيير داده‌اند و ارزش بيت‌كوين به دليل سرمايه‌گذاري شركت‌هاي بزرگ در اين ارز مجازي در مدت اخير افزايش يافته اما ممكن است حباب آن خالي شود.
اين رشدهاي پياپي باعث شد تا برايان آرمسترانگ، مدير اجرايي كوين بيس، درباره ريسك سرمايه‌گذاري در اين بازار هشدار دهد. آرمسترانگ درباره اين بازار نوشت: همانند سال ۲۰۱۷، بيت‌كوين ممكن است بريزد، اين بازار افت و خيزهايي دارد. قيمت بيت‌كوين در سال ۲۰۱۷، كمتر از يك‌هزار دلار بود كه به بيش از ۲۰ هزار دلار رسيد و در نهايت در سال ۲۰۱۸، در كانال ۳ هزار دلار قرار گرفت، ما همه از رشد ناگهاني بيت‌كوين ذوق‌زده‌ايم، اما مهم است بدانيم اين دوره رشد قيمت با نوسان هم همراه است. با اين اظهارنظر آرمسترانگ مشخص است كه سرمايه‌گذاري روي بيت‌كوين ريسك بالايي دارد و با توجه به سابقه آن مي‌توان پي برد كه با اين سرمايه‌گذاري مي‌توان پول زيادي را به دست آورد يا همه چيز را به يك‌باره باخت.
كامران ندري، استاد اقتصاد و كارشناس حوزه پولي معتقد است؛ با توجه به افزايش بالاي قيمت بيت‌كوين در اين شرايط سرمايه‌گذاري در اين رمزارز نمي‌تواند از سوي مردم عادي صورت گيرد و در حال حاضر به دليل تحريم‌ها و سخت‌گيري در نقل و انتقالات ارزي بيشتر برخي نهادهاي شبه‌دولتي يا نزديك به جريان حاكميت از اين رمزارز براي معامله با نهادهاي خارج از كشور بهره مي‌گيرند.
اين استاد دانشگاه با اشاره به قيمت بيت‌كوين در سال گذشته به «اعتماد» گفت: بهاي اين رمزارز سال پيش در محدوده ۱۰ هزار دلار قرار داشت و بسيار كمتر از امروز بود و سرمايه‌گذاري شركت‌هاي بزرگ در اين حوزه باعث رشد چند برابري آن شده است، اما اين نكته را نبايد فراموش كرد كه ريسك سرمايه‌گذاري در اين رمزارزها كم نيست و به همان نسبت كه با افزايش قيمت همراه هستند، ريزش‌هاي زيادي را هم به همراه دارند. ندري در پاسخ به اين پرسش كه مردم در ايران چقدر از سرمايه‌گذاري در اين حوزه استقبال مي‌كنند، افزود: مردم عادي آشنايي و توان مالي براي سرمايه‌گذاري در اين رمزارزها را ندارند و به ندرت پيش مي‌آيد فردي دارايي‌اش را براي كسب سود بيشتر وارد اين حوزه كند، زيرا اكثر مردم در ايران ريسك گريزند و با سرمايه‌هاي اندك خود دنبال حضور در اين حوزه نيستند. اين كارشناس پولي با بيان اينكه سرمايه‌گذاري در بورس، طلا و دلار قابل مقايسه با سرمايه‌گذاري در رمزارزها نيست، خاطرنشان كرد: سرمايه‌گذاري در بيت‌كوين در حال حاضر از سوي برخي صرافي‌ها به صورت غيررسمي انجام مي‌شود كه تعدادشان هم محدود است، اما موانع جدي براي استفاده از اين رمزارزها در ايران وجود دارد.
ندري با اشاره به شدت تحريم‌ها و عدم انتقال منابع ارزي گفت: در حال حاضر برخي معاملات اقتصادي با نهادهايي در خارج از كشور از اين رمزارز انجام مي‌شود كه آن هم براي همه معاملات نيست و در همه زمينه‌ها كاربرد ندارد. بنابراين سرمايه خرد براي حضور در بازار بيت‌كوين، نه سود بالايي دارد و نه مي‌تواند اميدوار به كاهش نيافتن ارزش سرمايه باشد. بر اساس اين گزارش؛ بيت‌كوين يك دارايي بسيار پرريسك است. نوسانات قيمت آن بالاست و حتي با تجربه‌ترين سرمايه‌گذاران اين حوزه نيز با احتياط معاملات را انجام مي‌دهند. بدون اغراق، سرمايه‌گذاري در بيت‌كوين واقعا خطرناك‌تر از ديگر دارايي‌هاست. تاكنون بارها اتفاق افتاده كه قيمت بيت‌كوين طي چند ماه بيش از ۸۰ درصد ارزشش را از دست داده است. نكته حايز اهميت اينجاست كه اين اتفاق چندين بار در طول عمر بيت‌كوين رخ داده است.
ضمن آنكه حوزه ارزهاي ديجيتال به دليل نوظهور بودنش، به مكان مناسبي براي كلاهبرداران بدل شده است. اين كلاهبرداران با سوءاستفاده از آگاهي كم فعالان اين حوزه، آنها را به دام انداخته و عمدتا ضررهاي هنگفتي را به آنها وارد مي‌كنند. سايت‌هايي وجود دارند كه ادعا مي‌كنند با سرمايه‌گذاري در بيت‌كوين سرمايه افراد را دوبرابر مي‌كنند يا در كوتاه‌مدت زندگي‌‌شان را از اين رو به آن رو مي‌كنند، اما بيشتر اين وب‌سايت‌ها در واقع افراد را ترغيب به ورود به يك طرح كاملا كلاهبرداري مي‌كنند. اين دسته وب‌سايت‌ها معمولا پول‌ها را از طريق اينترنت از افراد مختلف دريافت مي‌كنند و به آنها وعده بازدهي سود مناسب مي‌دهند و براي آن هم كه اعتماد افراد را جلب كنند، در ماه‌هاي ابتدايي به صورت مرتب سودها را پرداخت مي‌كنند و در نهايت ديگر خبري از آنها نمي‌شود.
اين وب‌سايت‌ها معمولا امكان دعوت ديگران توسط كاربران را هم ايجاد مي‌كنند و بار ديگر با وعده‌هاي دروغين، افراد بيشتري را جذب مي‌كنند. اين روند چيزي حدود سه الي چهار ماه ادامه مي‌يابد تا جايي كه از روز بعد ديگر وجود خارجي ندارند و وب‌سايت‌شان نيز از دسترس خارج مي‌شود. ديگر نه خبر از پرداخت سود است و نه ادعاهاي دروغين؛ فقط كاربران مانده‌اند و پولي كه از دست داده‌اند.
استخراج بيت‌كوين، متهم اول افزايش مصرف برق
مصطفي رجبي‌مشهدي، معاون برنامه‌ريزي اقتصادي شركت توليد، انتقال و توزيع نيروي برق ايران مي‌گويد: بالا رفتن نرخ بيت‌كوين كه يك زمان هشت هزار دلار بود و اكنون به بيش از ۳۰ هزار دلار رسيده سبب افزايش تعداد استخراج‌كنندگان شده است. ارزاني نرخ برق در كشورمان نيز عامل ديگري در افزايش علاقه‌مندان به استخراج رمزارزها شده است.
وي معتقد است: برخي ادعا مي‌كنند حدود ۵۰۰ مگاوات برق توسط استخراج‌كنندگان ارزهاي مجازي به صورت غيرمجاز مصرف مي‌شود كه البته ميزان صحيح‌تر رقم بيش از ۳۰۰ مگاوات است.
استخراج بيت‌كوين در ابعاد بالا نياز به نصب تعداد زيادي كامپيوتر با قابليت استخراج رمزارزها دارد. معمولا تعداد بالاي كامپيوتر در مكاني كه به اصطلاح مزرعه ناميده مي‌شود به كار استخراج رمزارزها مشغول مي‌شوند.
استخراج‌كنندگان بيت‌كوين بابت استخراج رمزارزها مقداري بيت‌كوين پاداش مي‌گيرند. از اين‌رو تعداد بيشتر ماشين‌هاي استخراج به معناي درآمد بيشتر است.