وزير نفت: در صورت لغو تحريم‌ها قدرتمندتر از گذشته به بازار برمي‌گرديم
خريداران سنتي نفت ايران باز مي‌گردند؟
گروه اقتصادي
تحليل‌ها از شرايط اقتصاد پس از حضور بايدن، آسان نيست، چراكه چهار سال رياست ترامپ در كاخ سفيد، نه تنها هزينه‌هاي زياد اقتصادي را به جهان تحميل كه حتي كار را براي رييس‌جمهور فعلي امريكا نيز سخت‌تر كرده است. رسانه‌هاي امريكايي معتقدند بايدن با «ليستي از خرابي‌هاي اقتصادي، سياسي و بين‌المللي» روبه‌روست و بايد براي كاهش بحران اقتصادي در كشورش نيز تلاش كند. ترامپ در مدت چهار سال حضورش در كاخ سفيد عليه كشورهاي زيادي اقدامات تنبيهي و تلافي‌جويانه اتخاذ كرد و اكنون كه در كاخ سفيد حضور ندارد، همگان منتظر اعلام سياست‌هاي بايدن براي خاتمه دادن به اقدامات تنبيهي رييس‌جمهور پيشين هستند. يكي از اين اقدامات، تحريم نفت ايران بود. از همان روزهاي ابتدايي اعلام نتيجه انتخابات امريكا اين سوال در محافل مختلف سياسي، اقتصادي و... مطرح مي‌شد كه آينده نفت ايران پس از بايدن چه خواهد بود؟ آنچه به فاصله دو روز پس از مراسم تحليف بايدن رخ داده، احتمال ورود نفت كشور به بازارهاي جهاني را افزايش داده اما «زمان» عرضه بيشتر نفت ايران هنوز مشخص نيست. برخي كارشناسان معتقدند به دليل حجم مشكلات اقتصادي كه ترامپ ايجاد كرده، لغو تحريم‌ها در اولويت بالاي اقدامات بايدن نيست و برخي ديگر نيز معتقدند احتمال لغو تحريم‌ها تا زمان انتخابات رياست‌جمهوري ايران تقريبا وجود ندارد. هر چند به نظر مي‌رسد رفتن ترامپ از كاخ سفيد و مصون ماندن كشورها از اقدامات تنبيهي او در خريد نفت ايران، كمي جسارت به خريداران سنتي نفت ايران داده باشد. مدعاي اين گزاره آن چيزي است كه وزير نفت روز گذشته در افتتاحيه نمايشگاه نفت از فروش نفت كشور اعلام كرد. بر اساس گفته‌هاي بيژن زنگنه صادرات نفت در هفته‌هاي اخير به شدت افزايش يافته است.
اميد به افزايش قيمت نفت
بايدن در مناظره‌هاي انتخاباتي‌اش بارها به گذار از انرژي‌هاي فسيلي به انرژي‌هاي تجديدپذير تاكيد كرده بود. آنچه در روز اول كاري خود در كاخ سفيد انجام داد نيز گوياي عمل به همان شعارهاي تبليغاتي‌اش است. اما بازگشت به پيمان آب و هوايي پاريس و لغو مجوز ساخت خط لوله 9 ميليارد دلاري كي استون كانادا به امريكا به دليل مغايرت با مسائل محيط زيست نشان مي‌دهد كه رويكرد بايدن به محيط زيست بسيار متفاوت‌تر از ترامپ است كه اين مساله مي‌تواند حمايت تمام قد از توليدكنندگان نفت شيل را نيز به اتمام رساند. در اين صورت توليد نفت شيل كاهش يافته و نياز به ساير توليدكنندگان نفت براي پوشش كاهش توليد شيل را افزايش مي‌دهد. اتفاقي كه به باور سعودي‌ها بسيار محتمل و شرط كافي براي افزايش قيمت نفت طي ماه‌هاي آتي است. به نظر مي‌رسد با به اتمام رسيدن دوره رياست‌جمهوري ترامپ و كاهش سياست‌هاي حمايتي از نفت شيل، شرايط براي افزايش قيمت‌ها فراهم شود. هر چند نبايد از اين نكته غافل شد كه افزايش شمار مبتلايان به كرونا به خصوص در چين بر «زمان» افزايش قيمت‌ها تاثير مي‌گذارد. اما در سايه نبود حامي سياست‌هاي نفتي توليدكنندگان شيل، تقريبا دست اوپك و غيراوپكي‌ها براي بازي قيمت در بازار بيشتر خواهد بود. در اين راستا سعودي‌ها در نظر دارند طي ماه‌هاي آتي (حداقل تا زماني كه ميزان ابتلا به كرونا و فوتي‌هاي آن به ميزان مشخصي برسد) قيمت نفت را افزايش دهند. هر چند در يكي، دو هفته اخير نيز قيمت نفت را براي مشتري‌هاي آسيايي خود افزايش داده بودند. پيش‌تر ترامپ براي كاهش توليد و افزايش قيمت‌ها از اهرم فشار سياسي و نظامي بر عربستان استفاده كرده بود تا آنها را راضي به همراهي با روسيه و كاهش توليد كند.
صادرات 900هزار بشكه نفت
پس از شروع تحريم‌هاي نفتي عليه ايران، هيچ اطلاعات رسمي و نوشته شده‌اي از ميزان فروش نفت كشور توسط مسوولان منتشر نشد. پاسخ بيژن زنگنه به عدم ارايه آمارها، «قرار گرفتن ايران در جنگ نفتي و سوءاستفاده دشمن از اطلاعات و راهكارهاي فروش نفت ايران بود». هر چند با روي كار آمدن بايدن و اميد به احياي برجام نيز از شرايط جنگي كم نكرد و وزير نفت همچنان «نمي‌تواند آمار بدهد، زيرا جنگ تمام نشده است»، اما الياس نادران، نماينده مجلس روز گذشته از قول وزير نفت اعلام كرد كه «اكنون حدود 900 هزار بشكه در روز صادر مي‌كنيم و اگر شرايط سياسي كشور فراهم شود و خارجي‌ها اجازه صادرات بدهند و 600 ميليون دلار هم سرمايه‌گذاري كنيم پس از 3 ماه مي‌توانيم ظرفيت صادراتي كشور را به 2 و 3 دهم ميليون بشكه در روز برسانيم.» از سوي ديگر زنگنه روز گذشته نيز ضمن اشاره به اين موضوع كه نگران بازارهاي از دست رفته نيست و خريداران نفت هم خود را به يك يا دو فروشنده محدود نمي‌كنند، گفت: «در صورت لغو تحريم‌ها قدرتمندتر از گذشته به بازار برمي‌گرديم، كوتاه‌تر از زماني كه فكر مي‌كنيد.» صحبت‌هاي وزير و عدم نگراني از بازارهاي از دست رفته در حالي مطرح شد كه پس از تحليف بايدن، برخي خريداران سنتي نفت كشور مانند هند نيز ابراز اميدواري كردند به زودي بتوانند سفارش خريد خود را ثبت كنند. در اين راستا دارمندرا پرادهان، وزير نفت و انرژي هند در مصاحبه با بلومبرگ گفت: «اميدوارم در دوره رياست‌جمهوري «جو بايدن» بتوانيم نفت بيشتري از ايران و ونزوئلا خريداري كنيم، هند نياز به متنوع كردن منابع نفتي خود براي واردات دارد.» هر چند به باور پرادهان در اين راه به برخي تغييرات ژئوپليتيكي نياز است و بايد منتظر ماند كه اتفاقات چطور پيش مي‌رود، اما افزايش تعداد كشورهاي توليدكننده و صادركننده نفت، خوشحال‌كننده خواهد بود.
اوپك پلاس با لغو تحريم‌ها همراهي مي‌كند؟
با وجود اينكه همچنان صحبتي رسمي مبني بر تسهيل تحريم‌هاي نفتي يا لغو آن از سوي تيم جديد كاخ سفيد اعلام نشده، اما دبيركل اوپك از رصد بازار نفت و سيگنال‌هاي احتمالي بايدن از لغو تحريم ايران و ونزوئلا سخن گفت. به باور عبدالمجيد عطار، وزير انرژي الجزاير واكسيناسيون گسترده جهاني و لغو برخي محدوديت‌ها در كشورهاي اروپايي و امريكايي، مي‌تواند نشانه‌هايي براي بهبود وضعيت شكننده اقتصادي و اميد به افزايش قيمت‌هاي نفت در محدوده 55 تا 60 دلار باشد. عطار در ادامه بر اين موضوع تاكيد كرد كه «هر گونه عرضه زياد نفت به بازارها در اين شرايط مي‌تواند تلاش‌هاي اوپك و غيراوپكي‌ها را براي افزايش قيمت‌هاي نفت بي‌اثر كند. آينده نامعلوم است و نامشخص بودن سياست بايدن در قبال زمان تسهيل يا رفع تحريم‌ها نيز بر اين نااطميناني مي‌افزايد.»
افزايش صادرات به دو ميليون بشكه با شرط
با استناد به گزارش بلومبرگ كه 4 روز پيش از تحليف بايدن منتشر شد، در صورت لغو تحريم‌ها ايران مي‌تواند به توليد روزانه 3 ميليون و 800 هزار بشكه‌اي نفت در ميانه سال 2018 برسد. با اين حال بلومبرگ معتقد است كه اگر تحريم‌ها عليه كشور برداشته شود به سرعت توليد تا سطح 4 ميليون بشكه در روز افزايش مي‌يابد، همان‌گونه كه پس از امضاي برجام رخ داد. اما با توجه به ليست مشكلات اقتصادي و سياسي كه بايدن با آنها روبه‌روست، لغو تحريم به زودي رخ نمي‌دهد. بنابراين احتمال بازگشت خريداران سنتي نفت ايران مانند كره جنوبي، ژاپن و هند براي ثبت سفارش‌هاي بيشتر به اين زودي ميسر نخواهد شد. از سوي ديگر «اس‌اند پي گلوبال پلاس آناليتيكس» نيز پيش‌‌بيني كرده كه اگر توافق جديد با دولت بعدي در ايران تا اواسط سال 2021 به امضا برسد، صادرات نفت ايران در فاصله ماه‌هاي ژوئن تا دسامبر افزايش 500 هزار بشكه‌اي در روز داشته باشد. هر چند احتمال خوش‌بينانه در اين است كه رشد صادرات نفت ايران به بيش از يك ميليون بشكه در روز افزايش يابد. با كنار هم قرار دادن ارقام ارايه شده توسط اس‌اند پي گلوبال پلاس آناليتيكس و نادران، صادرات نفت ايران تا دسامبر 2021 به دو ميليون بشكه در روز مي‌رسد. هر چند اين امر وابستگي زيادي به دولت بعدي و سياست‌هاي آن در برابر امريكا دارد.