امپراتور برتولوچي

سال 1988 در چنين روزي فيلم آخرين امپراتور، اثر برناردو برتولوچي را برنده جايزه گلدن‌گلوب اعلام كردند. اين فيلم چنانكه عنوانش هم تاحدي نشان مي‌دهد روايت بخش‌هايي از زندگي پويي، آخرين امپراتور چين است كه 3 سالگي - بي‌خبر از همه‌ چيز و همه جا - به شهر ممنوعه برده شد و به تخت امپراتوري نشست. در زمان او بود كه نظام سلطنتي چين سقوط كرد و جاي آن را حكومتي كه «جمهوري» خوانده مي‌شد، گرفت. برتولوچي در ساخت اين فيلم از حمايت كامل دولت چين بهره برد و جز كمك‌هاي آنان در پشتيباني تداركاتي و تامين سياهي‌لشكر، اجازه تصويربرداري از مكان‌هاي ممنوعه را هم گرفت. او و گروهش با آزادي كامل در شهر ممنوعه كار كردند و درهايي را گشودند كه «تا قبل از آن به روي هيچ گروه فيلمسازي غربي باز نشده بود.» به همين دليل هم هست كه مي‌گويند بدون همكاري دولت چين با برتولوچي - و بدون بستري به جذابيت شهر ممنوعه - فيلم آخرين امپراتور يا اصلا ساخته نمي‌شد يا به اين خوبي از آب درنمي‌آمد. اما اين حرف درست و منطقي نبايد اين واقعيت را كمرنگ كند كه آخرين امپراتور، فيلم برتولوچي است و او بود كه از آنچه در اختيارش گذاشتند به بهترين شكل استفاده كرد. وگرنه خود چيني‌ها درباره همان مقطع از تاريخ كشورشان فيلم‌هاي پرهزينه‌تري ساختند و از فرصت‌ها و مجوزها و امكاناتي بيشتر از برتولوچي هم بهره بردند، اما كارشان در نهايت فيلم‌هايي شعاري و تبليغاتي شد كه حتي به يك بار ديدن هم نمي‌ارزد. فيلم آخرين امپراتور اكران گسترده‌اي نداشت، اما مخاطبان عام و خاص سينما، هر كدام به دلايلي متفاوت آن را تحسين كردند. جالب اينكه شركتي كه مجوز پخش اين فيلم در ژاپن را گرفته بود فقط 30 ثانيه از آن را كه به تجاوز نظاميان ژاپني به نانجينگ اختصاص داشت – به‌زعم خودش بي‌سروصدا - قيچي كرد. اما ماجرا لو رفت قبل از آنكه كار بدتر و پيچيده‌تر شود به نسخه بدون سانسور فيلم برگشت.