محدوديت‌هاي كرونايي كسب و كارها را به دردسر انداخت
افزايش چك برگشتي در پايان پاييز
بر‌اساس تازه‌ترين گزارش بانك مركزي، چك‌هاي برگشتي تا پايان آذر سال جاري در كشور افزايش پيدا كرده است. اين امر نشان‌دهنده تاثيرات كرونا و كاهش فعاليت بخش‌هاي اقتصادي در 9 ماهه سال جاري است. بر‌اساس اعلام اين نهاد پولي در آذر ماه 893 هزار فقره چك برگشت خورده كه نسبت به آبان بيش از 31 درصد افزايش داشته است. كاهش رشد اقتصادي كشور و باقي ماندن آن در محدوده منفي براي 3 سال باعث شده كه عملا فعاليت‌هاي اقتصادي در كشور به‌شدت افت كند كه البته شيوع گسترده كرونا در كنار رشد اقتصادي منفي نيز شرايط كشور را بدتر كرد. بر‌اساس گزارش‌هاي رسمي تا پايان پاييز سال جاري حدود يك ميليون و 30 هزار نفر در كشور بيكار شدند كه اين امر مي‌تواند به افزايش تعداد چك‌هاي برگشتي در ماه‌هاي آتي بينجامد. افزايش تنش‌ها و نزاع‌ها يكي از مهم‌ترين پيامدهاي اجتماعي چك‌هاي برگشتي است.
افزايش تعداد چك‌هاي برگشتي
با استناد به گزارش بانك مركزي كل چك‌هاي مبادله شده كشور در آذر سال جاري 9 و نيم ميليون فقره بوده كه 185 هزار ميليارد تومان ارزش داشته است. با وجود اينكه از نظر تعداد 18 درصد بيشتر از آبان ماه است اما از نظر ارزش كاهشي 2.2 درصدي نسبت به دومين ماه پاييز داشته است. تعداد و ارزش چك‌هاي مبادله‌اي در آذر 99 نسبت به آذر 98 به ترتيب افزايشي 18.7 و 88 درصدي داشته است. با توجه به اينكه تعداد چك‌ها افزايش زيادي نداشته به نظر مي‌رسد عمده افزايش ارزش در خريد يك كالا يا مشخص به قيمت بيشتر به دليل افزايش نرخ ارز و تورم بوده باشد. از كل 9 و نيم ميليون فقره چكي كه در آذر ماه مبادله شد 8 ميليون و 568 هزار فقره يا 90.8 درصد آن وصول و مابقي برگشت خورد. كل ارزش چك‌هاي وصولي 162 هزار و 600 ميليارد تومان بوده كه 87.5 درصد از كل ارزش چك‌هاي مبادله‌اي را شامل مي‌شود. نكته ديگر در آمارهاي بانك مركزي،كاهش 3.2 درصدي ارزش و افزايش 16.7 درصدي تعداد چك‌هاي وصولي است. تعداد چك‌هاي برگشتي در آذر سال جاري از نظر تعداد و ارزش نسبت به آبان ماه 31.1 و 5.6 درصد افزايش داشته است. به نظر مي‌رسد پس از پاندمي كرونا و افزايش جمعيت غيرفعال، فعاليت‌هاي مولد در كشور به خصوص در بخش‌هاي خدمات و صنعت كه بيشترين تعداد شاغلان را دارند و از سويي بيشترين آسيب از تعطيلي‌ها و محدوديت‌هاي چند باره را ديدند،كاهش شديدي يافته باشد. هر چند كاهش فعاليت‌هاي مولد در كنار تضعيف قدرت خريد خانوارها همچنين سرمايه در گردش و نقدينگي بنگاه‌ها نيز مي‌تواند از مهم‌ترين دلايل افزايش تعداد چك‌هاي برگشتي باشد.
كسري و فقدان موجودي، مهم‌ترين دليل برگشت چك‌ها
گزارش بانك مركزي نشان مي‌دهد در ماه مورد بررسي 864 هزار فقره چك به ارزش 22 هزار و 400 ميليارد تومان به دليل كسري يا فقدان موجودي برگشت خورده كه 96.8 درصد از كل چك‌هاي برگشتي در ماه مورد بررسي است. با وجود اينكه در استان تهران دو ميليون و 883 هزار فقره چك مبادله شد كه 30 درصد كل چك‌هاي مبادله‌اي كشور در ماه آذر را به خود اختصاص داده اما نسبت تعداد چك‌هاي برگشتي به دلايل فقدان يا نبود موجودي به كل چك‌هاي برگشتي به استان‌هاي خراسان جنوبي، لرستان و اردبيل اختصاص داشت. بين 97 تا 98.5درصد از كل چك‌هاي مبادله‌اي در اين استان‌ها برگشت خورده است. در استان‌هاي كهگيلويه و بويراحمد، خراسان جنوبي و چهارمحال و بختياري نيز نسبت ارزش چك‌هاي برگشتي به دليل فقدان يا نبود موجودي به ارزش كل چك‌هاي برگشتي بين 98.7 تا 98.2 درصد اعلام شده است.