فواد حسين در سفر اعلام نشده به تهران با رييس‌جمهور، وزير خارجه و دبير شوراي عالي امنيت ملي ديدار كرد
بغداد و تهران: عملگرايي به جاي حاشيه‌سازي
شهاب شهسواري
فواد حسين، وزير امورخارجه عراق، چهار ماه بعد از سفر اعلام نشده پيشينش، بار ديگر براي ديدار با مقام‌هاي ارشد جمهوري اسلامي ايران به تهران سفر كرده است. او ديروز در ديدارهايي جداگانه با رييس‌جمهور، وزير خارجه و دبير شوراي عالي امنيت ملي گفت‌وگو و رايزني كرد.فواد حسين دو هفته پيش در گفت‌وگويي با الجزيره تاكيد كرده‌بود روابط كشورش با تهران را ضروري مي‌داند و اجازه نمي‌دهد كه اراده هيچ كشور خارجي بر روابط دو همسايه تاثير بگذارد. دولت مصطفي كاظمي تاكنون نشان داده است كه در رابطه با تهران بيش از هر چيز به منافع دوكشور اهميت مي‌دهد و بر خلاف برخي دولتمردان پيشين بغداد، به مسائل حاشيه و جنجال‌ساز و ادعاهاي بزرگ اما بي‌نتيجه مانند ميانجي‌گري بين‌المللي چندان علاقه‌اي ندارد. هرچند سايه تحريم‌هاي امريكا و حضور تنش‌زاي نظاميان امريكايي در عراق، همچنان روابط دو كشور را تحت تاثير قرار داده است، اما عزم دولت عراق براي حفظ و گسترش رابطه با تهران باعث شده است تا در طول ماه‌هاي گذشته دو كشور از طريق رايزني‌هاي سياسي، برخي موانع در برابر توسعه روابط تجاري را از ميان بردارند و براي بهبود شرايط امنيتي عراق به ويژه پس از عمليات تروريستي امريكا عليه فرماندهان ايراني و عراقي جنگ عليه داعش، همكاري كنند.
روز سه‌شنبه تعدادي از رسانه‌هاي عراقي خبر دادند كه او قرار است به تهران سفر كند، هر چند مقام‌هاي رسمي اظهارنظري در اين مورد نكردند، اما صبح چهارشنبه وزير خارجه عراق وارد تهران شد و در نخستين ديدارش با محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران گفت‌وگو كرد. او همچنين ظهر ديروز به ديدار علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي رفت و عصر با رييس‌جمهور اسلامي ايران، حسن روحاني ديدار و گفت‌وگو كرد. در اين ديدارها، رييس‌جمهور بار ديگر بر ضرورت افزايش مناسبات تجاري دو كشور بر 20ميليارد دلار و نيز بر تكميل پروژه راه‌آهن شلمچه- بصره تاكيد كرد. ظريف و شمخاني نيز در ديدارهاي‌شان با وزير خارجه عراق از اقدام دستگاه قضايي عراق براي پيگيري پرونده ترور شهيد سردار سليماني تقدير كردند.
سفرهاي پربار اما كم‌حاشيه
از زمان سفر مصطفي كاظمي، نخست‌وزير عراق به تهران در مرداد ماه سال جاري و ديدارهايش با مقام معظم رهبري و رييس‌جمهور، اين دومين سفر فواد حسين به تهران براي پيگيري دستاوردهاي سفر كاظمي و رايزني در مورد مسائل دوجانبه و منطقه‌اي است. دولت مصطفي كاظمي، بر خلاف دولت پيشين عادل عبدالمهدي، در مواجهه با ايران از اظهارنظرهاي هيجاني و ابتكارهاي عجيب خودداري مي‌كند. در اظهارات دولتمردان عراقي، هر چند از ضرورت بهبود روابط ميان همه طرف‌ها در منطقه صحبت مي‌كنند، اما خبري از پيشنهاد ميانجي‌گري ميان تهران و رياض يا رايزني براي بازگشت امريكا به برجام نيست. در عوض، دولت كاظمي، براي بهبود عملي روابط، بدون توجه به حاشيه‌هاي مرتبط با كشورهاي ثالث تلاش مي‌كند. عراق در حال حاضر بزرگ‌ترين شريك تجاري خارجي ايران محسوب مي‌شود، اما مناسبات دو كشور با وجود رونق كم‌سابقه، زير سايه تحولات امنيتي و تحريم‌هاي امريكا با مشكلاتي مواجه شده است. از جمله بزرگ‌ترين مشكلات موجود در روابط دو كشور، انتقال درآمدهاي دولت و تجار ايراني از معامله با شركاي عراقي‌شان به ايران يا كشورهاي ديگر است. تاكنون بارها مقام‌هاي ايراني و عراقي براي حل اين مساله رايزني‌هاي دوجانبه داشته‌اند، اما مشكل اصلي همچنان در ايالات متحده امريكا است، كه هر چند معافيت‌هاي تحريمي عراق براي واردات انرژي از سوي امريكا تمديد شده است، اما در بقيه حوزه‌ها مبادلات مالي ميان دو كشور همچنان با مشكلات تحميل شده توسط امريكا مواجه است.
مهر‌ماه سال جاري، فواد حسين با پيامي شفاهي از سوي مصطفي كاظمي، نخست‌وزير عراق به تهران آمده‌بود. پيامي كه به گفته وزارت خارجه عراق، در مورد «تحولات در منطقه، بررسي مهم‌ترين احتمالات مورد انتظار و پيامدهاي آن»محتواي آن رسانه‌اي نشد، اما بعد از بازگشت فواد حسين به بغداد، پاسخ آن از سوي نخست‌وزير عراق مثبت و سازنده ارزيابي شد. چهار ماه بعد از سفر پيشين، شرايط منطقه تغيير چشمگيري كرده است. بغداد همچنان سرگرم «مذاكرات جامع امنيتي» با امريكا است، مساله ناامني چه اقدام‌هاي تروريستي و چه حملات گاه و بيگاه به نظاميان و اماكن ديپلماتيك امريكايي در عراق ادامه دارد، مشكلات اقتصادي در عراق نه تنها حل نشده بلكه با استمرار شيوع كرونا عميق‌تر هم شده‌اند و البته موضوع مبادلات تجاري ميان دو كشور به ويژه نحوه بازگرداندن پول‌هاي ايران از عراق، يكي از مهم‌ترين مسائل جاري دوجانبه ميان دو كشور است.
در طول چهار سال گذشته، يكي از عمده‌ترين نگراني‌هاي دولت عراق تبديل شدن اين كشور به محلي براي نبرد نيابتي و مستقيم ميان ايران و امريكا بود. بعد از اعلام پايان خلافت داعش در بخش‌هايي از خاك عراق، اين نگراني‌ها با افزايش رويارويي‌هاي مستقيم امريكا با نيروهاي حشدالشعبي و دوستان ايران در عراق بيشتر شد. ترور شهيد سردار قاسم سليماني در فرودگاه بغداد، عملا كار را تا پاي جنگ ميان تهران و واشنگتن در خاك عراق كشاند، هرچند ايران بعد از موشك‌باران محل استقرار نظاميان امريكايي در پايگاه عين‌الاسد در واكنش به ترور فرمانده نظامي‌اش، اعلام كرد كه بخش نظامي اقدام متقابلش پايان يافته است.
به نوشته خبرگزاري ايرنا، سفر فواد حسين، درست يك روز بعد از پايان سفر جنين پلاسخارت، نماينده ويژه سازمان ملل متحد در امور عراق به تهران انجام مي‌شود. خانم پلاسخارت كه در سفري كم سر و صدا، يك‌شنبه و دوشنبه هفته جاري به تهران آمده‌بود، در اين سفر با علي اكبر ولايتي، مشاور ارشد رهبري و حسين اميرعبداللهيان، مشاور رييس مجلس شوراي اسلامي در امور بين‌الملل ديدار و گفت‌وگو كرده‌بود. وزارت خارجه جمهوري اسلامي ايران، خبري از ديدار مقام‌هاي دستگاه ديپلماسي كشور با نماينده سازمان ملل در امورعراق منتشر نكرده است.
روحاني: مناسبات تجاري دو كشور
بايد به 20ميليارد دلار برسد
حسن روحاني عصر چهارشنبه در ديدار با فواد حسين، وزير خارجه عراق گفت: «ايران و عراق با توجه به ظرفيت‌هاي اقتصادي كه دارند مي‌توانند به عنوان دو اقتصاد مكمل، همديگر را پوشش دهند و بايد با برداشتن گام‌هايي حجم مبادلات تجاري به چشم‌انداز 20ميليارد دلار در سال برسد.» رييس‌جمهور با اشاره به برگزاري كميسيون مشترك دو كشور، اظهار داشت: «با پيگيري و اجراي توافقات اين كميسيون، مي‌توان گام مهمي در توسعه روابط اقتصادي دو كشور برداشت.» روحاني با اشاره به حل مشكلات اجرايي راه‌آهن شلمچه - بصره، گفت: «ما معتقديم اين پروژه كاملا اقتصادي، تجاري و در راستاي متنوع‌سازي راه‌هاي مواصلاتي ميان ايران و عراق است.» رييس‌جمهور همچنين با تاكيد بر اينكه براي ايران حمايت از ثبات و امنيت، استقلال و تماميت ارضي، تقويت عزت و اقتدار عراق و ارتقاي جايگاه منطقه‌اي و بين‌المللي آن از اولويت ويژه‌اي برخوردار است، گفت: «همكاري و مساعدت دو كشور در دوران تهاجم نيروهاي داعش براي نجات منطقه از دام تروريست‌هاي تكفيري نمونه بسيار خوبي براي تقويت روابط دوجانبه است.» روحاني با بيان اينكه تهران با هرگونه مداخله خارجي در امور داخلي عراق مخالف است و آن را به ضرر مردم عراق و كل منطقه مي‌داند، افزود: «ترور ناجوانمردانه شهيد حاج قاسم سليماني و ابومهدي المهندس نمونه و مصداق بي‌شرمانه‌ترين دخالت خارجي در امور داخلي عراق بود كه در قالب عمليات تروريستي دولتي انجام شد و قهرمانان پيروزي بر داعش را هدف قرار داد.» رييس‌جمهور همچنين تاكيد كرد كه ايران از حضور عراق در تعاملات منطقه‌اي حمايت مي‌كند و معتقد است كه عراق وزنه مهمي در تعاملات سياسي و امنيتي منطقه است. روحاني ابراز اميدواري كرد دولت جديد امريكا به اين نتيجه برسد كه حضور آن در اين منطقه به ضرر امنيت است و در اين سياست تجديدنظر كند.
فواد حسين وزير امور خارجه عراق نيز در اين ديدار سفر رييس‌جمهور ايران به عراق را تاريخي و فراموش نشدني توصيف و تصريح كرد: اين سفر ضمن آنكه به تعميق روابط دوجانبه انجاميد، موجب به وجود آمدن زمينه‌هاي بيشتر براي همكاري‌ها و سرعت گرفتن اجراي توافقات شد و كميته همكاري‌هاي مشترك با ايران در حال پيگيري اجراي مصوبات و توافقات روساي دو كشور است. وزير خارجه عراق گفت: بر اساس توافقات مختلفي كه مقامات دو كشور داشته‌اند، تعاملات و روابط در حوزه‌هاي مختلف اقتصادي و تجاري در حال پيگيري است و عراق به دنبال گسترش و توسعه همه‌جانبه روابط با ايران است. وزير خارجه عراق افزود: ملت و دولت عراق همواره قدردان همراهي‌ها و همكاري‌هاي ايران در مبارزه با تروريسم در عراق و به ويژه داعش است و اين موضوع را هيچگاه فراموش نخواهد كرد. وي اظهار داشت: بغداد مصرانه خروج نيروهاي خارجي از عراق را دنبال مي‌كند و با مذاكرات و اقداماتي كه انجام گرفته اين موضوع در حال انجام است.
ظريف: پايان حضور امريكايي‌ها
بهترين واكنش ترور شهيد سليماني است
در ديدار محمدجواد ظريف وزير امور خارجه كشورمان با فواد حسين، وزير امور خارجه عراق كه در راس هياتي به كشورمان سفر كرده است آخرين تحولات روابط دوجانبه و موضوعات منطقه‌اي و بين‌المللي مورد گفت‌وگو و تبادل نظر قرار گرفت. به گزارش ايسنا، ظريف در اين ديدار با قدرداني از پيگيري روند قضايي ترور سرداران شهيد سپهبد سليماني و ابو مهدي المهندس از سوي دولت عراق، ابراز اميدواري كرد عاملان و آمران اين اقدام جنايتكارانه از طريق پيگيري‌هاي قضايي بسزاي اعمال جنايتكارانه و خسارت بار خود برسند. وي گفت: پايان دادن به حضور نيروهاي امريكا در منطقه بهترين واكنش به اين اقدام تروريستي خواهد بود. وزير امور خارجه كشورمان با ابراز خرسندي از برگزاري كميسيون مشترك همكاري‌هاي اقتصادي دو كشور، ابراز اميدواري كرد توافقات سفر رياست محترم جمهور كشورمان به عراق در حوزه‌هاي مختلف دوجانبه در خصوص شهرك‌هاي صنعتي، بازارچه‌هاي مرزي، رفت و آمد تجار و زوار، حمل و نقل كالا و مطالبات و موضوعات بانكي در سريع‌ترين زمان ممكن به نتيجه برسد.
فواد حسين وزير امور خارجه عراق نيز در اين ديدار رفت و آمدهاي هيات‌هاي دو كشور را نشانگر اهتمام دو طرف به روابط فيمابين دانست و با مرور بر موضوعات روابط دو كشور در حوزه‌هاي مختلف ديدگاه طرف عراقي در اين موارد را تشريح كرد. وزير امور خارجه عراق در اين ديدار توجه ويژه مصطفي الكاضمي، نخست وزيرعراق نسبت به پيگيري و سازماندهي روابط دو كشور را مورد تاكيد قرار داد.
تقدير شمخاني بابت صدور احكام بازداشت
پمپئو و ترامپ
دريابان شمخاني در ديدار فواد حسين وزير خارجه عراق با وي از اقدام دستگاه قضايي عراق در زمينه صدور حكم بازداشت ترامپ و پمپئو تقدير كرد. به گزارش تسنيم، در اين ديدار كه پيش از ظهر امروز در دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي برگزار شد، شمخاني با اشاره به روابط خوب دو كشور در حوزه‌هاي مختلف بر ضرورت تسريع در اجراي كامل توافق‌نامه‌هاي مشترك در حوزه‌هاي مختلف تاكيد كرد. دبير شوراي عالي امنيت ملي كشورمان با اشاره به در هم تنيدگي امنيت، ثبات و آرامش در عراق و ايران گفت: افزايش و تثبيت اقتدار و حاكميت دولت عراق در برقراري نظم و اجراي قانون لازمه عبور از مشكلات سياسي، اقتصادي و امنيتي در اين كشور است. شمخاني تاكيد كرد: عامل اصلي بي‌ثباتي و بحران در منطقه، حضور شرارت‌بار نيروهاي بيگانه به ويژه نيروهاي امريكايي است. اجراي هر چه سريع‌تر مصوبه مجلس عراق براي خروج نظاميان بيگانه از عراق مقدمه خوبي براي خروج آنان از كل منطقه است. دبير شوراي عالي امنيت ملي كشورمان با تقدير از اقدام دستگاه قضايي عراق براي صدور حكم جلب ترامپ و پمپئو تاكيد كرد؛ نبايد اجازه دهيم خون شهيدان ابو مهدي مهندس و قاسم سليماني پايمال شود و بايد آمران و مرتكبين اين جنايت تروريستي تحت پيگرد حقوقي قرار گرفته و به اشد مجازات برسند. شمخاني، با تاكيد بر ضرورت احياي موقعيت سياسي و تاريخي عراق در جهان اسلام و كشورهاي عربي گفت: شكل‌گيري اين مهم فرصتي براي ايفاي نقش فعال بغداد در مسير رفع اختلافات و پشتيباني از ثبات پايدار در كشورهاي عربي و اسلامي خواهد بود.
در اين ديدار فواد حسين وزير خارجه عراق نيز با اشاره به نقش ممتاز جمهوري اسلامي ايران در حفظ ثبات و امنيت منطقه تصريح كرد؛ گسترش همكاري در همه زمينه‌ها به ويژه تسريع در اجراي پروژه‌هاي اقتصادي مشترك با كشور دوست و برادر ايران از اولويت‌هاي اصلي سياست خارجي عراق به شمار مي‌رود. وي افزود: ملت و دولت عراق هيچگاه حمايت و كمك‌هاي حياتي و نجات بخش برادران ايراني در دفع فتنه تروريستي داعش در عراق را فراموش نخواهند كرد.