همزمان با انتشار اخباري مبني بر توليد اورانيوم فلزي در ايران صورت گرفت
هشدار اروپا، درخواست خويشتنداري روسيه
گروه ديپلماسي
ايالات متحده امريكا در سايه رياست‌جمهوري جو بايدن خيال بازگشت به توافق هسته‌اي را ندارد و در اين ميان بلندتر شدن صداي هشدار ايران مبني بر اينكه پنجره بازگشت به برجام در حال بسته شدن است هم افاقه چنداني نكرده است. ايران در حال حاضر در دو سطح سياسي و فني در حال اتمام حجت با غرب است. از داخل ايران صداي واحدي در يك ماه اخير به گوش رسيده است: از مقام معظم رهبري تا رييس‌جمهور از وزير خارجه تا معاون سياسي او همگي اعلام كردند كه ايران زماني به اجراي كامل تعهدات هسته‌اي بازخواهد گشت كه راستي‌آزمايي لغو تحريم‌هاي امريكا صورت گرفته باشد. در سطح فني جمهوري اسلامي ايران در حال گسترش فعاليت‌هاي هسته‌اي و دورتر شدن از سقف و كف‌هاي تعيين شده در برجام است. اقدامي كه به هر حال اهرم فشار ايران به حساب مي‌آيد و البته رابطه ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را هم وارد فاز جديد و حساسي خواهد كرد. در تازه‌ترين اين تحول‌ها، خبرنگار وال‌استريت ژورنال مي‌گويد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي گزارشي ارايه داده كه طي آن مدعي شده ايران تجهيزات جديدي را به تاسيسات هسته‌اي اصفهان وارد كرده و توليد اورانيوم فلزي را از روز 8 فوريه (20 بهمن) آغاز كرده است. ماده‌اي كه توليد شده فلز اورانيوم طبيعي بوده كه ايران گفته از آن براي اهداف تحقيقاتي استفاده مي‌كند. اين خبر وال استريت ژورنال چندان هم جديد نيست و پيش از اين نيز انتشار اخباري مشابه منجر به واكنش سه كشور اروپايي حاضر در برجام شده بود. بريتانيا، فرانسه و آلمان چندي پيش در بيانيه‌اي اعلام كرده بودند: «ما دولت‌هاي فرانسه، آلمان و انگليس عميقا از اعلاميه ايران مبني بر آماده شدن براي توليد اورانيوم فلزي نگران هستيم. ايران هيچ استفاده غيرنظامي موثقي از اورانيوم فلزي ندارد. توليد اورانيوم فلزي به صورت بالقوه دلالت‌هاي نظامي جدي دارد. تحت برجام ايران متعهد شد كه به مدت ۱۵ سال در زمينه توليد اورانيوم فلزي يا انجام تحقيق و توسعه درباره متالورژي (فلزشناسي) اورانيوم فعاليت نكند.»
خطيب‌زاده: اورانيوم فلزي
كاربردهاي صلح‌آميز نيز دارد
در آن زمان «سعيد خطيب‌زاده» سخنگوي وزارت امور خارجه در واكنش به اين بيانيه سه كشور اروپايي گفت: «همان‌گونه كه از سوي سازمان انرژي اتمي نيز اعلام شد، بهره‌برداري از كارخانه توليد اورانيوم فلزي اصفهان مندرج در قانون مجلس شوراي اسلامي و توليد سوخت پيشرفته (سيليسايد) براي استفاده در راكتور تحقيقاتي تهران، دو موضوع كاملا متفاوت از هم هستند. آنچه آژانس مبادرت به گزارش‌دهي در مورد آن كرده است، ناظر بر آغاز فعاليت تحقيق و توسعه براي طراحي سوخت پيشرفته‌تري براي راكتور تحقيقاتي تهران تحت عنوان سوخت سيليسايد است كه ايران دو سال پيش برنامه آن را به اطلاع آژانس رسانده و اخيرا نيز اطلاعات طراحي مربوطه را ارايه كرده است. در فرآيند توليد سوخت سيليسايد، اورانيوم فلزي يك محصول مياني است. اورانيوم فلزي كاربردهاي صلح‌آميز نيز دارد و هم‌اكنون برخي كشورها از سوخت مبتني بر اورانيوم فلزي براي راكتورهاي خود استفاده مي‌كنند و اين موضوع، منافاتي نيز با معاهده عدم اشاعه و تعهدات پادماني كشورها ندارد. ضمن آنكه اين فناوري براي ايران كه بايد نيازهاي بيماران خود به راديوداروها را با بهترين كيفيت تهيه كند، يك الزام است و كاملا از جنبه‌هاي بشردوستانه و صلح‌آميز برخوردار مي‌باشد.
اروپايي‌‌ها نگران فرصت از دست رفته مي‌شوند!
انتشار خبر وال استريت ژورنال درباره نصب تجهيزات جديد در تاسيسات هسته‌اي اصفهان بار ديگر بهانه‌اي دست سه كشور اروپايي داد تا ادعاهاي خود درباره برنامه هسته‌اي ايران را تكرار كنند. تروييكاي اروپايي روز جمعه با صدور يك بيانيه مشترك بار ديگر اتهامزني به تهران در موضوع پايبندي به تعهدات توافق هسته‌اي برجام را تكرار كردند.
به گزارش خبرگزاري فارس در بيانيه مشترك اين كشور با آلمان و فرانسه آمده است: «ما دولت‌هاي فرانسه، آلمان و پادشاهي متحده (انگليس) با نگراني بسيار تاييديه اخير آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را كه طي آن اعلام شده، ايران در حال توليد اورانيوم فلزي است را نگاه كرديم، اقدامي كه نقض برجام است. طبق برجام، ايران متعهد شده كه طي 15 سال در زمينه فعاليت‌هاي توليد يا به دست آوردن اورانيوم فلزي يا تحقيقات و توسعه روي استخراج اورانيوم اقدام نكند. ايران هيچ توجيه معتبري در زمينه فعاليت غيرنظامي (در زمينه برنامه هسته‌اي) درخصوص اين اقدامات ندارد؛ اقداماتي كه گامي كليدي در مسير توليد سلاح اتمي هستند. ما قويا از ايران مي‌خواهيم بدون هر گونه تاخيري اين اقدامات خود را متوقف كند و اقدامات جديدي در حوزه عدم پايبندي (به تعهدات برجامي) در برنامه هسته‌اي خود برندارد. ايران با تشديد اقدامات خود در زمينه عدم پايبندي (به برجام)، در حال تضعيف كردن فرصت احياي ديپلماسي براي رسيدن كامل به اهداف برجام است.»
فرانسه: ايران فضاي سياسي را حفظ كند
پيش از بيانيه مشترك سه كشور اروپايي حاضر در برجام، سخنگوي وزارت امور خارجه فرانسه در اظهاراتي بي‌پايه و اساس از ايران خواست از برداشتن گام‌هايي كه مي‌تواند به «وخيم‌تر شدن» وضعيت توافق هسته‌اي منجر شود خودداري كند. به نوشته رويترز، «آگنس ون در مول»، سخنگوي وزارت امور خارجه فرانسه گفت: «به منظور حفظ فضاي سياسي و يافتن راه‌حل مبتني بر مذاكره از ايران مي‌خواهيم از برداشتن گام‌هاي جديدي كه مي‌تواند وضعيت [توافق] هسته‌اي را وخيم‌تر كند خودداري كند. وضعيت اين توافق همين حالا به دليل موارد متعدد نقض آن، از جمله جديدترين موردي كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي گزارش داده به‌شدت نگران‌كننده است.»
نتانياهو و تعيين نماينده ويژه ايران
اسراييل يكي از دلواپس‌ترين بازيگران مخالف احياي برجام است كه براي عدم تحقق آن از هيچ تلاشي فروگذار نيست. روز گذشته منابع رسانه‌اي از اقدام بنيامين نتانياهو براي تعيين يك نماينده ويژه درباره رايزني‌ها با دولت جو بايدن درخصوص توافق هسته‌اي ايران و گفت‌وگوي اخير اين نماينده با مشاور امنيت ملي كاخ سفيد خبر داد. براساس اين گزارش‌ها، نتانياهو نخست‌وزير رژيم صهيونيستي مئير بن شابات «مشاور امنيت ملي» خود را به عنوان مسوول مذاكرات با دولت بايدن، قدرت‌هاي جهاني و شركاي منطقه‌اي در موضوع توافق هسته‌اي ايران منصوب كرد. پس از اين انتصاب، شابات با جيك ساليوان مشاور امنيت ملي كاخ سفيد طي يك تماس ويديويي طولاني مدت درباره ايران و ديگر موضوعات رايزني كرد. رايزني ساليوان و بن شبات در حالي صورت گرفته كه اين دو مقام ارشد امريكايي و اسراييلي به فاصله چهار روز بعد از آغاز به كار جو بايدن در مقام رييس‌جمهور با هم صحبت كرده بودند. طبق اعلام مقام‌هاي امريكا و رژيم اسراييل، آنها در اين تماس بر لزوم آغاز گفت‌وگوي دولت جديد امريكا با اين رژيم درباره ايران و توافق‌هاي سازش ميان تل‌آويو و كشورهاي عربي تاكيد كردند. در ادامه تحركات اسراييل براي مخالفت با احياي برجام، «گابي اشكنازي» وزير خارجه اين رژيم با «دومينيك راب» وزير خارجه انگليس گفت‌وگو كرد. هرچند كه اشكنازي در توييتي كه در اين باره منتشر كرد مدعي شد كه بيشترين بحث صورت گرفته درباره تصميم دادگاه جنايي بين‌المللي بوده اما تاكيد كرد كه درباره آنچه او تهديد ايران مي‌خواند نيز با وزير خارجه بريتانيا گفت‌وگو كرده است. پيش از اين، اشكنازي با «هايكو ماس» وزير خارجه آلمان نيز درباره ايران گفت‌وگو كرده بود.
روسيه: ايران و امريكا
همزمان گام‌هايي را بردارند
«سرگئي ريابكوف» معاون وزير امور خارجه روسيه ابراز اميدواري كرد كه قبل از فرارسيدن ضربالاجل 21 فوريه (سوم اسفند ماه) ايران براي پايان پايبندي به پروتكل الحاقي، مصالحه‌اي درخصوص برجام حاصل شود. ريابكوف در يك كنفرانس خبري با اشاره به اين ضربالاجل گفت: «با توجه به قانوني كه به تصويب ايران درآمده است و با در نظر گرفتن (ضربالاجل) ۲۱ فوريه، زمان زيادي نداريم تا ايران گام بعدي را در جهت كاهش تعهدات (برجامي) خود كه به صورت داوطلبانه پذيرفته بود، بردارد. بهتر است مصالحه‌اي را پيدا كنيم كه به جلوگيري از تنش‌هاي بيشتر قبل از آن ضربالاجل كمك كند». اين مقام روس سپس ادامه داد كه اولويت بازگشت امريكا به برجام و برداشتن تحريم‌هاي امريكا عليه جمهوري اسلامي ايران است. او در اين خصوص توضيح داد: «احتمالا انجام يك‌باره اين كار غيرممكن است اما به تعويق انداختن اين اقدام اشتباه است. ما به وضوح اين مساله را به امريكايي‌ها اعلام مي‌كنيم.» ريابكوف درخصوص بحث‌هايي درباره طرفي كه بايد گام اول را بردارد، توضيح داد كه به منظور جلوگيري از بحث‌ها درباره طرفي كه مي‌بايست گام اول را بردارد، منطقي است تا برنامه‌ريزي‌هايي صورت گيرد كه طبق آن واشنگتن و تهران به‌طور همزمان اقداماتي را انجام دهند. معاون وزير امور خارجه روسيه همچنين در مصاحبه با خبرگزاري روسي «ريانووستي» از ايران درخواست كرد كه به‌رغم فشارهاي ايالات متحده امريكا و شرايطي كه ايران را وادار به كاهش تعهدات برجامي كرده است، از خود خويشتنداري نشان دهد. او در اين زمينه گفت: «ما منطق آنها و دلايلي كه ايران را تحريك (به كاهش تعهدات برجامي) كرده را درك مي‌كنيم. باوجود اين، ضروري است كه خويشتنداري پيشه كرد و يك رويكرد مسوولانه را در پيش گرفت.»
ظريف: پيش از حرافي به برجام پايبند باشيد
«محمدجواد ظريف»، وزير امور خارجه ايران در حساب كاربري خود در توييتر به زياده‌خواهي‌هاي برجامي دولت «جو بايدن»، رييس‌جمهور امريكا پاسخ داد. او در توييتر نوشت: «مقام‌هاي دولت بايدن به صحبت كردن درباره پايبندي ايران به برجام ادامه مي‌دهند. بر چه اساسي؟ امريكا مشاركتش را ماه مه ۲۰۱۸ متوقف كرد، برجام را نقض كرد و طرف‌هاي پايبند به قطعنامه سازمان ملل را مورد تنبيه قرار داد. تا همين امروز ايالات متحده دقيقا در همان موضع قرار دارد. قبل از حرافي به برجام پايبند شويد.» ظريف، جمعه نيز در واكنش به بيانيه تروييكاي اروپايي نوشت: «آيا سه شريك اروپايي ما بند ۳۶ برجام و نامه‌هاي متعدد ايران بر اين اساس را خوانده‌اند؟ طبق كدام منطق ايران موظف به متوقف كردن آن دسته از اقدامات اصلاحي است كه يك سال تمام بعد از خروج امريكا از برجام- كه همچنان به نقض توافق ادامه مي‌دهد- اتخاذ كرده است؟ سه كشور اروپايي براي انجام وظايف خود چه كاري انجام داده‌اند؟»