كليات بودجه با تفاهم نسبي دولت و مجلس و اعمال پاره‌اي اصلاحات مدنظر پارلمان تصويب شد
كيش و مات بودجه‌اي پايداري
گروه سياسي
خط و نشان پشت خط و نشان، اتهام پشت اتهام، تاكيد بر لزوم اصلاحات ساختاري، سياسي خواندن لايحه‌اي اقتصادي و... همه و همه كنار رابطه نه چندان حسنه رييس يازدهمين دوره مجلس شوراي اسلامي و دولت دوازدهم و البته نزديكي به سيزدهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري و تشديد رقابت‌هاي جرياني براي تصاحب عالي‌ترين مقام انتخابي جمهوري اسلامي سبب شد تا لايحه بودجه 1400 به عنوان مهم‌ترين سند مالي سال آينده مملكت آنچنان اسير سياسي‌بازي‌ها و اختلافات پاستور و بهارستان شود كه كليات آن در صحن علني پارلمان، پس از حدود 2 ماه به اصطلاح بحث و بررسي و چكش‌كاري در كميسيون تلفيق در شرايطي رد شود كه به گواه نمايندگان و اعضاي كميسيون برنامه و بودجه، نمايندگان نه‌تنها نمي‌دانستند به چه چيزي راي داده‌اند، بلكه حتي بر سر رد يا تاييد كليات بودجه نيز ميان خود اتفاق‌نظر وجود نداشت ولي در نهايت بودجه به دولت برگشت تا مطلوب پاستور محقق شده باشد. مطلوبي كه موجبات اصلاح بودجه به سبك و سياق مدنظر پاستور را فراهم آورد ولي نمايندگان مجلس روز گذشته پس از تصويب كليات نه‌تنها تلاش كردند خود را پيروز اين كش‌وقوس‌ها نشان دهند، بلكه همزمان از امكان اصلاحات ساختاري بيشتر در بودجه سخن به ميان آوردند ولي در اين ميان، بازنده بزرگ، حاميان بودجه سه‌دوازدهم بودند و بس.
تفاوت لحن‌ها
كليات لايحه بودجه پس از اصلاح در دولت روز دوشنبه هفته جاري تقديم مجلس شد و روز گذشته در شرايطي در صحن علني مورد بحث و بررسي قرار گرفت كه اين‌بار هم خبري از حسن روحاني در قامت رييس‌جمهوري در مجلس نبود تا رويگرداني او از حضور در پارلمان يازدهم باز هم به نمايش گذاشته شود. محمدباقر نوبخت در قامت رييس سازمان برنامه و بودجه در صحن مجلس حاضر شد و به دفاع از لايحه بودجه اصلاحي دولت پرداخت ولي با اين تفاوت كه اين بار نه خبري از عتاب و خطاب بود و نه اظهارات تند و تيز عليه نمايندگان. نوبخت از انجام اصلاحات مدنظر نمايندگان در بودجه گفت و تلاش كرد نظر آنان را به بودجه جلب كند. فضاي مجلس هم اين‌بار نه‌تنها متشنج نبود، بلكه نوع اظهارات موافقان و مخالفان چنان بود كه مي‌شد حدس زد بودجه اين بار با راي موافق نمايندگان مواجه خواهد شد. نوبخت در بخشي از اظهاراتش به تاكيدات رهبري نيز اشاره كرد تا امكان تصويب كليات بودجه را در پارلمان افزايش دهد. او گفت: «دولت پس از راي مجلس به كليات بودجه، بسيار صميمانه از آن استقبال كرد و اصلاحات مدنظر نمايندگان را با توجه به تاكيدي كه مقام معظم رهبري داشتند، لحاظ شد. پس از بازگشت بودجه ما فرصت داشتيم منابع مربوط به مابه‌التفاوت بالاي 20 درصد را اصلاح كنيم و حداقل 40 هزار ميليارد تومان از اين محل سقف منابع لايحه تقليل پيدا كرد.»
ادله مخالفان، اصرار موافقان
اظهارات نوبخت تنها بخشي از نشست علني روز گذشته مجلس بود. موافقان و مخالفان بخش عمده‌اي از نشست را به خود اختصاص دادند ولي واقعيت آن است كه مخالفان هم مي‌دانستند فضاي پارلمان، فضاي رد كليات بودجه نبود اما تلاش كردند با استفاده از كليدواژه‌هايي چون «تورم‌زايي» بودجه، «فقدان شفافيت» در آن و مواردي از اين دست نظر ساير نمايندگان را جلب كنند. مصطفي ميرسليم و عليرضا سليمي و روح‌الله ايزدخواه سه نماينده‌‌اي بودند كه در قامت مخالف بودجه به اظهارنظر پرداختند. ميرسليم در قامت نماينده تهران همسو با اعضاي جبهه پايداري از لزوم بودجه سه‌دوازدهم گفت و تاكيد كرد: «اين نوع ارايه بودجه صرفا سبب افزايش مشكلات مي‌شود از اين‌رو نبايد با بودجه چند دوازدهم مخالفت شود، زيرا حداقل به مشكلات نمي‌افزايد و در صورت نياز به تغيير با توجه به شرايط تورم 20 درصدي مي‌توان اقدامات مناسبي انجام داد.» عليرضا سليمي و ايزدخواه نيز كه هر دو از جمله نمايندگان عضو جبهه پايداري مجلس يازدهم به شمار مي‌روند، از بودجه سه‌دوازدهم سخني به ميان نياوردند ولي با تشريح آنچه عيوب بودجه اصلاحي دولت مي‌خواندند، تلاش كردند مجلس را به سمت بودجه سه‌دوازدهم سوق دهند اما در نقطه مقابل موافقان چندان حاضر به همراهي با آنان نشدند و با اصرار بر لزوم تصويب كليات بودجه، در نهايت توانستند نظر موافق پارلمان را جلب كنند. نمايندگان با 211 راي موافق در مقابل تنها 28 مخالف كليات بودجه را تصويب كردند تا روياي تصويب بودجه سه‌دوازدهم جبهه پايداري‌ها با هماهنگي نسبي ايجاد شده ميان پاستور و بهارستان و البته اقدامات شخص محمدباقر قاليباف، در مجلس به تصويب برسد.
پيروزي بهارستان؟
تصويب كليات بودجه در مجلس سبب شد تا اصولگرايان پارلمان يكي پس از ديگري در شرايطي از پيروزي ساكنان ساختمان هرمي شكل ميدان بهارستان مقابل اهالي پاستور سخن به ميان آورند كه خود آنان معترف بودند كه دولت تنها نيمي از اصلاحات مدنظر نمايندگان را در بودجه اعمال كرده است. اين يعني مجلس در بهترين حالت اعمال نيمي از منويات خود در بودجه را پيروزي خويش تلقي كرده اما سوال اينجاست كه اين تلقي تا چه حد با واقعيت سازگار است؟ يكي از بزرگ‌ترين اختلافات دولت و مجلس بر سر ارز ترجيحي 4200 توماني بودجه 1400 بود. مجلس اصرار داشت كه اين ارز از ابتداي سال 1400 حذف شود ولي دولت خواستار حذف تدريجي آن بود كه در نهايت نيز نظر دولت در بودجه اصلاحي گنجانده و مورد تاييد پارلمان قرار گرفت. نكته قابل توجه آنكه محمدباقر قاليباف در قامت رييس مجلس در شرايطي در توييتي در همين زمينه نوشت: «دولت ۷ اصلاح مورد تاكيد مجلس را در اصلاحيه بودجه مدنظر قرار داد. رانت ارز۴۲۰۰ حذف شد؛ كسري بودجه كاهش پيدا كرد و برداشت از منابع صندوق توسعه محدود شد.» كه علي ربيعي، سخنگوي دولت در جريان نشست خبري خود در همين زمينه گفته بود: «در خصوص قيمت ارز همان ۴۲۰۰ و ۱۱۵۰۰ تومان منظور شده است. همچنين به دولت اجازه داده شده است طي ۶ ماه ابتداي سال در خصوص تغيير نرخ ارز و بهبود معيشت مردم برنامه‌ريزي لازم را صورت دهد.» جالب آنكه در موضوع فروش نفت نيز مجلس در نهايت كوتاه آمد و دولت فروش 2 ميليون و 300 هزار بشكه را در لايحه اصلاحي بودجه در نظر گرفت. ربيعي در همين زمينه گفت: «در بخش فروش نفت همان رقم ۲.۳ ميليون بشكه در روز و درآمد نفتي همان ۱۹۹ هزار ميليارد تومان است. البته موضوع ماليات با توجه به كشش ماليات و فشاري كه به جامعه مي‌آيد، با نظر وزارت اقتصاد به نحوي تنظيم مي‌شود كه عدد بيشتر نشود تا به توليد و خدمات لطمه وارد نشود.» البته نبايد فراموش كرد كه امكان اصلاح اين مهم در كميسيون تلفيق وجود دارد ولي با توجه به بررسي بودجه از يكشنبه هفته آينده در صحن علني، كميسيون تلفيق كمتر از يك هفته براي بررسي بودجه فرصت دارد و بعيد است بتواند دوباره منويات خويش را بر آن اعمال كند مگر آنكه در صحن علني اقداماتي را ترتيب دهد.
نقش رهبري
آنچه در اين ميان و پس از تصويب كليات بودجه در مجلس و تفاهم نسبي ايجاد شده ميان قواي مجريه و مقننه حايز اهميت است، نقش رهبري در تصويب كليات بودجه است. پس از آنكه مجلس كليات بودجه را رد كرد، اسحاق جهانگيري در قامت معاون اول رييس‌جمهوري صراحتا اعلام كرد كه اگر پارلمان به نامه رهبري توجه كرده بود، اين مسائل ايجاد نمي‌شد. نوبخت نيز روز گذشته و در صحن علني به نامه رهبري اشاره كرد. سوال اينجاست در نامه رهبري به قاليباف چه آمده بود كه توانست از آن پارلمان مخالف، چنين پارلمان آرامي بسازد؟ علي ربيعي در قامت سخنگوي دولت در همين زمينه گفته است: «بنا بر گفته آقاي جهانگيري در اين نامه به موضوعات مختلف اشاره شده است. براي مثال با اشاره به تغييراتي كه كميسيون تلفيق در لايحه بودجه ۱۴۰۰ ايجاد كرده، تاكيد شده است اين تغييرات به معيشت مردم لطمه نزند. تك نرخي بودن ارز در شرايط فعلي هم جزو نامه بوده و گفته شده بود كه حذف آن موجب كمبود كالا و تورم و گراني و تاثير بر افزايش ساير قيمت‌ها مي‌شود. خوشبختانه پاسخي هم كه داده شده اين بود كه توجه جدي به اين مساله شود و اين پاسخ زمينه همكاري‌هاي خوبي را هم فراهم كرده است.» بدين ترتيب به نظر مي‌رسد سومين ورود علني عالي‌ترين مقام جمهوري اسلامي به اختلافات دولت و مجلس به مساله بودجه اختصاص يافته و جالب آنكه اين بار هم همچون دو نوبت پيشين، موجبات عبور سلامت پاستور از پيچ بهارستان را فراهم آورده است.