وزارت خارجه امريكا خواستار توقف عمليات انصارالله براي تصرف مارب شد
افزايش فشار براي توقف جنگ يمن
شهاب شهسواري
يك روز بعد از گام عملي وزارت خزانه‌داري دولت جديد امريكا براي حذف رسمي نام گروه انصارالله يمن از «فهرست سازمان‌هاي تروريستي خارجي»، وزارت خارجه امريكا از اين گروه خواسته است تا براي آغاز گفت‌وگوهاي صلح حسن نيت نشان دهد و عمليات نظامي براي تسلط بر شهر مارب را متوقف كند. شهر مارب، واپسين سرزمين در شمال يمن است كه همچنان در اختيار نيروهاي دولت مستعفي عبدالربه منصور هادي قرار دارد. طي روزهاي گذشته، نيروهاي وفادار به انصارالله عمليات تهاجمي به سمت مركز استان مارب را تشديد كرده‌اند و از قصد خود براي تسلط بر اين شهر كليدي سخن گفته‌اند. امريكا و سازمان ملل متحد اما از انصارالله خواسته‌اند تا براي تسهيل آغاز گفت‌وگوهاي سياسي براي حل بحران يمن، اين عمليات را متوقف كند. سازمان ملل مي‌گويد كه استان مارب مامن صدها هزار نفر از شهرونداني است كه در صورت سلطه انصارالله بر آن ممكن است آواره شوند. ايالات متحده امريكا نيز معتقد است كه درگيري‌ها در مارب بايد متوقف تا تعهد انصارالله به گفت‌وگو عملا ثابت شود. درخواست‌ها از انصارالله براي توقف درگيري‌هاي نظامي در حالي مطرح مي‌شود كه عربستان سعودي و متحدانش در جنگ يمن، هيچ تعهدي براي توقف درگيري‌ها ندارند و تاكنون آمادگي خود را براي آتش‌بس اعلام نكرده‌اند. وزارت خارجه امريكا با صدور بيانيه‌اي از انصارالله خواسته است كه حملات به شهر مارب را متوقف كند. در بيانيه وزارت خارجه امريكا آمده است: «زمان براي توقف اين درگيري فرارسيده است، هيچ راه‌حل نظامي وجود ندارد.» اين بيانيه ادامه مي‌دهد: «اين اقدام‌ها، اقدام گروهي نيست كه به صلح و پايان جنگي كه به رنج مردم يمن انجاميده است، متعهد باشد.» در اين بيانيه آمده است: «اگر حوثي‌ها در مورد مذاكره و راه‌حل سياسي جدي هستند بايد تمامي پيشروي‌ها نظامي را متوقف كنند و از هرگونه اقدام بي‌ثبات‌كننده و كشنده، از جمله حملات فرامرزي به عربستان سعودي، خودداري كنند.» پيش از اين بيانيه، تيموتي لندركينگ، فرستاده جديد امريكا در امور يمن هم در گفت‌وگويي نسبت به استمرار عمليات تهاجمي انصارالله عليه مارب ابراز نگراني كرد. اين ديپلمات امريكايي گفته است: «اگر حوثي‌ها رفتار غيرقابل قبول‌شان را تغيير ندهند، رهبران اين گروه همچنان زير فشار شديد امريكا و جامعه بين‌الملل باقي خواهند ماند. حوثي‌ها بايد به وضوح تعهد دهند كه آماده پيوستن به تلاش‌ها براي پايان دادن به اين رنج و جنگ هستند. پايان دادن به اين جنگ از طريق يك راه‌حل سياسي تنها ابزار براي پايان دادن دايمي به بحران بشري است كه مردم يمن را امروز گرفتار خود كرده است.»
اهميت مارب
استان مارب بعد از عدن، مهم‌ترين منطقه از خاك يمن است كه همچنان در كنترل دولت مستعفي عبدالربه منصور هادي و هوادارانش قرار دارد. صنعا بزرگ‌ترين منابع نفت و گاز طبيعي در يمن را در اختيار دارد و تقريبا تمامي گاز طبيعي مصرفي يمن را در شرايط محاصره كامل اقتصادي در مناطق تحت كنترل دولت صنعا، تامين مي‌كند. شهر مارب در 120 كيلومتري صنعا پايتخت يمن واقع شده و نزديك به مرزهاي عربستان است. علاوه بر اهميت استراتژيك مارب در مركز خاك يمن، تسلط بر اين شهر مي‌تواند براي انصارالله در مذاكرات احتمالي آينده براي حل و فصل سياسي بحران يمن يك اهرم فشار بسيار قدرتمند باشد. انصارالله اگر زمان آغاز مذاكرات بخش‌هاي بيشتري از خاك يمن را در اختيار داشته باشد، به ويژه بر منطقه‌اي كه به لحاظ منابع اقتصادي و انرژي از ثروتمندترين نقاط اين كشور محسوب مي‌شود، مي‌تواند اميد داشته باشد كه در مذاكرات سهم بيشتري از قدرت را در اختيار بگيرد. مارب در طول سال‌هاي ابتدايي جنگ يمن يك محل نسبتا امن بود كه با حمايت قبايل محلي و موافقت با طرفين درگير در جنگ، از حملات در امان مانده بود. اما از زمستان گذشته، نيروهاي وفادار به انصارالله و دولت نجات ملي در صنعا، تصميم گرفتند اين منطقه را از سلطه نيروهاي وابسته به دولت مستعفي در يمن خارج كنند. پيشروي نيروهاي دولت مستعفي با حمايت عربستان و امارات به سمت بندر حديده، مهم‌ترين پايانه ارتباطي منطقه تحت سلطه انصارالله با جهان خارج، يكي از دلايلي بود كه باعث شد، تلاش براي تصرف مارب توسط اين نيروها افزايش پيدا كند.
اولويت در سياست خارجي امريكا
به نظر مي‌رسد كه پايان دادن به درگيري‌ها در يمن و جنگ ويران‌كننده‌اي كه از 6 سال پيش توسط دولت عربستان عليه يمن آغاز شده است، يكي از اولويت‌هاي مهم دولت جو بايدن باشد. او از نخستين سخنراني سياست خارجي‌اش اعلام كرده بود كه قصد دارد تمام حمايت‌هاي نظامي در عمليات تهاجمي عربستان عليه يمن را متوقف كند. دولت امريكا همچنين اجراي تعدادي از قراردادهاي نظامي براي فروش تسليحات و مهمات به عربستان سعودي را كه در دوران دونالد ترامپ منعقد شده بودند، متوقف كرده است. هر چند وزير خارجه و رييس‌جمهور امريكا، در صحبت‌هاي خود تاكيد كرده‌اند كه آماده هستند از امنيت عربستان سعودي در مقابل حملات خارجي حمايت كنند، اما كمك‌هاي خود را به عمليات عربستان عليه يمن پايان خواهند داد. جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا همچنين با تعيين تيم لندركينگ ديپلمات با سابقه امريكايي، به عنوان فرستاده ويژه امريكا در امور يمن تاكيد كرد كه قصد دارد در مذاكرات ديپلماتيك براي يافتن راه‌حل سياسي در جنگ يمن، نقش فعال‌تري داشته باشد.
رياض آماده است يا نه؟
در حالي كه فشارهاي امريكا براي پايان جنگ در يمن ادامه پيدا مي‌كند، دولت عربستان سعودي، هر چند سيگنال‌هايي مبني بر آمادگي براي همكاري با امريكا ارسال كرده، اما هنوز رسما موضع مشخصي در مورد جنگ يمن نگرفته است. عربستان از روزي كه نتيجه انتخابات امريكا به نفع جو بايدن مشخص شد، تكاپوي خود را براي تغيير رويكرد آغاز كرده است. نخستين گام رياض، برگزاري نشست سران شوراي همكاري خليج‌فارس در شهر العلا بود. در اين نشست عربستان و متحدانش بعد از سه سال و نيم، محاصره ديپلماتيك و اقتصادي قطر را پايان دادند و با اين همسايه عرب خود و متحد امريكا اعلام آشتي كردند. عربستان در ادامه اقدام‌هاي خود براي نرم كردن دل واشنگتن، چند روز پيش، لوجين هذلول، دختر دانشجوي زنداني فعال حقوق زنان را نيز بعد از نزديك به 3 سال حبس از زندان به خانه فرستاد. خانم هذلول به دليل ورود به خاك عربستان پشت فرمان خودرو بازداشت شده بود.
روند سياسي زماني آغاز مي‌شود كه حمله به يمن پايان يابد
سخنگوي جنبش انصارالله يمن به اقدام امريكا در حذف نام اين جنبش از ليست تروريستي واكنش نشان داد. به گزارش مهر به نقل از روسيا اليوم، «محمد عبدالسلام» سخنگوي جنبش انصارالله يمن اعلام كرد كه اين جنبش همواره به دنبال تحقق راهكار سياسي در يمن بوده است. او در واكنش به اقدام امريكا در حذف نام اين جنبش از ليست تروريستي تاكيد كرد: پس از توقف كامل تجاوزات و رفع محاصره يمن، روند سياسي در اين كشور آغاز خواهد شد. عبدالسلام ادامه داد: تجربيات گذشته به ما نشان داده كه هيچ روند سياسي، زير آتش جنگ و محاصره به نتيجه نخواهد رسيد. او گفت: در ابتدا براي حل بحران، طرف متجاوز بايد حمله و محاصره را متوقف كند و ما آمادگي تعامل مثبت با اين موضوع را داريم. روز گذشته وزارت خزانه‌داري امريكا در بيانيه‌اي اعلام كرد كه انصارالله يمن را از ليست گروه‌هاي تروريستي خارج كرده است. اين وزارتخانه همچنين خواهان آغاز روند سياسي در يمن شد.