هيزم آماده بلوچستان!
محمد بلوچ زهي
رخداد اخير مرز شمسر سراوان در سيستان و بلوچستان كه منجر به كشته و زخمي شدن چندين سوختبر بلوچ شد و طي هفته گذشته منطقه را به صحنه اعتراضات و حوادث راديكال كم نظيري لااقل در چند دهه گذشته مبدل كرد يك‌بار ديگر نشان داد اين استان همواره آبستن حوادث و رخدادهاي پيش‌بيني نشده غيرقابل جبراني است و در صورتي كه اين بار نيز زواياي پيدا و پنهان ماجرا و زخم‌هاي كهنه و سرباز آن دقيق و بي‌طرفانه آسيب‌شناسي نشود و التيام؛ دير يا زود خشونت بارتر از قبل در دل جريان‌ها، اتفاقات و حوادث ظهور پيدا خواهد كرد تا جايي كه ممكن است پيامدهاي فراوان ناشي از نارضايتي‌هاي كنوني نه تنها جامعه را بلكه امنيت محلي و ملي را با چالش‌هاي متعددي مواجه كند و همراه. اعتراضات پيراموني رخداد مرز شمسر سراوان را مي‌توان از منظر مختلف به بررسي و تحليل نشست، اما در وهله نخست و قبل از هر چيز آنچه بيش از پيش دامنه اين ناآرامي‌هاي مردمي را در سراسر بلوچستان گسترده كرد و وسيع و راديكال و همچنين بنزيني شد بر جرقه آتش اعتراضات اوليه برخاسته از خط مرزي و هدايت داده شد به بسياري از شهرهاي غير مرزي ابتدا سكوت ديرهنگام و شفاف نكردن موضوع براي افكار عمومي بود و سپس اظهارات غيركارشناسانه و آماتورگونه‌اي كه 25 ساعت پس از رخداد ياد شده به افكار عمومي تحويل داده شد. بنابراين همين امر يعني عقب ماندن از مردم و ورود ديرهنگام و از همه مهم‌تر در پيش گرفتن مواضع انفعالي و اتخاذ نكردن مواضع اقناعي به مردم و افكار عمومي در مواجهه با واقعه رخ داده شده سبب شد تا اسب سركش ناآرامي‌ها سوا از شبكه‌هاي اجتماعي از شهري به شهر ديگر نيز شتابان پيش برود و آسيب‌ها و مخاطرات فراواني را در جامعه برجاي بگذارد. حال براي ريشه‌يابي و بررسي علت و معلول اين رخداد نسبتا فراگير در بلوچستان كه نخستين بار است اين‌گونه راديكال در سطح منطقه رخ نمايانده است بايد مستقيم و يك راست سراغ سياست‌هاي كليشه‌اي و غيراصولي در پيش گرفته در طول دولت‌هاي مختلف رفت و به آسيب‌شناسي راهبردهاي متمادي اقتصادي، سياسي و اجتماعي پرداخت تا شايد اين‌گونه به چرايي اين اعتراضات راديكال پاسخ داده شود كه قبل از هر چيز ريشه در اقتصاد و معيشت مردم دارد نه ضديت با دولت و حاكميت. طي چند روز گذشته كه اعتراضات به شكل گسترده در برخي شهرهاي مختلف بلوچستان جريان داشت و فضاي احساسي بر جامعه حاكم _كه البته در چنين پيشامد و شرايطي كاملا طبيعي نيز است _نگارنده صلاح دانسته به‌رغم فشارهاي وارده از سوي افكار عمومي و كاربران شبكه‌هاي اجتماعي مبني بر موضع‌گيري در اين باره منتظر آرام شدن فضا مانده تا ضمن اينكه آنچه توسط اين قلم بر اين صفحه نقد و نظر جاري مي‌شود از احساسات تهي باشد و از شتابزدگي به دور. از آنجايي كه سيستان و بلوچستان تنها استان كشور است كه با پاكستان هم مرز است و بيش از 1100 كيلومتر مرز مشترك با كشورهاي افغانستان و پاكستان و 300 كيلومتر مرز آبي از طريق درياي عمان دارد...
همين فرصت و قابليت قابل توجه مرزي به خودي خود مي‌تواند راهگشا و حلال بسياري از معضلات و مشكلات مبتلابه اجتماعي، معيشتي و اقتصادي اين منطقه از جمله بيكاري، فقر و نارضايتي باشد كه اكنون دومين استان پهناور كشور با آن دست به گريبان است و در مواجهه. فراموش نكنيم بيش از نيمي از 24 شهرستان فعلي استان با كشورهاي پاكستان و افغانستان مرز مشترك دارند اما به‌رغم اين آلترناتيو متاسفانه در طول دولت‌ها اين استان از توسعه مرزي، روابط تجاري و اقتصادي اين دو همسايه كه اشتراكات زباني، فرهنگي و اجتماعي فراواني با ما دارند براي بهبود وضعيت معيشتي و فرصت مهم سرمايه‌گذاري و رونق اقتصادي و توليد و اشتغال كمتر بهره جسته و در دستور كار و برنامه قرار داده است. در حقيقت اين سياست‌هاي مبتني بر توسعه مناطق مرزي با استفاده از بهبود و رونق روابط تجاري و اقتصادي با كشورهاي همسايه است و قابليت‌ها و استفاده از فرصت‌هاي پيراموني مرز كه مي‌تواند منجر به تضمين امنيت پايداراستان شود و خطر تماميت ارضي و مرزي و همين‌طور سايه سنگين آشوب‌ها و هرج و مرج‌هاي سياسي و اجتماعي را از فضاي كمتر توسعه يافته سيستان و بلوچستان بزدايد و رونق اقتصادي و توليد را به مردمان فقير اين استان هديه كند و امنيت پايدار عملي. به هر روي نبايد از نظر دور داشت كه سيستان و بلوچستان به علت محروميت بالا و پايين بودن اكثريت مطلق شاخص‌هاي توسعه‌اي از جمله راه، آب، آموزش و اشتغال و نيز نارضايتي حاصل از رخداد اخير اكنون بيش از پيش هيزمي آماده شده و آبستن آتشي تازه كه فقط با اعتمادسازي از طريق توسعه فضاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي و زدودن نگاه صرف امنيتي مي‌تواند آبي سرد باشد بر آتش خشم و نارضايتي.