حسين موسويان و حسين علايي:
امريكا نمي‌خواهد هيچ كشوري پيرامون اسراييل دانش هسته‌اي داشته‌باشد
گروه ديپلماسي| در جلسه‌اي كه روز پنجشنبه به همت فصلنامه مطالعات بين‌الملل به صورت آنلاين برگزار شد، حسين موسويان، سفير پيشين ايران در آلمان و عضو پيشين تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي جمهوري اسلامي و حسين علايي، از فرماندهان پيشين سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و عضو هيات علمي دانشگاه امام حسين (ع) در خصوص پيمان عدم اشاعه هسته‌اي و آينده دانش هسته‌اي در ايران و خاورميانه صحبت كردند.
در ابتداي اين جلسه، موسويان، تاريخچه‌اي از ايده «اتم براي صلح» و پيمان ان‌پي‌تي بيان كرد. وي گفت: «در آستانه تصويب قطعنامه اتم براي صلح، در سال ۱۹۶۸، كشورهاي غربي فناوري توليد بمب هسته‌اي را عمدتا از طريق فرانسه در اختيار اسراييل قرار دادند. چين و فرانسه هم به عنوان دو عضو شوراي امنيت حاضر به امضاي اين پيمان نشدند، فرانسوي‌ها در آن دوران يك كشور هسته‌اي بودند اما تعداد سلاح‌هاي هسته‌اي‌شان در مقابل رقيب بزرگ قاره‌اي بريتانيا بسيار كمتر بود. فرانسوي‌ها زماني اين پيمان را امضا كردند كه تعداد بمب‌هاي هسته‌اي‌شان از بريتانيا بيشتر شد و چيني‌ها زماني كه احساس كردند قدرت هسته‌اي‌شان توان ايجاد توازن دارد، پيمان را امضا كردند.»
وي در خصوص اصول اساسي پيمان عدم اشاعه هسته‌اي NPT گفت: «پيمان عدم اشاعه سه اساس داشت. اساس اول صفر جهاني بود، يعني اينكه پنج كشور داراي سلاح‌هاي هسته‌اي تمام اسلحه‌هاي خود را از بين ببرند و در تمام جهان بمب‌هاي هسته‌اي را از بين ببرند. دومين اساس اين بود كه جلوي دستيابي كشورهاي جديد به سلاح هسته‌اي گرفته‌شود و يك بند اساسي ديگر كشورها تعهد مي‌كردند كه فناوري‌هاي هسته‌اي صلح‌آميز را به اشتراك بگذارند.» به گفته موسويان، روسيه و امريكا بيش از ۹۰ درصد زرادخانه هسته‌اي دنيا را در اختيار دارند. وي توضيح داد: «قطعنامه معاهده ان‌پي‌تي توسط امريكا، بريتانيا و شوروي پيشنهاد شد و فرانسه و چين مخالف بودند، اما اكنون ۶۰ سال پس از نهايي شدن اين پيمان نزديك به ۹۴ درصد از كل سلاح‌هاي هسته‌اي جهان در اختيار همين سه كشور هستند. بزرگ‌ترين ناقضان پيمان عدم اشاعه، پنج قدرت جهاني هستند.»
وي در ادامه گفت: «در هفتاد سال گذشته حدود ۲۱۰۰ آزمايش بمب هسته‌اي در جهان انجام شده است. ۱۸۰۰ آزمايش توسط امريكا و روسيه انجام شده است.» موسويان با اشاره به اصل عدم اشاعه گفت: «در مورد اصل دوم كه در مورد پيشگيري دسترسي كشورها به سلاح هسته‌اي است مي‌توان گفت كه هند و پاكستان هر كدام با ۱۰۰ تا ۱۲۰ سلاح هسته‌اي، اسراييل با حدود ۸۰ بمب هسته‌اي و كره شمالي با ۶ بمب هسته‌اي به قدرت‌هاي هسته‌اي اضافه شده‌اند.» او ادامه داد: «اصل سوم كه انتقال تكنولوژي است، در تمام سال‌هاي بعد از پيمان عدم اشاعه تابع روابط سياسي بود. ايران قبل از انقلاب تمام قدرت‌هاي جهاني مسابقه گذاشته‌بودند كه ايران را هسته‌اي كنند. بعد از انقلاب سياست جهاني روي اين قرار گرفت كه فناوري صفر هسته‌اي در اختيار قرار گيرد.» موسويان تاكيد كرد: «امروز ايران عضو ان‌پي‌تي است، بيشترين نظارت‌ها و بازرسي‌هاي تاريخ آژانس از ايران انجام مي‌شود، بيشترين تعداد گزارش‌هاي عدم انحراف در تاريخ آژانس هم در مورد ايران صادر شده است و بيشترين محدوديت‌ها در مورد برنامه هسته‌اي و فناوري هسته‌اي عليه ايران اعمال مي‌شود و بيشترين فشارها از طرف قدرت‌هاي جهاني به ايران وارد مي‌شود. اسراييل نه عضو ان‌پي‌تي است نه اجازه نظارت مي‌دهد و نه گزارشي در مورد آن داده است و هم بمب هسته‌اي دارد، بيشترين حمايت هم از سوي قدرت‌هاي جهاني دارند.»
در ادامه اين نشست، حسين علايي گفت: «دانش هسته‌اي كه منجر به توليد سلاح هسته‌اي بود را بدوا امريكايي‌ها توسعه دادند و در جهان اشاعه دادند. البته شوروي هم مستقلا دانش هسته‌اي خود را توسعه داد، اما امريكايي‌ها پيشتاز بودند. امريكايي‌ها علاوه بر اينكه داراي سلاح هسته‌اي هستند، از اورانيوم تضعيف شده هم در بسياري از سلاح‌هاي‌شان استفاده مي‌كنند تا بتوانند قدرت تخريب بسيار بيشتري براي سلاح‌هاي متعارف‌شان ايجاد كنند.»
وي در خصوص اشاعه سلاح‌هاي هسته‌اي در خاورميانه گفت: «امريكايي‌ها سلاح‌هاي هسته‌اي را در اسراييل توسعه داده‌اند و همين الآن هم كه با هم صحبت مي‌كنيم عكس‌هاي ماهواره‌اي نشان مي‌دهند كه اسراييلي‌ها در كنار تاسيسات كنوني هسته‌اي‌شان در حال توسعه تاسيسات جديد و بسيار بزرگ هستند. به دليل موجوديت اسراييل، وضعيت فناوري هسته‌اي و سلاح هسته‌اي در خاورميانه وضعيت متفاوتي پيدا كرده است. در استراتژي امريكا اسراييل بايد كيفيت توانايي نظامي‌اش بالاتر از همه كشورهاي اطرافش در منطقه باشد و در عين حال در تمامي منطقه پيرامونش تنها كشوري است كه امريكايي‌ها اجازه مي‌دهند دانش هسته‌اي داشته‌باشد. بر همين اساس بود كه اسراييلي‌ها به نيروگاه اتمي در حال افتتاح عراق كه توسط فرانسوي‌ها ساخته‌بود را مورد حمله قرار دادند. در همين مدت بارها تهديد كرده‌اند كه قصد دارند به تاسيسات هسته‌اي ايران حمله كنند و تاكنون چندين حمله و ترور دانشمندان هسته‌اي را بر عهده گرفته‌اند و البته همواره اعلام مي‌كنند كه حملات سايبري عليه تاسيسات هسته‌اي ايران انجام داده‌اند.
در مورد دانشمندان هسته‌اي فقط اسراييلي‌ها به ايران حمله نكرده‌اند بلكه ترور دانشمندان هسته‌اي در مصر، عراق و لبنان هم به اسراييل نسبت مي‌دهند. اسراييل به صورت فعالانه در حال خراب‌كاري، ترور و عمليات نظامي براي جلوگيري از دستيابي كشورهاي منطقه به دانش و فناوري هسته‌اي استفاده مي‌كنند.»
علايي در خصوص كاربرد سلاح هسته‌اي در جهان امروز گفت: «در امريكا از سلاح هسته‌اي به عنوان ابزار هژمون و سلطه استفاده مي‌شود، در حالي كه در كشورهاي ديگر مانند چين و روسيه، بمب‌هاي هسته‌اي براي استراتژي موازنه وحشت استفاده مي‌شود نه براي سلطه و هژمون جهاني. امريكايي‌ها در جنگ‌هاي اخير خاورميانه از سلاح‌هاي هسته‌اي تضعيف‌شده در قالب سلاح متعارف استفاده كرده‌اند.»
وي در مورد پرونده هسته‌اي ايران گفت: «نگراني كه امريكايي‌ها و ساير قدرت‌هاي بزرگ دارند اين است كه دانش هسته‌اي در حال توسعه است، خارج از مديريت و توليد دانشي است كه آنها كنترلش را در اختيار دارند. هم در دوران ترامپ و هم در دوران قبل از ترامپ، موضوع دانش هسته‌اي ايران يكي از مسائل مورد نگراني امريكايي‌ها بود. سند استراتژي امنيت ملي امريكا همين ديروز پريروز منتشر شد هم مساله دانش هسته‌اي ايران را به عنوان يك تهديد مطرح مي‌كند. از نظر آنها برنامه هسته‌اي ايران، چه صلح‌آميز و چه غيرصلح‌آميز نباشد، براي آنها تهديد محسوب مي‌شود، چرا كه در راهبرد خود معتقدند كه هر نوع دانش هسته‌اي قابليت توسعه و افزايش ظرفيت در حد نظامي را خواهد داشت، ترجيح مي‌دهند هر كشوري كه خارج از كنترل و مديريت خودشان است، هيچ دانش هسته‌اي نباشد.»
وي در ادامه توضيح داد: «گرچه امريكايي‌ها برجام را امضا كردند، نه در دوران اوباما كامل اجرا كردند، در دوران ترامپ از آن خارج شدند و در دوران بايدن هم در بازگشت به آن تعلل مي‌كنند و شرط‌ها و حرف‌هاي جديدي را مطرح مي‌كنند.»
علايي در ادامه با اشاره به اظهارات اخير وندي شرمن، نامزد تصدي مقام قائم مقام وزارت خارجه امريكا در سنا كه گفته‌بود وضعيت ژئوپوليتيك منطقه تغيير كرده است، گفت: «اين حرف درست است، اما اين تغيير به نفع امريكا نبوده است. اگر منحني قدرت امريكا را در منطقه و به كارگيري قدرت اسراييل در منطقه را حساب كنيم مي‌بينيم كه دولت امريكا رو به افول است. ادامه حضور امريكا در اين مناطق جز هزينه براي امريكا ندارد. امريكايي‌ها مي‌دانند خروج‌شان از عراق و افغانستان به معناي استمرار سلطه‌شان بر منطقه نيست بلكه به معناي خروج منطقه از زير سلطه آنها است.» وي ادامه داد: «پيرامون اسراييل را قدرت‌هاي مقاومت در بر گرفته‌اند كه معتقدند فلسطين متعلق به فلسطيني‌ها است.»
علايي تاكيد كرد كه سلاح‌هاي كشتار جمعي هيچگاه در راهبرد دفاعي ايران مورد نظر نبوده‌اند. او تاكيد كرد كه سلاح اتمي براي ايران نه يك عامل امنيت، بلكه يك عامل ناامني و تهديد محسوب مي‌شود. وي اشاره كرد كه ايران بايد تلاش كند تا شرايط صلح و همكاري در منطقه ايجاد كند و گفت: «اگر فضا به سمت صلح برود و به گونه‌اي از دانش هسته‌اي استفاده شود كه به جاي استفاده نظامي از اتم به سمت استفاده صلح آميز بروند. در پي استقرار امنيت و صلح در منطقه قدرت‌هاي منطقه و قدرت‌هاي بزرگ بايد اسراييل را وادار كنند كه به ان‌پي‌تي بپيوندد و نظارت‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را بپذيرد. از اين طريق مي‌توان به سمت خلع سلاح هسته‌اي براي خاورميانه رفت.»
علايي در ادامه تاكيد كرد كه بايد يك پيمان جمعي در منطقه براي جلوگيري از توسعه، توليد، ذخيره و استفاده از سلاح‌هاي كشتار جمعي ايجاد شود و گفت: «تنها را خلع سلاح هسته‌اي منطقه و تضمين عدم اشاعه تسليحات هسته‌اي اين است كه همه كشورهاي منطقه به پيمان عدم اشاعه بپيوندند و آن را كاملا اجرا كنند و ميان كشورها به توازن برخورد شود و اينگونه نباشد كه اسراييل از آزادي كامل برخوردار باشد و ايران زير شديد‌ترين فشارها قرار داشته‌باشد.»
در ادامه نشست، حسين موسويان با استقبال از پيشنهاد علايي تاكيد كرد: «دو نوع پيمان امكان‌پذير است يكي پيمان خاورميانه عاري از سلاح‌هاي كشتار جمعي است كه ايران و مصر در سازمان ملل متحد با راي بسيار بالا تصويب شده است، اما ۵۰ سال است كه اسراييل اجازه رسيدن به آن را نمي‌دهد. پيمان دوم اين است كه در خاورميانه يك پيمان همكاري‌هاي كامل داشته‌باشيم كه در قالب آن سلاح هسته‌اي يا سلاح كشتار جمعي هم ديده شده باشد. اين قابل تحقق نيست چرا كه اگر همه كشورهاي منطقه هم روابط خود را با اسراييل عادي كنند، ايران اسراييل را به رسميت نمي‌شناسد و در آينده هم نمي‌شناسد. اما اين ايده را مي‌توان در كشورهاي خليج فارس دنبال كرد، كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس همراه با عراق و ايران يك پيمان امنيتي مشابه پيمان همكاري امنيتي اروپا ايجاد شود. اين ايده بسيار در منطقه كارآمد است كه مي‌تواند از طريق پيمان جامع همكاري خليج فارس مي‌توانيم عاري‌سازي منطقه از سلاح‌هاي كشتار جمعي را در نظر بگيريم و ساز و كار كاملي براي استفاده از سلاح‌هاي متعارف بين كشورهاي منطقه تعريف كنيم.»
وي گفت: «ايران نمي‌تواند در محيطي زندگي كند كه هند و پاكستان و اسراييل سلاح هسته‌اي دارند و عربستان هم ممكن است از طريق دلارهاي نفتي از طريق پاكستان به اين سلاح‌ها دست پيدا كند و تركيه هم به طريقي به اين فناوري دست پيدا كند. در نتيجه بهترين راهي كه پيش رو است اين است كه همان‌گونه كه آقاي دكتر علايي پيشنهاد دادند ايران بهتر است با تمام توان براي عاري‌سازي منطقه از سلاح‌هاي كشتار جمعي تلاش كند.»