«اعتماد» از آخرين تحركات انتخابات عارف، پزشكيان و مطهري گزارش مي‌دهد
اصلاح‌طلبان مستقل!
محمدرضا عارف، علي مطهري و مسعود پزشكيان، سه چهره مهم و كليدي دوره دهم مجلس شوراي اسلامي بودند. هر سه آنان با «ليست اميد» اصلاح‌طلبان وارد مجلس دهم شدند و مورد حمايت احزاب و جريان اصلاحات نيز قرار گرفتند. رقابت‌هاي انتخاباتي كه به انتهاي مسير خود رسيد و مجلس دهم آغاز به كار كرد، عارف به عنوان رييس فراكسيون اميد براي رياست به نبردي درون‌پارلماني با لاريجاني رفت و اگرچه ناكام ماند اما پزشكيان براي چهار سال تمام و مطهري نيز براي سه سال نخست دوره دهم به عنوان نواب رييس مجلس فعاليت‌شان را در مجلس پيش بردند. با پايان مجلس دهم و درحالي كه اصلاح‌طلبان خود را براي انتخابات رياست‌جمهوري 1400 آماده مي‌كنند اما اين سه هر كدام به نحوي بيرون از جريان اصلاحات وارد فضاي انتخابات شده‌اند. عارف با وجود انتقادهايي كه به دوران رياستش بر فراكسيون اميد وارد شد، ترجيح داد كه مدتي سكوت كند و نه تنها از كانديداتوري مجدد براي مجلس يازدهم خودداري كرد، بلكه حتي از رياست شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان هم كناره گرفت. پزشكيان علي‌رغم ردصلاحيت بسياري از نمايندگان اصلاح‌طلب دوره دهم، از سد نظارت استصوابي شوراي نگهبان گذشت و فراتر از آن، بار ديگر با راي تبريزي‌ها خود را به «بهارستان» رساند و مطهري هم پس از ردصلاحيت در انتخابات مجلس يازدهم، مدتي به سبك سابق به فعاليت‌هاي سياسي مشغول شد و اخيرا به طور رسمي براي انتخابات رياست‌جمهوري اعلام كانديداتوري كرده است.
در هر صورت شايد بتوان گفت كه اين سه چهره سياسي پس از مجلس دهم به نوعي از جريان و تشكل‌هاي اصلاح‌طلبي فاصله گرفتند و اكنون كه در آستانه انتخاباتي سرنوشت‌ساز، فصل فعاليت‌هاي هماهنگ سياسي است نيز خبري از همراهي‌شان با «جبهه اصلاحات ايران» در كار نيست. مطهري كه رسما اعلام كرده كه به صورت مستقل در انتخابات رياست‌جمهوري حضور مي‌يابد و زمزمه‌هايي نيز از احتمال كانديداتوري عارف و پزشكيان به صورت مستقل شنيده مي‌شود.
عارف-اصلاح‌طلبان؛ خيلي دور، خيلي نزديك
با اين وجود اما اوضاع عارف با دو چهره ديگر، حتي پزشكيان متفاوت است، چراكه مطهري اساسا هرگز ادعاي اصلاح‌طلبي نداشته و پزشكيان هم اگرچه حتي ازجمله وزراي دولت اصلاحات بوده و سياستمداري اصلاح‌طلب شناخته مي‌شود اما كمتر به فعاليت‌هاي تشكيلاتي جناحي و حزبي باور داشته است. عارف اما خود در چند انتخابات گذشته، ازجمله چهره‌هاي موثر در وحدت‌آفريني در جريان اصلاحات بوده و فارغ از جايگاهش به عنوان رييس شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان در حدود يك دهه گذشته، بنياد اميد ايرانيان كه به رياست او فعاليت مي‌كند و دفتر اين بنياد نيز محل بسياري از رايزني‌ها و ديدارهاي سياسي اصلاح‌طلبان بوده است؛ حال آنكه ظاهرا ديگر خبري از آن تعامل سابق نيست. آن‌هم درحالي كه عارف، رييس نهاد بالادستي پيشين جريان اصلاحات حالا در نهاد تازه‌تاسيس اين جريان سياسي حاضر نيست. اما جواد امام، چهره سياسي اصلاح‌طلب و ازجمله افراد موثر در شكل‌گيري »جبهه اصلاحات ايران» درباره تعامل عارف با اين نهاد تازه‌تاسيس و علت كمرنگ شدن روابط عارف گفته است: «من چنين برداشتي از اظهارات اخير عارف ندارم. بايد اين نكته را در نظر گرفت كه اصلاح‌طلباني كه قصد كانديداتوري داشته باشند، بدون پشتوانه و نظر نهاد اجماع‌ساز و كار سختي پيش‌رو دارند. آنها يا بايد مستقل در انتخابات شركت كنند يا پشتيباني جريان‌هاي ديگر را با خود داشته باشند. كانديدايي نمي‌تواند اعلام كند كه من اصلاح‌طلب هستم، اما با جبهه اصلاح‌طلبان و سي‌ويك حزب اصلاح‌طلب خداحافظي كرده و با آنها كاري ندارم. عارف همچنين حرفي نزده است. او سه دوره رياست شوراي عالي را برعهده داشته و بعيد مي‌دانم چنين ديدگاهي داشته باشد. عارف اگر بناي حضور در انتخابات داشته باشد، نمي‌تواند رياست نهاد اجماع‌ساز را عهده‌دار شود؛ زيرا در آيين‌نامه نهاد اجماع‌ساز تصريح شده كساني كه بخواهند كانديداي انتخابات مجلس شوراي اسلامي، شوراي شهر، خبرگان و رياست‌جمهوري شوند، بايد از شورا خارج شوند. در مجموع من برداشت دلخوري عارف از نهاد اجماع‌ساز را ندارم.» با وجود اين اما برخي ناظران معتقدند عارف قصد دارد به هر قيمت كانديداي انتخابات رياست‌جمهوري باشد. هرچند او درباره احتمال كانديداتوري خود در انتخابات رياست‌جمهوري سال آينده گفته كه فعلا در حال بررسي شرايط است. در همين حال تعاملي هم بين او و ديگر احزاب اصلاح‌طلب ديده نمي‌شود و اين يعني، چنانچه عارف بخواهد در انتخابات 1400 نام‌نويسي كند، به نوعي بايد جدا از سيستم سازمان‌يافته اصلاح‌طلبان وارد گود شود؛ چراكه اكنون تقريبا همه احزاب و شخصيت‌هاي اصلاح‌طلب اعلام كرده‌اند كه درباره انتخابات 1400 تابع نظر جبهه اصلاحات ايران هستند.
استقلال به سياق مطهري
اگر عارف همچنان سعي مي‌كند از اعلام مسير خود را جدا كرده ولي علي مطهري تاكيد دارد كه مستقل است و رابطه‌اي با اصلاح‌طلبان ندارد. البته مطهري پيش از مجلس دهم همچنين رويه‌اي را در دستور كار خود داشت و هرگز خود را اصلاح‌طلب معرفي نكرده اما به هر حال در مجلس دهم با پرچم «ليست اميد» كنار اصلاح‌طلبان ايستاد و با پشتيباني فراكسيون اميد توانست كه به نايب رييسي مجلس دهم برسد. اما او حالا كه براي انتخابات رياست‌جمهوري اعلام كانديداتوري كرده، بر كانديداتوري مستقل تاكيد دارد. او در گفت‌وگويي كه با پايگاه خبري-تحليلي انتخاب داشته، در اين باره گفته است: «مستقل وارد شدم. از نظر فكري نيز اصولگرا‌ها از بعضي مواضع فرهنگي من خيلي استقبال مي‌كنند و اصلاح‌طلبان چندان راضي نيستند و در بعضي مواضع اجتماعي و سياسي من نيز مثل تاكيد بر آزادي بيان و نوع برخورد با منتقدان، اصولگرايان چندان خوش‌شان نمي‌آيد و اصلاح‌طلبان استقبال مي‌كنند. من روي عقايد خودم هستم كه مبتني بر اسلام و افكار شهيد مطهري است و از خودم معمولا چيزي نمي‌گويم بيشتر افكار ايشان است.» مطهري درباره ويژگي‌هاي شخصي‌اش براي كانديداتوري توضيح داده است: «من خودم را اصلح مي‌دانم؛ گرچه ممكن است برخي كانديدا‌ها از جنبه‌هاي ديگري از من قوي‌تر باشند، اما من درباره خودم احساس مي‌كنم در مجموع تواناتر و قوي‌ترم و بيشتر به مصلحت كشور است كه اين سكان را كسي مثل من به دست گيرد، اما تشخيص با مردم است.»
اين سخنان مطهري نشان مي‌دهد كه او چندان علاقه‌اي به بازگشت به جمع اصلاح‌طلبان ندارد و احتمالا آينده حيات سياسي خود را نيز به طور مستقل و بدون حضور در يكي از دو جريان سياسي مسلط تصوير مي‌كند.
پزشكيان چراغ خاموش مي‌آيد
مسعود پزشكيان از نمايندگان باسابقه مجلس محسوب مي‌شود كه در دولت سيدمحمد خاتمي هم سابقه وزارت دارد. او كه از معدود اصلاح‌طلبان مجلس اصولگراي نهم بود، در مجلس دهم نيز با پرچم اصلاح‌طلبان وارد پارلمان شد و ازجمله افرادي بود كه در ابتداي شروع به كار مجلس تاكيد مي‌كرد كه بايد در نحوه اداره مجلس تغييراتي رخ دهد. با شروع به كار مجلس دهم به عنوان عضوي از فراكسيون اميد و با حمايت اين فراكسيون به نايب رييسي نخست مجلس رسيد. تا همين ماه‌هاي اخير پزشكيان با اينكه همچنان عضوي از پارلمان است و يكي از اعضاي مجلس پرهياهوي يازدهم اما سعي كرده از تنش‌هاي گاه و بي‌گاه مجلس يازدهم دور بماند و جالب آنكه آن‌طور كه در گزارشي در هفته‌اي كه گذشت، خبر داديم، او حالا گزينه اصلي فراكسيون اقليت براي نايب‌رييس مجلس است؛ فراكسيوني كه البته حالا زمزمه‌هايي از عضويت حدود يكصد نماينده ميانه‌رو كنار معدود اصلاح‌طلبان دوره دهم به گوش مي‌رسد و در حالي نام «مستقلين ولايي» بر خود گذاشته كه در قياس با فراكسيون اكثريت، دست‌كم معتدل و ميانه‌رو به حساب مي‌آيد. پزشكيان اما اگرچه پشت پرده همكاري‌هاي تشكيلاتي خود را با ميانه‌روهاي دوره يازدهم آغاز كرده اما بيرون مجلس خبري از همكاري و همراهي تشكيلاتي او به خصوص با «جبهه اصلاحات ايران» نيست. شايد به اين دليل كه قصد دارد فعلا به دور از تحركات انتخاباتي و جدا از اصلاح‌طلبان فعاليت كند و به قول مطهري مستقل بماند؛ هر چند اصلاح‌طلبان مي‌گويند احتمالا از كانديداهايي كه به صورت فردي يا مستقل گام برمي‌دارند، حمايت نمي‌كند.