انگليس و يك سرقت فرهنگي
محمود فاضلي
بوريس جانسون، نخست‌وزير انگليس در جريان گفت‌وگويي با روزنامه يوناني «تا نه آ – Ta Nea» با استرداد مجسمه‌هاي باستاني پارتنون به يونان مخالفت و اعلام كرد «مرمرهاي پارتنون با توجه به قوانين اجرايي آن دوره به صورت قانوني تحت مالكيت «لرد الگين» درآمده‌اند.
اين مجسمه‌هاي 2500 ساله كه به طور معمول با نام «مرمرهاي الگين» شناخته مي‌شوند به‌طور قانوني در مجموعه موزه انگليس قرار گرفته‌اند. با اينكه احساسات قوي مردم و نخست‌وزير يونان را نسبت به اين مرمرها درك مي‌كند اما اين آثار بازگردانده نمي‌شوند.
صاحب قانوني آنها از زمان ورود (مجسمه‌ها) موزه انگليس است.» اين نخستين باري بود كه جانسون در مقام نخست‌وزير درباره اين موضوع اظهارنظر كرده است. او 7 سال پيش و زماني كه شهردار لندن بود ضمن مخالفت با بازگشت اين مجسمه‌ها به يونان، پيشنهاد «جورج كلوني» هنرپيشه امريكايي درباره بازگرداندن اين مرمرها را مورد انتقاد قرار داده بود.
اين مجسمه‌ها موضوع كشمكش طولاني بين يونان و انگليس در دهه‌هاي اخير بوده است. اين مجسمه‌هاي مرمر حدود سال 1800 توسط «توماس بروس» اشراف‌زاده اسكاتلندي كه به نام «لرد الگين» شناخته مي‌شود از معبد «پارتنون» در مجموعه تاريخي آكروپوليس جدا و به انگليس منتقل شد. الگين اين مرمرها را به دولت انگليس فروخت و دولت سال 1817 اين آثار را به موزه انگليس سپرد. لندن سال‌هاست كه مدعي است اين مرمرها توسط «لرد الگين» با مجوزي از سوي ترك‌هاي عثماني حاكم بر يونان از كشور خارج شده اما يونان بر دزديده شدن مرمرها تاكيد دارد.
يونان در دهه‌هاي گذشته علاوه بر تلاش خود براي بازگرداندن اين مجسمه‌ها بعضا از طريق شخصيت‌هاي سياسي، فرهنگي و هنري نيز اين خواسته خود را مطرح كرده است. «جورج كلوني» سينماگر امريكايي كه چندين سال است در جهت بازگرداندن مجسمه‌هاي باستاني «پارتنون» به يونان تلاش مي‌كند، اعلام كرد بازگرداندن اين مجسمه‌ها به كشور خاستگاه آن يعني يونان حركت در مسير تاريخ خواهد بود. او از موزه انگليس درخواست كرد مرمرهاي پارتنون را به يونان بازگرداند. او درگفت‌وگوي اخيرش با يك روزنامه يوناني تاكيد دارد «درحالي كه آثار تاريخي زيادي هستند كه بايد به صاحبان اصلي آنها بازگردانده شوند اما هيچ‌كدام به اهميت مجسمه‌هاي مرمرين پارتنون نيستند يكي از مهم‌ترين گنجينه‌هاي موزه انگليس به شمار مي‌روند.» كلوني در سال 2014 پس از ساخت فيلم «مردان تاريخي» كه به موضوع بازگرداندن آثار تاريخي سرقت شده توسط نازي‌هاي مي‌پرداخت بر بازگشت اين مجسمه‌ها به يونان تاكيد كرد.
سال گذشته ميستوتاكيس، نخست‌وزير محافظه‌كار يونان از دولت انگليس خواسته بود تا اين مرمرها را در ازاي دريافت موقت ديگر آثار تاريخي كه هرگز يونان را ترك نكرده‌اند از انگليس به امانت بگيرد. موزه انگليس در پاسخ مدعي شد اين درخواست را مورد بررسي قرار مي‌دهد. او درگفت‌وگو با نشريه «آبزرور» اعلام كرده بود كه قصد دارد با ارايه پيشنهادي به همتاي انگليسي خود به سال‌ها دوري اين مجسمه‌ها از سرزمين اصلي خود پايان داده و آنها را در دويستمين سالگرد استقلال اين كشور در سال 2021 به نمايش بگذارد.
استرداد مجسمه‌هاي مرمرين «پارتنون» از موزه انگليس به يونان، يكي از موارد مورد بحث ميان دو كشور در چند دهه اخير تبديل شده است. اين مجموعه آثار هنر يونان باستان كه بخش اصلي معبد پارتنون و ساختمان‌هاي ديگر آكروپوليس آتن را تشكيل مي‌دادند در قرن نوزدهم ميلادي توسط «لرد الگين» از اين كشور خارج شدند و از موزه لندن سر درآوردند. هم‌اكنون بخش اندكي از اين كتيبه در معبد پارتنون باقي است.
به قول يوناني‌ها اين مجسمه «قطع عضو» شده بايد به مبدا اصلي خود پيوند زده شود. از نگاه آتن آكروپوليس تنها به يونان تعلق ندارد بلكه يك ميراث فرهنگي جهاني است.
آقاي «پاندرماليس» رييس موزه آكروپليس شهر آتن با اعلام نارضايتي خود از مواضع جانسون مدعي شد «اگرچه جانسون به عنوان نخست‌وزير هرچه مي‌خواهد مي‌تواند بگويد اما نمي‌تواند از اين جمله كه من آنها را پس نمي‌دهم، پشتيباني كند. ما مبارزه را ادامه خواهيم داد. ما سلاح‌هايي براي ادامه مبارزه در اين زمينه داريم. جامعه جهاني را در اختيار داريم. كساني كه آن را ديده‌اند، تعجب مي‌كنند كه يك مجسمه قطعه قطعه شده بين آكروپوليس يونان و موزه انگليس واقع شده است. در هيچ كجا گفته نشده كه براي از بين بردن يك بناي تاريخي مي‌توان اين بنا را تخريب كرد.»