فراتر از نوآوري‌ها به جوامع محلي
عادل سليماني
تصميم روانشناختي براي تسريع آهنگ پذيرش و بهره‌گيري از نوآوري ارايه شده به زيست‌بوم جوامع محلي متاثر از عوامل متنوعي است كه بررسي دو پارامتركليدي و مهم برداشت ذهني از آساني استفاده و برداشت ذهني از مفيد بودن نوآوري در ابتداي امر از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. برداشت ذهني از آساني استفاده از نوآوري در جوامع محلي زماني شكل مي‌گيرد كه توليد‌كنندگان كالا يا خدمت نوآورانه در طراحي آن طيف وسيع سطوح دانش و مهارت كاربران را مدنظر قرار دهند و اين امر مستلزم سازگاري و آزمون‌پذيري فناوري نوآورانه در مقياس كوچك براي جوامع محلي و ساده‌سازي استفاده از آنهاست با افزايش دانش و مهارت و شناخت عيني كاركردهاي نوآوري ارايه شده به زيست‌بوم جوامع محلي در گذر زمان مي‌توان انتظار شكل‌گيري ذهنيت مثبت نسبت به تصميم افراد براي استفاده از آن را داشت. از طرف ديگر برداشت‌هاي ذهني از مفيد بودن نوآوري و قضاوت‌هاي اجتماع محور در اين زمينه نيز تاثير ويژه‌اي بر ترغيب و تصميم افراد جهت بهره‌گيري از فناوري‌هاي نوآور خواهد گذاشت. در واقع مي‌توان گفت تقويت مزيت‌هاي موقعيتي، نسبي و رقابتي نوآوري‌هاي ارايه شده،كاركرد مفيد بودن آن را براي جوامع محلي برجسته‌تر مي‌كند. هنگامي متغيرهاي فوق‌الذكر توسط مخاطبان رفع ابهام عيني مي‌شود كه همگرايي و برآيند دو مولفه مهم مطرح شده با كنشگري و مداخله فكورانه ماموران تغييرات اجتماعي به عنوان تسهيل‌گران كارآمد اين اكوسيستم اعمال شود، هرچند وجود و ظهور چنين تسهيل‌گراني، آموزش‌ها، حمايت‌ها و ممارست‌هاي خاص متوليان امور را در حوزه‌هاي كشاورزي، صنعت، خدمات و گردشگري مي‌طلبد. براي مثال فناوري نوآورانه زنبور براكون در مبارزه بيولوژيكي آفات محصولات زراعي به‌رغم تلاش‌ها و مزيت‌هاي فراوان آن كماكان مورد پذيرش عموم قرار نگرفته و صف خريد سموم شيميايي از صف خريد زنبورهاي مذكور طولاني‌تر است. به صورت كلي مي‌توان گفت درگام نخست تصميم و قصد ذي‌نفعان نهايي به پذيرش مستمر و اثربخش نوآوري‌ها و فناوري‌ها نيازمند حل كردن دغدغه‌هاي روانشناسانه اعضاي هدف نوآوري درجوامع محلي است چراكه ويژگي‌هاي شخصيتي ذي‌نفعان در آهنگ پذيرش نوآوري تاثيرگذار قلمداد مي‌شود. رصد روند و آهنگ پذيرش پايدار جوامع هدف، يكي از حلقه‌هاي اصلي زنجيره ارزش نوآوري‌ها به شمار مي‌روند و توجه ويژه به كنش و تعاملات جوامع محلي در به‌كارگيري نوآوري‌ها با فرمت اقدام پژوهي‌هاي متناسب از اهميت ويژه‌اي برخوردار است چراكه جدي نگرفتن واكنش‌هاي مستمر جوامع محلي در فرآيند پذيرش نوآوري‌ها تمام تلاش‌هاي اجزا و عناصر اين زيست‌بوم را متاثر مي‌كند لذا نگاه فيزيكال و تكنيكال به توليد و ارايه نوآوري‌ها در زيست‌بوم مربوطه بدون توجه به پيچيدگي‌هاي فرآيند نشر و چالش‌هاي پذيرش آنها از ابعاد مختلف،كاركرد نامتعارف اكوسيستم را به همراه خواهد داشت. در اين راستا تعريف جايگاه پذيرش جوامع محلي در زيست‌بوم نوآوري‌هاي اجتماع محور و حمايت از اين پروسه براي ارتقاي اثربخشي نوآوري‌ها پيشنهاد مي‌شود تا بهبود كيفيت شغلي، حرفه‌اي و در نهايت درآمد ذي‌نفعان حاصل شود.
پژوهشگر و مشاور توان‌افزايي جوامع محلي