نگاهي به عملكرد دولت امريكا در مواجهه با چالش‌هاي اساسي
بايدن هنوز محبوب است
كرونا و احياي اقتصادي مهم‌ترين دغدغه‌هاي شهروندان امريكايي
محمدحسين لطف‌الهي
نيم ميليون شهروند امريكايي جان خود را از دست داده بودند، برنامه‌اي مدون براي مهار كوويد19 وجود نداشت، اقتصاد در آستانه ورود به بحران بود و سياست خارجي ايالات متحده آشفته‌ترين روزهاي خود را تجربه مي‌كرد. در اين شرايط دولت جديد بايد مي‌توانست با عبور از مانعي جدي به نام شكاف سياسي عميق در داخل كشور، فرآيند عبور از بحران را آغاز كند و از ميراث شومي كه دونالد ترامپ برايش به جا گذاشته رها شود. اميدواري زيادي نسبت به موفقيت دولت بايدن در همه اين زمينه‌ها وجود نداشت اما اكنون در حالي كه كمتر از سه ماه از آغاز به كار دولت او گذشته، به مرور توان و ظرفيت‌هاي ساكنان كاخ سفيد در مواجهه با بحران‌هاي پيش رو در حال روشن شدن است و مشخص شده كه دولت قادر است از كدام بحران‌ها عبور كند و در مواجهه با كدام چالش‌ها كار سخت يا حتي ناممكني را پيش رو دارد. چهل‌وششمين رييس‌جمهور امريكا در طول كارزار انتخاباتي خود وعده داده بود با اتخاذ سياست‌هاي صحيح و تكيه بر نظرات تخصصي پزشكان زمينه را براي مقابله با پاندمي كرونا آماده كند، وعده داده بود منابع مالي لازم براي احياي اقتصادي را فراهم سازد، از كاهش تنش داخلي و اتحاد دوباره امريكا سخن گفت و تاكيد كرد ايالات متحده را به جايگاه واقعي خود بازخواهد گرداند.
كرونا؛ اميد به كارآمدي واكسن‌ها
جو بايدن يكي از جدي‌ترين منتقدان سياست‌هاي دولت ترامپ در مقابله با همه‌گيري كرونا بود. او رفتارهاي رييس‌جمهور امريكا را رفتارهايي ضدعلم و خطرناك مي‌دانست كه جان شهروندان امريكايي را به خطر مي‌اندازد و با اشاره به پنهانكاري‌ها و سياست‌هايي كه دولت ترامپ براي كنترل اين بيماري اتخاذ كرده بود، رييس‌جمهور پيشين امريكا را مسوول از دست رفتن جان صدها هزار شهروندي توصيف مي‌كرد كه به دليل ابتلا به كوويد19 جان خود را از دست دادند.
رييس‌جمهور امريكا در اولين روز آغاز كار دولت جديد، با صدور فرامين اجرايي تلاش كرد تا ثابت كند شرايط تغيير كرده و نگاه متفاوتي بر كاخ سفيد حاكم شده است. بايدن استفاده از ماسك را در تمام ساختمان‌هاي فدرال اجباري اعلام كرد و مسوولان دولتي را ملزم به ارايه پروتكل‌هايي جديد براي حفاظت از جان شهروندان نمود. او همچنين دستور داد تا تعداد تست‌هاي روزانه افزايش پيدا كند تا با شناسايي مبتلايان امكان درمان آنها و جلوگيري از انتقال ويروس به ديگران فراهم آيد. در اين زمينه اصلي‌ترين سياست كاخ سفيد را مي‌توان بر تسهيل شرايط لازم به منظور تسريع واكسيناسيون سراسري دانست. بايدن كه در روزهاي نخستين دولت وعده داده بود در 100 روز 100 ميليون امريكايي واكسينه خواهند شد، در اواسط ماه مارس و در حالي كه تنها 58 روز از اين وعده گذشته بود، توانست قول خود را عملي كند و در ادامه تضمين داد طي روزهاي باقيمانده تلاش خواهد كرد تا تعداد واكسينه‌شده‌هاي امريكايي به 200 ميليون نفر برسد.
با اجراي اين سياست، روند مرگ‌هاي كرونايي شيب نزولي پيدا كرد و از بيش از 5 هزار كشته در يك روز در اواسط فوريه به كمتر از 800 كشته در روز در اواخر ماه مارس رسيد كه در نوع خود نشان‌دهنده مديريت خوب دولت بايدن در توزيع واكسن و همچنين اجراي پروتكل‌هاي بهداشتي است.
نيويورك‌تايمز در گزارشي نوشته است كه تشديد محدوديت‌ها و تسريع واكسيناسيون تاثير خوبي روي كنترل بيماري و كاهش تلفات ناشي از آن داشته اما هشدار داده در صورتي كه در پي اين كاهش تلفات، محدوديت‌هاي اجتماعي نيز كاهش يابد خيلي زود شرايط دوباره بدتر خواهد شد. يك اپيدميولوژيست در گفت‌وگو با اين روزنامه پيش‌بيني كرده با كاهش محدوديت‌ها «بدون شك بيماري و تلفات سنگين آن بازخواهند گشت اما گفته شواهد نشان مي‌دهد هر سه واكسن فايزر، مدرنا و جانسون اند جانسون ثابت كرده‌اند در كاهش نرخ مرگ‌ومير و تعداد مبتلايان نقش موثري دارند و از همين رو مي‌توان اميد داشت با واكسيناسيون سراسري كنترل بيماري ممكن شود.»
احياي اقتصادي؛ قمار بزرگ
دولت امريكا براي احياي اقتصادي با توجه به پيشنهادهاي جريان ترقي‌خواه حزب دموكرات به رهبري سناتور برني سندرز تصميم گرفت لايحه 1.9 تريليون دلاري را به كنگره ارايه كند و با به تصويب رساندن آن گامي بزرگ در راستاي تامين منابع لازم احياي اقتصاد بحران‌زده امريكا بردارد. اين لايحه خيلي زود با تغييراتي اندك در مجلس نمايندگان به تصويب رسيد اما زماني كه لايحه دولت به مجلس سنا ارايه شد، اكثريت شكننده دموكرات‌هاي طرفدار بسته احياي اقتصادي براي تصويب تمام خواسته‌هاي دولت كافي نبود و بايدن مجبور شد اعمال تغييراتي محسوس و تاثيرگذار در اين لايحه، برخي موارد اساسي آن را حذف كند. براساس محتواي اين بسته اقتصادي قرار است يك چك ۱۴۰۰ دلاري مستقيما به دست ده‌ها ميليون امريكايي برسد، ميليون‌ها شهروند بيكار تا پايان تابستان كمك هزينه هفته‌اي ۳۰۰ دلاري دريافت كنند، توزيع واكسن كرونا در سراسر ايالت‌ها با سرعت بيشتري انجام شود و ميلياردها دلار بودجه براي احياي كسب و كارهاي آسيب‌ديده و بازگشايي مدارس اختصاص يابد. از جمله موارد حذف شده در اين لايحه، تعيين حداقل دستمزد ساعتي 15 دلار براي كارگران تا سال 2025 و پرداخت كمك هزينه نقدي بيشتر به بيكاران و واجدان شرايط بود كه حذف آنها اعتراض ترقي‌خواهان را در پي داشت. دموكرات‌ها معتقدند اين منابع مالي مصوب شده مي‌تواند در عبور اقتصاد امريكا از بحران نقش تاثيرگذاري ايفا كند و كمك كردن به شهروندان و كسب و كارها امري ضروري است اما جمهوريخواهان بر اين باورند كه اين اقدام مي‌تواند ضمن افزايش بدهي‌هاي دولت، تورم را افزايش داده و بحران اقتصادي را عميق‌تر كند. براساس نظرسنجي‌هاي صورت‌گرفته از سوي مراكز آمارسنجي و رسانه‌هاي امريكايي، اكثريت شهروندان اين كشور از اين لايحه دولت حمايت مي‌كنند.
مهاجران؛ رجوع به راه‌حل‌هاي تكراري
در اولين مناظره كانديداهاي رياست‌جمهوري در سال 2020 جو بايدن با انتقاد شديد از سياست‌هاي دولت ترامپ در قبال مساله مهاجران، رفتارهاي دولت پيشين امريكا در اين زمينه را «ضد بشري» و «غيرانساني» دانست و ضمن اشاره به جدا كردن كودكان از خانواده‌هاي‌شان و همچنين در قفس انداختن مهاجران، وعده داد كه در دولت خود براي حل اين بحران گام بردارد. حل اين بحران اما موضوعي نبود كه دولت امريكا بتواند به آن به چشم هدفي كوتاه‌مدت نگاه كند. بر خلاف وعده‌ها و اقدامات اوليه در راستاي برداشتن برخي ممنوعيت‌ها و همچنين ايجاد فرصت زندگي قانوني براي مهاجران غيرقانوني، شرايط ورود مهاجران و برخورد با آنها در مرزهاي جنوبي امريكا طوري بود كه صداي نمايندگان هر دو حزب اصلي را درآورد. ماهيت اين بحران چيز جديدي نيست، چرا كه بيشتر رييس‌جمهورهاي سال‌هاي اخير در دوره زمامداري خود با شكلي از چالش‌هاي مهاجرتي دست‌وپنجه نرم كرده‌اند. چيزي كه كار را براي آقاي بايدن پيچيده مي‌كند زمان است، چرا كه او ترجيح مي‌دهد در اين برهه به مسائل ديگر بپردازد. سياست اما توجهي به اولويت‌هاي سياستمداران نمي‌كند. افزايش فشارهاي انتقادي از طرف حزب جمهوري‌خواه و حتي بعضي از اعضاي حزب دموكرات به اين معني است كه مهاجرت و حواشي آن مي‌تواند ديگر برنامه‌هاي آقاي بايدن را از خط خارج كند. تعداد كل مهاجران غيرقانوني حاضر در مرز امريكا در اين مقطع زماني از هر سه سال گذشته بيشتر بوده است و روند رشد آن نيز كه معمولا در اواخر بهار به اوج مي‌رسد نسبت به سال‌هاي گذشته سريع‌تر است. مهم‌تر از همه، تعداد كودكاني كه تنها به مرز رسيده‌اند در چند ماه گذشته افزايش شديدي پيدا كرده است.
سرويس جهاني بي‌بي‌سي گزارش داده است در ماه‌هاي ژانويه و فوريه حدود ۱۵ هزار كودك مهاجر بي‌سرپرست در مرز جمع‌آوري شده‌اند. آمار مشابه براي ۱۲ ماه سال ۲۰۲۰ حدود ۳۷ هزار نفر بود. اين آمار در سال ۲۰۱۹، هنگامي كه همه‌گيري ويروس كرونا روند مهاجرت را كند نكرده بود، ۷۵ هزار نفر بود. در صورت ادامه پيدا كردن روند فعلي اين ركورد قطعا شكسته خواهد شد. تا اواخر مارس (هفته اول فروردين)، اداره گمرك و مرزباني ايالات متحده 4200 كودك را در مراكز نگهداري خود در امتداد مرز گنجانده بود و به‌طور ميانگين هر روز ۵۶۵ نفر به آنها اضافه مي‌شد كه سن بيشترشان بين ۷ تا ۱۳ سال بود. مي‌توان اين افزايش را تا حدي با تصميمات اتخاذشده از سوي جو بايدن در ابتداي كارش توضيح داد. او سياست دولت ترامپ مبني بر بازگرداندن كودكان بي‌سرپرست از لب مرز را لغو كرد و تصميم گرفت كه به جاي آن پرونده اين كودكان را بررسي كند و سرپرستي آنها را به خانواده‌هاي داوطلب امريكايي بسپارد.
جمهوريخواهان با استفاده از فرصت پديدآمده، وضعيت بد مهاجران جديد در مرز را ناشي از سياست دولت بايدن توصيف مي‌كنند و معتقدند اگر سياست‌ها تغيير نكرده بود اين بحران جديد به وجود نمي‌آمد. در اين زمينه تعدادي از اعضاي كنگره از جمله تد كروز و ليندسي گراهام از جمهوريخواهان مطرح سنا براي بازديد به مرز تگزاس و مكزيك سفر كردند و با انتشار تصاويري از وضعيت بد مهاجران به انتقاد از بايدن پرداختند. همچنين كوين مك كارتي رهبر فراكسيون اقليت در مجلس نمايندگان، در كنفرانسي مطبوعاتي در تگزاس گفت «مساله ناراحت‌كننده اين است كه اصلا نيازي به اين اتفاقات نبود. اين بحران نتيجه سياست‌هاي شخص رييس‌جمهور در اين دولت جديد است.» مقامات دولت بايدن معتقدند وضعيت كنوني ناشي از سياست‌هاي اشتباه دولت قبل است. جن ساكي سخنگوي كاخ سفيد در اين باره مي‌گويد «دولت پيشين سامانه‌اي ويران و ناتوان براي ما به ارث گذاشت و مثل هر مشكل ديگري، ما هر كاري از دست‌مان ساخته باشد براي حل بحران انجام خواهيم داد. براي همين روي يافتن راه‌حل تمركز كرده‌ايم... تمركز آقاي رييس‌جمهور روي تسريع روند وقايع فعلي در مرز در تمامي مراحل امور است.»
بايدن تاكنون ساخت ديوار مرزي را متوقف كرده، مانع از اخراج مهاجران غيرقانوني شده و از ورود پناهجوياني كه دونالد ترامپ ترجيح مي‌داد در مكزيك باقي بمانند استقبال كرده است. ادامه اين روند اما مي‌تواند وضعيت را در داخل براي دموكرات‌ها سخت كند و به جمهوريخواهان فرصت دهد تا بار ديگر از مساله مهاجرت و تاثيرات اين موضوع روي زندگي شهروندان امريكايي كارتي انتخاباتي بسازند. به همين دليل كاخ سفيد اميدوار است تا از طريق افزايش همكاري‌ها و بهبود روابط دوجانبه با مكزيك، بدون بهره‌گيري از سياست‌هاي ترامپي از فشار ورود مهاجران غيرقانوني به خاك امريكا بكاهد.
سياست داخلي؛ نشانه‌هاي ضعف
به رغم وعده‌هاي رييس‌جمهور امريكا در ايام انتخابات مبني بر «متحد كردن مردم» و پايان دادن به شكاف سياسي عميق در جامعه، تاكنون هيچ نشانه‌اي مبني بر اين پيشرفت در اين موضوع يا بروز تغييرات جدي مشاهده نشده و اختلافات سياسي، نژادپرستي و تروريسم سفيدبرتر پندارها همچنان در حال گسترش است. بايدن كه براي اجراي سياست‌هاي مدنظر خود در بسياري از حوزه‌ها به راي سنا نياز دارد با دو مانع به نام جمهوريخواهان و دموكرات‌هاي محافظه‌كار روبرو است كه در مقابل بسياري از طرح‌هاي دولت مقاومت مي‌كنند. اندك دموكرات‌هاي محافظه‌كار سنا كه مي‌دانند با توجه به تركيب فعلي اين مجلس، دولت براي تصويب هر لايحه به راي همه 50 سناتور دموكرات احتياج دارد اين موضوع را به عنوان فرصتي براي امتيازگيري مي‌بينند و از سوي ديگر جمهوريخواهان نيز با كنار گذاشتن رويكرد تفاهم دو حزبي بدون اغراق در مقابل تمامي لوايح مهم دولت بايدن مي‌ايستند. رييس‌جمهور امريكا مي‌داند كه براي عبور از مانع دموكرات‌هاي محافظه‌كار بايد دست‌كم تا 2022 و انتخابات بعدي سنا صبر كند و از همين رو تلاشي هم براي عبور از اين مانع نداشته اما براي ايستادن در مقابل جمهوري خواهان، بايدن در اواخر اسفند ماه سال قبل تاكيد كرد براي تغيير قوانين فيلي باستر كه ابزار اصلي حزب اقليت براي جلوگيري از تصويب لوايح از سوي اكثريت است اقدام خواهد كرد. با اين وجود در كمتر از يك هفته بعد يعني در اوايل فروردين 1400 رييس‌جمهور امريكا اذعان كرد كه از حمايت كافي براي تغيير فيلي باستر وجود ندارد.
همزمان جمهوريخواهان با بهره‌گيري از اكثريت داشتن در مجالس ايالتي برخي ايالت‌هاي كليدي نظير جرجيا كه در تعيين نتيجه انتخابات‌هاي رياست‌جمهوري و سنا بسيار موثر بودند در تلاشند تا قوانيني را به منظور سخت‌تر كردن رأي دادن براي دموكرات‌ها و اقليت‌هاي حامي آنها به تصويب برسانند. در جرجيا جمهوريخواهان طرحي را به نام «سلامت انتخابات» به تصويب رساندند كه بر مبناي آن رأي دادن براي گروه‌هاي طرفدار حزب دموكرات در اين ايالت سخت‌تر مي‌شود.
اين قانون محدوديت‌هايي را براي شركت در انتخابات تعيين كرده است كه رييس‌جمهوري امريكا مي‌گويد عمدتا آفريقايي‌تبارهاي جرجيا را هدف گرفته است. بايدن در واكنشي تند اين قانون را منسوب به «جيم كروي قرن بيست‌ويكم» و «حمله‌اي گستاخانه به قانون اساسي امريكا» خواند. رييس‌جمهوري امريكا گفته است وزارت دادگستري اين كشور در حال بررسي موضوع است. در بيانيه‌اي كه در هفته دوم فروردين 1400 از طرف كاخ سفيد منتشر شد، بايدن گفته است: بازشماري بعد از بازشماري و دادگاه بعد از دادگاه حاصل انتخابات در ايالات جرجيا را تاييد كرده و آن را پروسه دموكراتيكي آزاد منصفانه و ايمن خوانده است. نام جيم كرو به قوانيني ارجاع دارد كه جدايي نژادي را در قرن نوزده و بيستم در جنوب امريكا را اعمال مي‌كرد. قانون تازه شرايط تازه‌اي را براي راي‌دهي غيابي تعيين كرده و استفاده از صندوق‌هاي راي سيار را محدود مي‌كند. اين قانون توزيع آب و غذا ميان راي‌دهندگاني كه در صف ايستاده‌اند را مصداق عمل مجرمانه دانسته است. در بيانيه بايدن آمده است: «جمهوريخواهان ايالت جرجيا به جاي اينكه پيروزي مردم اين ايالت را در رسيدن به آنچه خواسته‌اند جشن بگيرند به سرعت سراغ قانوني غيرامريكايي رفته‌اند تا حق راي مردم را بگيرند.» از سوي ديگر خشونت به ويژه خشونت‌هاي نژادپرستانه نيز همچنان رو به افزايش است و آمارها در اين زمينه براي دولت امريكا بسيار نگران‌كننده به حساب مي‌آيد. فاكس‌نيوز در هفتم فروردين گزارش داد، پليس ويرجينيا بيچ بزرگ‌ترين شهر ايالت ويرجينيا در امريكا تاييد كرد در جريان چند مورد تيراندازي در اين شهر حداقل دو نفر كشته و هشت نفر زخمي شدند. در يكي از اين حوادث يك افسر پليس هم دخالت داشت كه اين موضوع در دست بررسي است. حال چند تن از مجروحان وخيم گزارش شده است.چند مظنون در ارتباط با اين تيراندازي‌ها بازداشت شده‌اند. همچنين در تيراندازي سه روز پيش از آن در شهر شيكاگو امريكا يك كشته و هفت زخمي بر جا گذاشت. تحقيقات اوليه پليس نشان مي‌دهد كه دست‌كم ۲ مرد جوان اقدام به تيراندازي كردند كه در پي آن يك فرد ۲۶ ساله بر اثر اصابت گلوله به سرش كشته شد. حال تعدادي از مجروحان وخيم گزارش شده است. تاكنون هيچ فردي در اين رابطه بازداشت نشده است، اما تعدادي سلاح در محل حادثه كشف شده است. يك هفته پيش از آن اتفاق نيز در جريان تيراندازي در شيكاگو يك مامور پليس كشته شد. همچنين يك فرد ۲۱ ساله در فروشگاهي در شهر بولدر ايالت كلرادو ۱۰ نفر را در جريان يك تيراندازي كشت. جو بايدن رييس‌جمهوري امريكا پس از حادثه خونين تيراندازي در كلرادو، خواستار ممنوع شدن حمل سلاح‌هاي تهاجمي شد. اغلب دموكرات‌ها خواستار ممنوعيت حمل سلاح هستند، اما جمهوريخواهان سرسخت‌ترين مخالفان چنين درخواستي هستند.
بايدن هنوز محبوب است
سي‌ان‌ان در تحليلي با اشاره به اينكه سطح مقبوليت عمومي بايدن از زمان آغاز رياست‌جمهوري تغييري نداشته و به صورت ميانگين همچنان در حدود 54 درصد است نوشته به رغم اينكه مشكلات زيادي در كشور وجود دارد اما رييس‌جمهور امريكا همچنان محبوب است و اين محبوبيت يك دليل بيشتر ندارد: «او كارهايي را انجام مي‌دهد كه طرفدارانش دوست دارند.» در اين تحليل آمده است كه بايدن در مواردي كه براي مردم امريكا از اهميت زيادي برخوردار است، نظير مقابله با پاندمي كرونا و احياي اقتصادي عملكرد قابل قبولي از نگاه افكار عمومي داشته و در مقابل در مواردي دولت هنوز كاري از پيش نبرده كه به نظر مي‌رسد افكار عمومي توجه ويژه‌اي به آنها ندارد. سي‌ان‌ان نوشته براساس آخرين نظرسنجي موسسه گالوپ، كرونا همچنان مهم‌ترين دغدغه مردم امريكا است و براساس نظرسنجي مشترك اي‌بي‌سي نيوز- ايپسوس بيش از 72 درصد شهروندان امريكايي عملكرد دولت بايدن در اين زمينه را مثبت ارزيابي مي‌كنند. بر اساس همين نظرسنجي 62 درصد امريكايي‌ها معتقدند اقدام دولت در تهيه بسته احياي اقتصادي 1.9 تريليون دلاري اقدامي ضروري و خوب بوده است. گالوپ موضوع اقتصاد را دومين دغدغه بزرگ شهروندان ايالات متحده دانسته بود و آمارها نشان مي‌داد كه ديگر موارد نظير بحران مهاجرت با اختلاف زياد نسبت به اين دو موضوع اول در جايگاه‌هاي بعدي قرار دارند.