در گفت وگو با يك اقتصاددان مطرح شد
لذت تورم براي ثروتمندان
ندا جعفري
رييس كل بانك مركزي در پست جديد اينستاگرامي خود با اشاره به كاهش قدرت خريد مردم نوشت: قدرت خريد مردم با حرف و جنجال سياسي تقويت نمي‌شود با سرمايه‌گذاري گسترده و مولد است كه توليد و رفاه افزايش مي‌يابد. وي با بيان اينكه اين ميزان از انواع تحريم‌ها و فشارها به درآمد ارزي و تجارت و مبادلات بانكي بين‌المللي مي‌توانست اقتصاد هر كشوري را متلاشي و از پا در بياورد، اظهار داشت: فشار اقتصادي زيادي به طبقه متوسط و با درآمد پايين جامعه وارد آمد، استقامت و مقاومت مردم به خصوص تاب‌آوري كشور فوق‌العاده بود و بانك مركزي در اين مدت به كمك ساير بخش‌ها از همه توان تخصصي و مديريتي خود براي خنثي سازي، غلبه بر فشار حداكثري و كاهش اثرات منفي آن بر اقتصاد و مردم بهره برد وشرايط معيشتي بخش عمده‌اي از مردم با وجود همه تلاش‌هاي مسوولان و جبران‌هاي انجام گرفته نيازمند توجه جدي غير شعاري است. رييس كل بانك مركزي خاطرنشان كرد: قبلا گفتم ناگفته‌هايي وجود دارد كه به موقع خود خواهم گفت. ولي انصاف نيست افرادي كه نتايج عملكردشان در چند دهه گذشته براي مردم و صاحب نظران آشكار است و معضلات ساختاري اقتصاد نتيجه تصميمات قبلي آنهاست، عملكرد دو سال بسيار سخت اخير را با شرايط عادي آن هم با درآمد ارزي چندين ده ميليارد دلاري مقايسه و حكم بر ضعف عملكرد صادر كنند. رييس كل بانك مركزي پيش از اين و در ايام نوروز از راهكار «چاپ پول» براي جبران كسري بودجه به عنوان يك ساز و كار اجتناب ناپذير ياد كرده بود. اين در حالي است كه عموم كارشناسان اقتصادي بر اين باورند كه فشار به منابع پايه پولي براي جبران كسري بودجه، چيزي جز تورم و كاهش قدرت خريد مردم در پي نخواهد داشت. بانك مركزي به عنوان نخستين سازمان و نهاد مرتبط با حفظ ارزش پول ملي در صف نخست جلوگيري از كاهش قدرت خريد ريال قرار دارد و در سال‌هاي اخير با انتقادهاي بسياري روبرو بوده است. عمده اين انتقادها نيز به روند در پيش گرفته شده براي افزايش نقدينگي و چاپ پول معطوف بوده است و حالا رييس كل بانك مركزي اين انتقادها را نوعي «جنجال سياسي» خوانده است. اين موضوع تا چه حد درست است؟
دهه 90 دهه فرصت سوزي
وحيد شقاقي شهري، اقتصاددان و رييس دانشگاه اقتصاد خوارزمي معتقد است؛ دهه 90 دهه فرصت سوزي در اقتصاد ايران بود و دهه تشديد فشار بر عموم مردم شد. در اين دهه ميانگين رشد اقتصادي ايران به صفر رسيد و ميانگين تورم در محدوده 24 درصد و ميانگين رشد انباشت سرمايه به منفي 5.2 درصد رسيد.
اين عضو دانشگاه خوارزمي در اين باره به« اعتماد» گفت: در دهه 90 ضريب جيني به عنوان يكي از شاخص‌هاي نابرابري از 36.5 در سال 1390 به 41 در سال 1399 رسيد و در اين مدت 34 درصد نيز درآمد سرانه ايراني‌ها افت كرد و در سه‌ساله اخير در مجموع 115 درصد تورم را تجربه كرديم. شقاقي شهري با اشاره به ميزان تورم در چند سال اخير افزود: ميانگين تورم در دهه 90 و در سال‌هاي اخير به بيش از 30 درصد رسيد به گونه‌اي كه در سال 1397 ميزان تورم 38 درصد، در سال 1398 اين ميزان به 41 درصد و در سال 1399 به 36 درصد رسيدكه اين فشار سنگين تورمي بر دوش توده مردم بود.
نظامات اقتصادي بازتوليد ثروت فلج است
اين استاد دانشگاه با بيان اينكه متاسفانه نظامات اقتصادي بازتوليد ثروت در اقتصاد ايران فلج است و كار نمي‌كند گفت: سه نظام بانكي، مالياتي و يارانه‌اي براي بازتوليد ثروت و درآمد همه ايراني‌ها كار نمي‌كند و تنها در جهت منافع ثروتمندان حركت مي‌كند.
رييس دانشگاه اقتصاد خوارزمي گفت: در همه جاي دنيا زماني كه تورم رخ مي‌دهد بار تورمي بر دوش ثروتمندان است و اين سه نظام كليدي (نظام بانكي، مالياتي و يارانه‌اي) به درستي عمل مي‌كنند اما در ايران بار تورم بر دوش دهك‌هاي كم درآمد جامعه است.
اين اقتصاددان خاطرنشان كرد: در ايران چه افرادي به جز ثروتمندان كه داراي ارتباط، رانت و وثيقه‌هاي كلان هستند مي‌توانند به وام‌هاي كلان دسترسي داشته باشند؟ با توجه به تورم 40درصدي و نرخ سود 18 درصدي وام‌ها، در صورتي كه فردي يك وام ميلياردي دريافت كند همين دريافت وام 22 درصد سود براي اين فرد به همراه دارد.
رشد تورم به نفع ثروتمندان است
شقاقي شهري با اشاره به نظام مالياتي در كشور تصريح كرد: در ايران ماليات بر ثروت و ماليات بر درآمد وجود ندارد و اين موضوع نيز باعث مي‌شود تا رشد تورم به نفع ثروتمندان تمام شود و فردي كه در ايران داراي چندين بنگاه و خانه و خودرو و ... است با افزايش تورم هر روز ثروتمندتر مي‌شود و بار تورمي باز هم بر دوش دهك‌هاي كم درآمد جامعه خواهد بود.
رييس دانشگاه اقتصاد خوارزمي در ادامه به آماري كه در سال 1394 در خصوص خانوارهاي ايراني دهك سوم زير خط فقر منتشر شد، اشاره كرد و افزود: در اين تاريخ اعلام شد كه 34 درصد از خانوارهاي ايراني با معيار دهك سوم زير خط فقر هستند و در صورتي كه اين آمار امروز به روز شود قطعا اين رقم به بيش از 60 درصد افزايش خواهد يافت. شقاقي شهري گفت: در اقتصادي كه نظامات بازتوليد ثروت و درآمد آن معيوب است فشار تورمي تحريم‌ها و ضعف مديريت اجرايي همه بر دوش دهك‌هاي كم درآمد آن است. اين اقتصاددان با بيان اينكه در دهه 90 ركود بزرگي سراسر كشور را فرا گرفته بود، ادامه داد: ميانگين رشد اقتصادي طي اين سال‌ها صفر شد و 7 دهك درآمدي ما بيشترين هزينه را از حيث تحريم‌ها و چالش‌هاي اقتصادي تحمل كردند و مي‌توان گفت در اين شرايط سخت تنها دو دهك بالايي جامعه منتفع شدند. رييس دانشگاه اقتصاد خوارزمي افزود: عملا قدرت خريد ايرانيان در دهه 90 به‌شدت افت كرد و نظام مالياتي كه بايد در اين مدت خوب عمل مي‌كرد تنها با هدف كسب درآمد فعاليت كرد و ماموريت باز توليد ثروت در آن مغفول ماند اين در حالي است كه در همه جاي دنيا وظيفه اصلي نظام‌هاي مالياتي بازتوليد ثروت در جامعه است.
او گفت: در كشورهايي كه نظام مالياتي به درستي كار مي‌كنند فشار بر دوش ثروتمندان است و آنها بايد نرخ‌هاي بالاي مالياتي را بپردازند .در ايران ماليات بر درآمد و ثروت وجود ندارد و ثروتمندان ما از تورم بالا لذت مي‌برند ضمن آنكه نظام بانكي و يارانه‌اي نيز در اختيار ثروتمندان است و اين افراد از يارانه پنهان 20 برابر بيشتر از دهك‌هاي پايين جامعه منتفع مي‌شوند زيرا از حامل‌هاي انرژي ارزان قيمت براي خودروها و خانه‌هاي خود بهره مي‌برند.