ايران خرابكاري تازه در مركز غني‌سازي نطنز را تاييد كرد
تروريسم هسته‌اي عليه رفع تحريم
سارا معصومي
جمعه 20 فروردين: هيات‌هاي نمايندگي ايران، 1+4 و ايالات متحده امريكا همزمان با پايان دومين دور نشست كميسيون مشترك برجام در وين از توافق براي ادامه رايزني‌ها در روز چهارشنبه 25 فروردين ماه خبر دادند.
شنبه 21 فروردين: حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران در پانزدهمين سالروز ملي فناوري هسته‌اي از 133 دستاورد هسته‌اي جديد ايران رونمايي و بهره‌برداري كرد.
يكشنبه 22 فروردين: بهروز كمالوندي معاون و سخنگوي سازمان انرژي اتمي از وقوع حادثه‌‌اي در بخشي از شبكه برق تاسيسات غني‌سازي شهيد مصطفي احمدي روشن نطنز خبر داد. همزمان روزنامه اسراييلي جروزالم پست گزارش داده است كه اتفاقي كه در تاسيسات نطنز افتاده «حادثه» نبوده و خسارات آن «بسيار سنگين‌تر» از آن است كه مقام‌هاي ايران مي‌گويند. اين روزنامه ادعا كرد اين واقعه بر اثر حمله سايبري رخ داده كه احتمالا اسراييل در آن نقش داشته است.
يكشنبه 22 فروردين: لويد آستين، وزير دفاع امريكا در اولين سفر يك مقام ارشد دولت «جو بايدن» وارد فلسطين اشغالي شد و با وزير جنگ رژيم اسراييل ديدار كرد. ايران و برجام مهم‌ترين محورهاي رايزني‌هاي آستين در اين سفر است.
«ايران» دوباره به سوژه تكاپوي دو گروه تبديل شده است. گروه نخست متشكل از بازماندگان در برجام (ايران و 1+4) تلاش مي‌كنند با تعريف مسير بازگشت ايالات متحده به اين توافق، برجام را دوباره احيا كنند. گروه دوم به شمول رژيم اسراييل و لابي‌هاي آن در واشنگتن به علاوه برخي متحدان عرب ايالات متحده در منطقه غرب آسيا و مخالفان برجام در ساختار سياسي امريكا تلاش مي‌كنند احياي برجام را متوقف يا حداقل به تاخير بيندازند. همزمان با آغاز رايزني‌هاي فني و حقوقي در پايتخت اتريش، خارج شدن برجام از اغما و تكاپو براي احياي آن در سايه بازگشت اعضاي اوليه به اجراي تعهدات، تل‌آويو تخريب روند ديپلماسي با تهران را يا در درياي سرخ با هدف قرار دادن كشتي ايراني يا با خرابكاري در تاسيسات هسته‌اي ايران دنبال مي‌كند. همزمان با اين وضعيت، وزير دفاع دولت جو بايدن راهي تل‌آويو مي‌شود تا رودررو با چهره‌هاي سياسي و امنيتي اين رژيم درباره رويكرد دولت جديد امريكا نسبت به ايران گفت‌وگو كند.
در حالي كه بهره‌برداري از بيش از 100 دستاورد ايران در حوزه هسته‌اي به خبر يك رسانه‌هاي بين‌المللي درباره افزايش توانمندي هسته‌اي ايران تبديل شده و برخي ناظران تحولات ايران در چند سال اخير با استناد به ليست دستاوردهاي ايران در حوزه هسته‌اي سياست «فشار حداكثري» واشنگتن عليه تهران را شكست خورده مي‌خوانند، خبر حادثه در تاسيسات هسته‌اي نطنز و گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي درباره دست داشتن اسراييل در اين ماجرا، نگاه‌ها را به سمت بازيگراني چرخانده كه در چندسال اخير از هيچ تلاشي براي تداوم تنش غرب با ايران دريغ نكرد‌ه‌اند. بازيگراني كه امنيت خود را در امنيتي‌سازي دوباره پرونده ايران در نهادهاي بين‌المللي چون شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و شوراي امنيت سازمان ملل متحد جست‌وجو مي‌كنند.
دستاوردهاي جديد هسته‌اي و پنجره نيمه‌باز احياي برجام
آسوشيتدپرس در گزارشي درباره رونمايي ايران از دستاوردهاي جديد در حوزه هسته‌اي نوشت: تهران روز شنبه اعلام كرد كه تست مكانيكي سانتريفيوژهاي جديد را آغاز كرده است. اين خبر در حالي منتشر شد كه 5 عضو دايم و غيردايم شوراي امنيت تلاش مي‌كنند ايالات متحده را به اجراي دوباره تعهدات برجامي وادار كنند. اگر سانتريفيوژهاي نسل 9 ايران از مرحله تست عبور كرده و وارد چرخه هسته‌اي شوند، سرعت غني‌سازي اورانيوم در تاسيسات هسته‌اي ايران چندبرابر خواهد شد. در مقام مقايسه سرعت غني‌سازي اورانيوم با سانتريفيوژهاي نسل 9، 50 برابر سرعت اين پروسه با سانتريفيوژهاي نسل يك است. ايران از ماه ژانويه سال جاري ميلادي غني‌سازي تا 20درصد را آغاز كرده است. برخي از كارشناسان هسته‌اي مي‌گويند كه اين ميزان غني‌سازي زنگ‌هاي خطر را درباره ابعاد نظامي برنامه هسته‌اي ايران به صدا درآورده است. به گزارش «اعتماد»، اين ادعا در حالي مطرح مي‌شود كه ايران برنامه هسته‌اي خود را صلح‌آميز دانسته و براساس فتواي رهبري توليد، ذخيره يا استفاده از سلاح هسته‌اي حرام اعلام شده است. در بخش‌هاي ديگري از گزارش آسوشيتدپرس، ذخيره اورانيوم غني‌سازي شده ايران 55 كيلوگرم عنوان شده و ادعا شده كه ايران در ماه ژانويه 17 كيلوگرم ذخيره اورانيوم غني شده داشت.
به گزارش «اعتماد»، خبر رونمايي از دستاوردهاي هسته‌اي جديد ايران همزمان با جدي شدن رايزني‌هاي برجامي در وين براي احياي توافق هسته‌اي، بسياري از تحليلگران را به اشاره به فرصت اندك باقي مانده براي استفاده از ديپلماسي به منظور نجات برجام واداشت. ايران همزمان با استقبال از ابزار ديپلماسي براي رفع كامل تحريم‌هايي كه در دولت دونالد ترامپ عليه ايران وضع شد، به عدم اجراي تعهدات فني داده شده در برجام ادامه مي‌دهد. ايران يك سال پس از خروج امريكا از برجام و ناتواني 1+4 در اجراي تعهدات هسته‌اي از ارديبهشت ماه 1398 طبق يك نقشه راه هر 60 روز يك بار اجراي بخشي از تعهدات هسته‌اي را متوقف كرد. درنهايت ايران با برداشتن 5 گام، اجراي تمام تعهدات هسته‌اي را متوقف كرده و از اسفند ماه نيز مصوبه مجلس شوراي اسلامي مبني بر توقف اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي اجرايي شده است. در چنين شرايطي مقام‌هاي متفاوت ايراني در چند ماه اخير بر اين نكته تاكيد كردند كه هر زمان طرف مقابل به تعهدات برجامي خود عمل كند، تهران نيز آمادگي معكوس كردن گام‌هاي برداشته شده را دارد. با اين همه سرعت بالاي ايران در دور شدن از تعهدات برجامي زنگ خطر را براي طرف مقابل به صدا درآورده است. بسياري از تحليلگران تعلل سه ماهه دولت جديد امريكا براي آغاز رايزني درباره احياي برجام را اشتباهي مي‌دانند كه منجر به كاسته شدن از زمان نجات توافق هسته‌اي شد. در حالي كه نشست وين به گفته ديپلمات‌هاي حاضر در جلسات كارشناسي و كميسيون مشترك برجام در فضايي سازنده و رو به جلو پيش رفته و به نظر مي‌رسد كه مي‌توان گفت برجام از بن‌بست خارج شده اما اختلاف‌ها ميان ايران و امريكا درباره نحوه رفع تحريم‌ها و جنس تحريم‌هايي كه بايد لغو شوند تا ايران تعهدات برجامي را اجرا كند، مسير پيش رو را ناهموار كرده است.
تكرار خرابكاري در نطنز
صبح روز يكشنبه خبرگزاري فارس به نقل از بهروز كمالوندي، معاون و سخنگوي سازمان انرژي اتمي از وقوع حادثه‌‌اي در بخشي از شبكه برق تاسيسات غني‌سازي شهيد مصطفي احمدي‌روشن نطنز خبر داد. هر چند كه به گفته كمالوندي اين حادثه صدمات انساني و آلودگي به دنبال نداشته است اما دقايقي پس از انتشار اين خبر گمانه‌زني‌ها درباره تكرار خرابكاري در اين تاسيسات آغاز شد.
درنهايت سخنان علي‌اكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي كه ساعت 19 عصر روز يكشنبه منتشر شد نشان داد كه حادثه رخ داده خرابكاري بوده است. علي‌اكبر صالحي در اين باره گفت: اقدامي كه عليه مركز غني‌سازي نطنز انجام شد، نشان‌دهنده شكست مخالفان پيشرفت‌هاي صنعتي و سياسي كشور براي جلوگيري از توسعه چشمگير صنعت هسته‌اي از يك‌سو و مذاكرات موفق براي رفع تحريم‌هاي ظالمانه است. در روز ملي فناوري هسته‌اي آخرين دستاوردهاي دانشمندان جوان و پرتلاش كشور به نمايش گذاشته شد و همزمان نيز چشم‌انداز رفع تحريم‌ها كاملا آشكار شد. جمهوري اسلامي ايران ضمن محكوم كردن اين حركت مذبوحانه بر ضرورت برخورد جامعه بين‌المللي و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با اين تروريسم هسته‌اي حق خود را براي اقدام عليه عاملين و آمرين و مباشرين محفوظ مي‌دارد.
رييس سازمان انرژي اتمي گفت: همچنين براي ناكام گذاشتن اهداف آمرين اين حركت تروريستي، جمهوري اسلامي ايران با جديت گسترش فناوري هسته‌اي از يك‌سو و گسترش براي رفع تحريم‌هاي ظالمانه از سوي ديگر را ادامه خواهد داد.
به گزارش «اعتماد»، ۱۳ تير ماه ۱۳۹۹ نيز مركز مونتاژ سانتريفيوژها در محوطه باز سايت نطنز دچار حادثه شد كه در نتيجه تحقيقات تكميلي علت دقيق خرابكاري عنوان شد. شوراي عالي امنيت ملي يك روز بعد از حادثه گفت كه علت را «دقيق» مشخص كرده اما به دليل «ملاحظات امنيتي» آن را «در زمان مناسب» اعلام خواهد كرد. يك روز بعد از انفجار در نطنز، روزنامه امريكايي نيويورك‌تايمز در گزارشي مفصل به نقل از يك مقام اطلاعاتي در خاورميانه نوشت: يك وسيله انفجاري در «سالن بالانس كردن سانتريفيوژهايي كه هنوز عملياتي نشده بودند»، نصب و منفجر شده است. اين روزنامه احتمال داد اين «عمليات خرابكاري» كار «اسراييل» باشد.
علي‌اكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي شامگاه شنبه در مصاحبه‌اي تلويزيوني با تاييد خرابكاري صورت گرفته در تاسيسات نطنز در تير ماه گفته بود: «سالن مونتاژ سانتريفيوژ ما را دشمن چند ماه پيش منفجر كرد، ولي ما باز نايستاديم و سالني كه جبران‌كننده سالن از دست رفته است را به صورت موقت برپا كرديم. الان در دل كوه و نزديك نطنز شبانه روز در حال كار هستيم كه سالن‌هاي حساس را به دل كوه مي‌بريم و اميدواريم سالن‌هاي مورد نظر سال آينده در دل كوه آماده شود و اين تاسيسات را به آنجا منتقل كنيم.»
تلاش تل‌آويو براي تخريب مسير ديپلماسي
در حالي كه رسانه اسراييلي جروزالم پست نخستين رسانه‌اي بود كه ادعا كرد احتمالا اسراييل پشت پرده حادثه روز گذشته در تاسيسات نطنز است، آويو كوخاوي، رييس ستاد ارتش رژيم اسراييل نيز مانند هميشه به ادبياتي مبهم براي واكنش به اين اخبار متوسل شد. اين مقام اسراييلي گفت: «عمليات‌هاي ارتش اسراييل در سرتاسر خاورميانه از چشم دشمنان پنهان نيست. آنها گام‌هاي خود را محتاطانه و با در نظر گرفتن اقدامات ما بر مي‌دارند. به لطف عمليات‌هاي پيچيده و پيشرفته، سال گذشته يكي از امن‌ترين سال‌ها براي شهروندان اسراييل بود.»
سابقه اسراييل در سرقت اسناد هسته‌اي ايران، ترور دانشمندان هسته‌اي كه آخرين آنها شهيد محسن فخري‌زاده بود به علاوه حمله به پايگاه‌هاي نيروهاي مورد حمايت ايران در سوريه شائبه‌هاي دست داشتن تل‌آويو در دو حادثه اخير حمله به كشتي ايراني در درياي سرخ و تاسيسات نطنز را تقويت مي‌كند.
به گزارش «اعتماد»، روز سه‌شنبه 17 فروردين ماه همزمان با آغاز نشست كميسيون مشترك ايران و 1+4 در وين، خبري منتشر شد مبني بر اينكه كشتي ايراني ساويز در درياي سرخ دچار سانحه شد. برخي منابع ايراني از انفجار در بدنه اين كشتي به وسيله مين‌هاي چسبان خبر دادند و برخي ديگر گفتند اين اتفاق حاصل برخورد موشك يا اژدر با كشتي ساويز بوده است. هر چند كه تاكنون هيچ كشور يا گروهي مسووليت اين حمله را نپذيرفته اما نيويورك تايمز به نقل از يك مقام امريكايي نوشت: اسراييل دست به اقدام عليه كشتي ايران زده و برخي منابع اسراييلي نيز غيرمستقيم و به‌طور تلويحي مسووليت اين كار را قبول كردند.
تغيير دولت در ايالات متحده امريكا و روي كار آمدن جو بايدن با شعار انتخاباتي بازگشت به برجام به معناي تعبير كابوس بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم اسراييل بود. نتانياهو در دوره چهار ساله دونالد ترامپ توانست او را متقاعد به خروج از برجام و اعمال شديدترين تحريم‌ها عليه تهران بكند. پس از آغاز به كار دولت بايدن، نتانياهو متوجه تغييرات احتمالي در رويكرد بايدن در برابر برجام شد و در سه ماهه اخير بارها و بارها اعلام كرده كه سياست تل‌آويو در قبال تهران الزاما تابعي از رويكرد واشنگتن نخواهد بود. هفته گذشته همزمان با آغاز رايزني‌ها در وين نيز نخست‌وزير رژيم اسراييل ادعا كرد كه احياي برجام توسط امريكا تاثيري بر سياست‌هاي تل‌آويو عليه تهران نخواهد گذاشت.
با اين همه اسراييل در پشت صحنه تلاش براي دور كردن ايران و امريكا از فضاي به وجود آمده براي احياي توافق هسته‌اي را آغاز كرده است. يكي از ابزارهاي نتانياهو براي تخريب فضاي ديپلماتيك به وجود آمده، تحريك تهران به اقدام‌هاي واكنشي و ماهيگيري از بحران به وجود آمده است. سياستي نخ‌نما كه تاكنون بارها و بارها از سوي تل‌آويو اجرايي شده اما واكنش ايران هيچ‌گاه هيجاني و نزديك به واكنش مطلوب تل‌آويو نبوده است. تل‌آويو هر گونه اختلال در سياست فشار حداكثري عليه ايران را فرصتي براي تنش‌زدايي از رابطه ايران و امريكا مي‌داند و اين در حالي است كه اين سياست به گواه شواهد ميداني موجود هيچ دستاوردي براي واشنگتن نداشته و قريب به اتفاق كارشناسان و حتي ديپلمات‌هاي كهنه‌كار امريكايي اين سياست را شكست خورده مي‌دانند.
آسوشيتدپرس در گزارشي در اين باره نوشت: «در شرايطي كه اسراييل حمله به تاسيسات نطنز را انجام داده باشد بايد آن را نشانه ديگري از جنگ در سايه تل‌آويو و تهران با يكديگر در غرب آسيا دانست. اين حمله مي‌تواند تلاش‌هاي امريكا براي احياي برجام را هم با مشكلاتي روبه‌رو سازد. امريكايي‌ها تاكيد دارند كه احياي توافق هسته‌اي براي كاستن از كميت و كيفيت برنامه هسته‌اي ايران يك ضرورت است. اسراييلي‌ها درست در ساعاتي نطنز را هدف قرار دادند كه وزير دفاع امريكا با سفر به اسراييل مشغول رايزني با مقام‌هاي دولت نتانياهو بود. يك كارشناس مطالعات امنيت ملي در دانشگاه تل‌آويو درباره حادثه نطنز مي‌گويد: با توجه به زمان اين ماجرا نمي‌توانم آن را صرفا يك حادثه بدانم. احتمالا يك طرف تلاش كرده اين پيام را به همه برساند كه مي‌تواند با اقدام‌هاي خود مانع از پيشرفت برنامه هسته‌اي ايران شود لذا بايد به خطوط قرمزش توجه شود.»
به گزارش «اعتماد» در شرايطي كه تمام شواهد نشان از دست داشتن اسراييل در خرابكاري در تاسيسات نطنز دارد بايد ديد كه واشنگتن تا چه اندازه پيام تل‌آويو از اين حمله را مورد توجه قرار خواهد داد. بنيامين نتانياهو تنها يكي از بازيگران حاضر در جبهه متحدان عبري و عربي امريكا در منطقه است كه احياي برجام و رفع تحريم‌ها عليه ايران را تهديد‌كننده منافع خود مي‌دانند و در سه ماه گذشته بر لزوم حضور در مذاكرات جديد با ايران يا توسعه دامنه برجام به گونه‌اي كه فعاليت‌هاي منطقه‌اي و توانمندي موشكي ايران را هم شامل شود، اصرار داشته‌اند.
سفر وزير دفاع امريكا به اسراييل
تل‌آويو به دنبال برجام جديد است
لويد آستين، وزير دفاع امريكا اولين مقام ارشد دولت جو بايدن است كه به اسراييل سفر كرد. وزير دفاع امريكا در اين سفر روابط واشنگتن- تل‌آويو را «پايدار و استوار» توصيف كرده و آن را «محور امنيت خاورميانه» خواند. آستين بعد از ديدار با بني گانتس، وزير جنگ رژيم اسراييل، گفت كه روابط دو كشور بر پايه اعتماد بنا گذاشته شده و او قصد دارد با اتكا به اين اعتماد آن را پيش ببرد.
بني گانتس نيز به خبرنگاران گفت: «ما از نزديك با متحدان امريكايي‌مان كار مي‌كنيم تا اطمينان حاصل شود كه هرگونه توافق جديد با ايران منافع حياتي جهان و ايالات متحده را تامين خواهد كرد و مانع يك مسابقه تسليحاتي خطرناك در منطقه و محافظت از كشور اسراييل
خواهد شد.»
ديدار با بنيامين نتانياهو نيز يكي از برنامه‌هاي آستين در جريان اين سفر است. نتانياهو در روزهاي گذشته چند بار در خطاب تلويحي به امريكا تاكيد كرد كه «به بهترين دوستان و متحدين خود مي‌گوييم كه احياي برجام، اسراييل را متعهد نخواهد كرد.»