گزارش نهادهاي اطلاعاتي امريكا
ايران؛ تهديدي كه رفع آن راه‌حلي روشن دارد
محمدحسين لطف‌الهي
دفتر اداره‌كننده اطلاعات ملي امريكا طي گزارش جامع سالانه خود از چين، روسيه، ايران و كره‌شمالي به عنوان جدي‌ترين تهديدهاي موجود عليه منافع ايالات متحده در جهان نام برده و تلاش كرده با تشريح انواع تهديدهاي مطرح از سوي هر كدام از اين چهار كشور به بيان دلايل شكل‌گيري اين تهديدها پرداخته و در مواردي حتي راه رفع آنها را به مقامات كاخ سفيد نشان دهد.
روز سه‌شنبه در گزارشي كه از سوي دفتر اداره‌كننده اطلاعات ملي امريكا منتشر شد، چين و تلاش‌هاي اين كشور براي گسترش نفوذ بين‌المللي آن «بزرگ‌ترين تهديد» عليه ايالات متحده معرفي شده و تحليلگران اطلاعاتي امريكا پيش‌بيني كرده‌اند هر چند احتمال وقوع تقابل نظامي ميان واشنگتن، مسكو و پكن را جدي ارزيابي نمي‌كنند اما معتقدند در ادامه تقابل‌هاي سايبري و اطلاعاتي امريكا با روسيه و چين تشديد خواهد شد.
پيش‌بيني شده است كه به احتمال بسيار، كيم جونگ اون رهبر كره‌شمالي اقداماتي بي‌ثبات‌ساز را به منظور تحت فشار گذاشتن ايالات متحده در دستور كار قرار خواهد داد و با تهديد امنيت كشورهاي منطقه شرق آسيا در پي امتيازگيري برخواهد آمد. ارزيابي‌هاي دفتر اداره‌كننده اطلاعات ملي امريكا بيان مي‌كند اصلي‌ترين اقدامات پيونگ يانگ در اين راستا، ساخت و آزمايش موشك‌هاي بالستيك جديد و افزايش فعاليت‌هاي هسته‌اي خواهد بود.
در بخشي از اين گزارش نيز به ايران اشاره شده و آمده است كه ارزيابي نهادهاي اطلاعاتي امريكا بر اين است كه ايران در زمان حاضر فعاليت‌هاي كليدي براي ساخت سلاح هسته‌اي انجام نمي‌دهد و در عين حال بدون كاهش تحريم‌هاي اعمال‌شده از سوي امريكا، مقامات تهران تمايلي براي گفت‌وگو با واشنگتن در اين زمينه نخواهند داشت. در اين گزارش، از نگاه دفتر اداره‌كننده اطلاعات ملي امريكا، اقدامات ايران نيز در 4 حوزه براي ايالات متحده تهديد به حساب مي‌آيد.
فعاليت‌هاي منطقه‌اي
دفتر اداره‌كننده اطلاعات ملي امريكا مدعي شده «ايران همچنان به تهديد منافع ايالات متحده و متحدان منطقه‌اي امريكا در خاورميانه ادامه خواهد داد» و از راه‌هايي نظير حمايت از شيعيان در خارج از كشور، تقويت نفوذ در كشورهاي همسايه و تلاش براي تاثيرگذاري در روندهاي قدرت همسايگان تلاش خواهد كرد تا فشارهاي بين‌المللي و تهديدها عليه ماهيت نظام سياسي‌اش را به حداقل برساند. براساس اين ارزيابي، «وخامت اوضاع اقتصادي و تنش با برخي كشورهاي منطقه» از جمله موانع دستيابي ايران به اهدافش به حساب مي‌آيد اما با اين حال تهران طيف وسيعي از ابزارها و سياست‌ها را براي رسيدن به خواسته‌هايش امتحان خواهد كرد: «توسعه سريع برنامه هسته‌اي، فروش تسليحات به برخي متحدان منطقه‌اي و حملات نيابتي به برخي اهداف از پيش تعيين شده» از جمله مواردي است كه نهادهاي اطلاعاتي امريكا به عنوان اقدامات احتمالي ايران در آينده نزديك به آن اشاره كرده‌اند.
دفتر اداره‌كننده اطلاعات ملي امريكا در توصيف وضعيت كنوني ايران مي‌نويسد: «ايران خود را در ميان فشارهاي امريكا و متحدان منطقه‌اي‌اش كه فكر مي‌كند در حال تلاش براي كاهش نفوذ منطقه‌اي ايران و تغيير نظام سياسي در اين كشور هستند محصور مي‌داند.» همچنين هشدار داده شده كه اقدامات آتي ايران منعكس‌كننده ارزيابي تهران از سياست‌ها و رفتار ايالات متحده، اسراييل و خصومت‌ورزي‌هاي برخي كشورهاي حوزه خليج‌فارس خواهد بود.
در اين گزارش ايران به عنوان «بازيگري دردسرساز» در عراق نام برده شده كه قصد دارد از طريق «ميليشياي شيعه» با نفوذ امريكا مقابله كند. همچنين پيش‌بيني شده اقدامات ضد منافع امريكا از سوي ايران در سوريه و يمن ادامه خواهد داشت. در افغانستان نيز نگراني تهران از نفوذ طولاني‌مدت امريكا به عنوان دليلي بر تلاش ايران براي گفت‌وگوي همزمان با دولت افغانستان و طالبان عنوان شده تا ايران بتواند دست برتر را در افغانستان داشته باشد.
تهديد ايران به گرفتن انتقام ترور سردار سليماني از مقامات امريكايي نيز به عنوان يكي از دلايل اينكه ممكن است اقداماتي عليه اتباع امريكا صورت گيرد مورد اشاره قرار گرفته است.
قدرت نظامي
در اين گزارش نهادهاي اطلاعاتي امريكا اذعان داشته‌اند كه سياست اصلي ايران در حوزه نظامي سياستي دفاعي است و برمبناي انتقام گرفتن از متجاوز بنا شده است. نمونه بارز آن حمله موشكي به عين‌الاسد بيان شده و از قدرت موشكي ايران با عنوان بزرگ‌ترين ناوگان موشكي منطقه نام برده شده است. از نگاه امريكايي‌ها، نيروي قدس سپاه پاسداران، مركزيت قدرت نظامي ايران است.
دفتر اداره‌كننده اطلاعات ملي امريكا در گزارش سالانه خود از قدرت موشكي ايران به عنوان تهديدي جدي در آينده عليه منافع ايالات متحده و متحدان منطقه‌اي امريكا نام برده است.
تهاجم سايبري
نهادهاي اطلاعاتي ايالات متحده مدعي شده‌اند كه ايران از فضاي سايبري به عنوان ابزاري براي ضربه زدن به دشمنانش استفاده مي‌كند. در اين گزارش ادعا شده كه در فاصله آوريل تا جولاي 2020 چندين حمله از سوي ايران به اسراييل صورت گرفته كه از جمله آنها حمله به يك تاسيسات آبي در اسراييل است و تاثيري كوتاه‌مدت داشته است. همچنين عنوان شده كه ايران در طول انتخابات رياست‌جمهوري امريكا كوشيده تا با استفاده از اينترنت و حملات سايبري در پي اثرگذاري بر انتخابات امريكا بوده و اين اتفاق از طريق تلاش براي ايجاد بي‌اعتمادي به ساختار انتخاباتي در ايالات متحده رقم خورده است.
توسعه صنعت هسته‌اي
در گزارش دفتر اداره‌كننده اطلاعات ملي امريكا تاييد شده است كه ايران اقداماتي را كه در مسير توليد سلاح هسته‌اي ضروري است، آغاز نكرده اما در واكنش به خروج ايالات متحده از توافق برجام در ماه مه 2018، برخي تعهدات اساسي خود ذيل اين توافق را كنار گذاشته است. نهادهاي اطلاعاتي امريكا همچنين پيش‌بيني كرده‌اند كه اگر گشايش‌هايي در تحريم‌ها عليه ايران اتفاق نيفتد، تهران به سوي غني‌سازي 60درصدي اورانيوم حركت خواهد كرد. اين گزارش همچنين تاكيد مي‌كند كه اقدامات ايران در راستاي كاهش تعهدات قابل بازگشت است و ايران در صورت بازگشت ايالات متحده به برجام اعلام آمادگي كرده كه اجراي اين توافق را از اثر بگيرد.
به گزارش «اعتماد»، جمهوري اسلامي ايران روز سه‌شنبه 24 فروردين يعني دقيقا همزمان با انتشار اين گزارش اطلاعاتي در امريكا اعلام كرد كه در واكنش به حمله خرابكارانه اسراييل عليه تاسيسات هسته‌اي خود، غني‌سازي 60 درصدي را آغاز مي‌كند. ايران بارها تاكيد كرده در صورتي كه طرف مقابل به توافق هسته‌اي بازگردد و تحريم‌ها را لغو كند، به تمامي تعهدات خود ذيل برجام عمل خواهد كرد و اقدامات كاهشي خود را پايان خواهد داد. اشاره به اين نكته در گزارش منتشرشده از سوي نهادهاي اطلاعاتي امريكا نيز نشان مي‌دهد ايالات متحده درخصوص گزينه‌هاي روي ميز خود آگاهي كامل دارد: آنها مي‌توانند ميان بازگشت به برجام (لغو تحريم‌ها) و محدود كردن برنامه هسته‌اي ايران يا تداوم استفاده از فشار حداكثري و مواجه شدن با برنامه هسته‌اي پيش رونده ايران دست به انتخاب بزنند. درخصوص ديگر تهديدهاي ادعايي نيز همان‌طور كه اشاره شده، رفتار ايران واكنشي و براساس رفتار طرف مقابل بوده و در صورت اراده طرف مقابل مبني بر برقراري روابطي مبتني بر احترام و برابري تهديدي متوجه امريكا نخواهد بود.