رييس موساد با رييس‌جمهور، مشاور امنيت ملي، وزير خارجه و معاون وزير خارجه ايالات متحده ديدار كرد
مين‌گذاري در مسير ديپلماسي امريكا
بايدن هنوز سفير امريكا در اسراييل را انتخاب نكرده است
محمدحسين لطف‌الهي
كابوس اسراييل در آستانه تعبير است؛ ايالات متحده در حال مذاكره با ايران براي رفع تحريم‌ها و بازگشت به توافق هسته‌اي است و تهران نيز آمادگي خود را براي اجراي كامل تعهداتش ذيل برجام اعلام كرده. تل‌آويو اما به‌رغم نااميدي از اثرگذاري، تمام تلاش خود را به اميد معجزه‌اي در دقيقه 90 به كار بسته تا مانع از به ثمر رسيدن گفت‌وگوهاي غيرمستقيم ايران و امريكا در وين شود.
در ادامه ديدارهاي مقامات ارشد اسراييلي با تصميم‌گيران سياست خارجي ايالات متحده، روز جمعه يوسي كوهن، رييس موساد به ديدار جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا رفت تا با او درباره «چالش‌هاي منطقه‌اي» و «مساله ايران» به گفت‌وگو بپردازد. اين ديدار اما با ديدارهاي پيشين تفاوتي جدي داشت؛ كانال 12 تلويزيون اسراييل گزارش داده كه در ميانه اين ديدار، رييس‌جمهور امريكا به صورت غيرمنتظره وارد جلسه شد تا مراتب تسليت خود را بابت مرگ 45 نفر در يك مراسم مذهبي در شمال شرقي سرزمين‌هاي اشغالي اعلام كند و مدعي شده كه در ادامه گفت‌وگوهايي درخصوص همكاري‌هاي امنيتي اسراييل و امريكا در منطقه صورت گرفته است. پايگاه خبري آكسيوس نيز شنبه شب ضمن تاييد اين خبر، محور اصلي گفت‌وگوهاي بايدن و يوسي كوهن را بحث بر سر نگراني‌هاي اسراييل درخصوص احياي توافق هسته‌اي ايران اعلام كرد. سخنگوي شوراي امنيت ملي امريكا در اين باره گفته كه حضور سرزده بايدن به دليل اظهار تسليت درخصوص حادثه كوه مرون بوده اما در طول اين نشست درخصوص «مسائل امنيتي منطقه» نيز گفت‌وگوهايي صورت گرفته است. براساس گزارش آكسيوس بايدن روز جمعه با بنيامين نتانياهو نيز به صورت تلفني گفت‌وگو كرده اما روشن نيست اين گفت‌وگوي تلفني پيش از ديدار او با يوسي كوهن بوده يا پس از اين ديدار. يك مقام ارشد آگاه در اين باره به باراك راويد، خبرنگار اين پايگاه خبري گفته طي روزهاي اخير نتانياهو كاملا يوسي كوهن را درخصوص مطالبي كه بايد در ديدار با مقامات امريكايي طرح كند، توجيه كرده بود و رييس موساد نيز مرتبا نتايج ديدارهاي خود را براي نخست‌وزير ارسال مي‌كرد.
هفته پركار اسراييلي‌ها در امريكا
پيش از اين در روز پنجشنبه هم دو مقام ارشد اسراييلي با توني بلينكن، وزير خارجه ايالات متحده ديدار كرده بودند. در اين ديدار يوسي كوهن و گيلياد اردان، سفير تل‌آويو در ايالات متحده از جانب اسراييل حضور داشتند و تلاش مي‌كردند تا بلينكن را قانع كنند هيات امريكايي بدون تحميل محدوديت‌هاي فراتر از برجام به برنامه هسته‌اي ايران به اين توافق بين‌المللي بازنگردد. همچنين پنجشنبه شب نشستي ديگر ميان مسوولان ارشد تل‌آويو و ايالات متحده برگزار شد كه طي آن جيك ساليوان مشاور امنيت ملي، وندي شرمن معاون وزير خارجه، برت مك گورك عضو شوراي امنيت ملي از طرف امريكا و درك شالت از وزارت خارجه از طرف امريكا و كوهن و اردان از جانب اسراييل حاضر بودند. در ابتداي هفته نيز مير بن شبّات، عضو شوراي امنيت ملي اسراييل ديداري با جيك ساليوان داشت و با او پيرامون برنامه هسته‌اي ايران گفت‌وگو كرد. وزارت امور خارجه امريكا به‌رغم تاييد برگزاري دست‌كم دو ديدار در هفته گذشته از اظهارنظر پيرامون محتواي اين ديدارها خودداري كرده اما تاكيد دارد كه واشنگتن در گفت‌وگو با اسراييل پيرامون ديپلماسي هسته‌اي در قبال تهران شفاف عمل مي‌كند. تايمز اسراييل به نقل از يك مقام ارشد امريكايي گزارش داده كه دولت بايدن تصميم دارد با عقبگردي جدي در حوزه تحريم‌ها بسياري از تحريم‌هايي را كه طي سال‌هاي گذشته عليه تهران اعمال شده در ازاي بازگشت ايران به تعهدات برجامي لغو كند. براساس اين گزارش امريكا مي‌گويد تحريم‌هاي مربوط به حوزه «تروريسم، حقوق بشر و توسعه موشكي» از اين قاعده مستثني خواهند بود. تايمز اسراييل همچنين پيش‌بيني كرده اين اقدام دولت بايدن با مخالفت‌هايي جدي در اسراييل و برخي كشورهاي عربي حوزه خليج‌فارس مواجه شود.
سردي غيرمعمول روابط تل‌آويو - واشنگتن
با اينكه ايالات متحده و اسراييل همچنان بر وجود روابط خوب و سازنده ميان دو طرف تاكيد دارند اما نشانه‌ها ثابت مي‌كنند كه جو بايدن همچنان قصد دارد اسراييل را توجيه كند كه وضعيت در مقايسه با گذشته تا حد زيادي متفاوت شده است. چهل و ششمين رييس‌جمهور امريكا كه برخلاف سنت 40 ساله روساي جمهور اين كشور تا مدت‌ها پس از تحويل گرفتن قدرت از گفت‌وگو با نخست‌وزير اسراييل امتناع ورزيد، اكنون نيز در حالي كه بيش از 100 روز از آغاز به كار دولت مي‌گذرد سفيري براي اعزام به اسراييل تعيين نكرده است.
به گزارش روزنامه لس‌آنجلس تايمز، دونالد ترامپ رييس‌جمهور پيشين امريكا دقيقا در 20 ژانويه 2017 يعني در شامگاه مراسم تحليف خود ديويد فريدمن كه وكالت او را در امور مربوط به ورشكستگي اقتصادي برعهده داشت و از تجارب ديپلماتيك بي‌بهره بود به عنوان سفير ايالات متحده در اسراييل معرفي كرد. ناظران معتقدند اين تاخير «معنادار» و «حاوي پيامي مشخص» است و به اسراييل مي‌گويد اگرچه هنوز به عنوان يك متحد جدي و استراتژيك براي ايالات متحده به حساب مي‌آيد اما ديگر از آزادي عمل گذشته كه در دوره ترامپ به اين رژيم اجازه مي‌داد دست به هر كاري مي‌خواست بزند، خبري نخواهد بود. از سوي ديگر، واشنگتن مايل نيست باز هم به تل‌آويو اجازه دهد همانند دوره رياست‌جمهوري باراك اوباما نقش يك خنثي‌كننده را براي ديپلماسي ايالات متحده ايفا كند. آرون ديويد ميلر ديپلمات ارشد سابق امريكا در حوزه خاورميانه با تشبيه سياست امريكا در قبال اسراييل به يك «بالن» مي‌گويد: «باد بالن قبلي به طور كامل خارج شده و ديگر نمي‌توان از آن استفاده كرد.»
قاطعيت در برابر اسراييل؛ لازمه تنش‌زدايي
دنيل كورتز، سفير پيشين ايالات متحده در مصر و اسراييل، آرون ديويد ميلر ديپلمات ارشد سابق در حوزه خاورميانه و استيون سيمون از مقامات پيشين شوراي امنيت ملي و وزارت خارجه امريكا در مقاله‌اي مشترك كه در فارن افرز منتشر شده در اين باره نوشته‌اند: در حالي كه نتانياهو در اسراييل با بحران‌هايي نظير بن‌بست سياسي در تشكيل دولت و اتهامات فساد مالي روبه‌رو است، افزايش تنش با ايران براي او يك گزينه جذاب به نظر مي‌آيد. او بيش از اندازه معمول تلاش مي‌كند پاي اسراييل را به يك جنگ باز كند، چراكه در ميانه يك جنگ نخست‌وزير را محاكمه نمي‌كنند و مردم و احزاب منتقد مجبور خواهند شد به دليل شرايط جنگي روي او ائتلاف كنند.» آنها به دولت امريكا توصيه كرده‌اند در برابر خواسته‌هاي نتانياهو سياست امتناع ورزيدن قاطع و پيگيري ديپلماسي را در دستور كار قرار دهد: «براي منحرف ساختن نتانياهو از مسير تشديد تنش‌ها، راه‌حل ساده‌اي پيش روي امريكا قرار ندارد. نتانياهو معتقد است مي‌داند كه چگونه روي مناسبات سياسي در واشنگتن تاثيرگذار باشد و آگاه است كه جمهوري‌خواهان آشكارا از او حمايت مي‌كنند. او همچنين مي‌داند دولت بايدن مايل نيست به دليل تقابل سياسي با اسراييل، در به نتيجه رساندن پروژه‌هاي داخلي خود به ويژه از طريق كنگره به مشكل بخورد. تنها راه براي امريكا اين است كه در عين امتناع ورزيدن از گوش سپاري به درخواست‌هاي اسراييل يك ديپلماسي قوي را
در پيش بگيرد. امريكا بايد به نتانياهو بفهماند كه تشديد تنش در روابط با ايران به واشنگتن و تل‌آويو آسيب مي‌رساند و كاخ سفيد در برابر فشارهاي داخلي تسليم نخواهد شد. همزمان امريكا بايد همراه با متحدانش در برجام به ايران اعلام كند كه دست از اقدامات تحريك‌آميز و مواضع غيرمنطقي در وين بردارد، چراكه زمان براي احياي برجام به سرعت سپري مي‌شود.» اين سه ديپلمات ارشد پيشين پيش‌بيني كرده‌اند كه اتخاذ موضع قاطع در برابر تل‌آويو مي‌تواند به امريكا اجازه دهد تا از تشديد خطرناك تنش‌ها ميان اسراييل و ايران جلوگيري كند.