كانديداها پيش از آغاز مهلت تبليغات
در شبكه‌هاي اجتماعي رودرروي يكديگر قرار گرفته‌اند
كارزار مجازي
براي فتح پاستور
شبكه‌هاي اجتماعي و فضاي مجازي عرصه كشمكش‌هاي سياسي شده است. داوطلبان سيزدهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري و حاميان‌شان رسما عليه يكديگر ياركشي مجازي مي‌كنند يا با خطاب قرار دادن هم سعي دارند تا در جلب افكار عمومي دست بالاتر را در اختيار بگيرند. آنها توييتر، تلگرام، اينستاگرام و اين اواخر كلاب‌هاوس را هدف قرار داده و سعي مي‌كنند با توليد محتوا در اين شبكه‌هاي اجتماعي از رقبا پيشي بگيرند.
فعاليت در اين شبكه‌هاي اجتماعي براي كانديداها آنقدر جذاب و مهم شده كه حتي افرادي هم كه در اين شبكه‌ها حساب كاربري نداشتند، دست به كار ايجاد يك حساب كاربري شده و وارد اين جار و جنجال مجازي شده‌اند. جالب اينجاست كه برخي از اين كانديداها از جمله مخالفان سرسخت شبكه‌هاي اجتماعي و فضاي مجازي هستند و همواره تلاش كرده‌اند كه استفاده عموم مردم از اين فضا محدود شود. همين حالا هم كه دعواهاي لفظي در توييتر داغ است اين شبكه اجتماعي فيلتر است و مردم تنها با فيلترشكن قادرند از آن استفاده كنند با اين حال كانديداها از هر طيف سياسي تمركز اصلي خود را بر شبكه‌هاي اجتماعي گذاشته و سعي مي‌كنند حداقل يك بار هم كه شده در كلاب‌هاوس حاضر شوند و به پرسش‌ها پاسخ دهند و در عين حال مدام موضع‌گيري‌هاي خود را در توييتر اعلام كنند. شرح برنامه‌ها، عكس‌ها، پوسترها و ويديوهاي تبليغاتي را هم كه به تلگرام و اينستاگرام منتقل كرده‌اند.
رويارويي توييتري دبيران اسبق شعام
علي لاريجاني كه به جز بيش از يك دهه رياست مجلس شوراي اسلام و سابقه دبيري شوراي عالي امنيت ملي را نيز در كارنامه دارد تا به حال هيچ حضوري در شبكه‌هاي اجتماعي نداشت. تا اينكه انتخابات باعث شد كه او هم به اين عرصه بپيوندد و براي اولين بار از اين طريق با جامعه ارتباط بگيرد. او بعد از ثبت‌نام حساب توييتري به نام خود ساخت و به دعوت محمدجواد آذري‌جهرمي، وزير ارتباطات نيز به كلاب‌هاوس پيوست. حساب كاربري او خيلي زود فعال شدتا وقتي شامگاه پنجشنبه در كلاب‌هاوس حاضر شد و در يك ارتباط زنده مفصل به سوالات تعدادي از خبرنگاران داخلي و خارجي پاسخ داد، چند هزار نفري مخاطب داشته باشد. او همزمان در توييتر نيز فعاليت است و با رقباي خود به ويژه با چهره‌هاي نزديك به رييسي وارد جدل شد. به خصوص وقتي سعيد جليلي كه از قضا همچون لاريجاني چند سالي را در مقام دبيري شوراي عالي امنيت ملي گذرانده در توييتر به او تاخت و نوشت:«كشور با نمايش اداره نمي‌شود! اينكه دو جمله ساخته شود و همه با آن سرگرم شوند؛ مصداق كار نمايشي است! اخيرا گفتند اقتصاد كشور، پادگان و دادگاه نيست! درست يا غلط! شما كارنامه كار خودتان را ارايه بدهيد! ۱۲ سال رييس مجلس بوديد!»
جليلي هر چند نامي از لاريجاني نبرد ولي تشخيص دشوار نبود كه مخاطبش علي لاريجاني است. چه آنكه لاريجاني پيش از اين گفته بود:«تجارت، نظامات پايدار مي‌خواهد. حوزه اقتصاد نه پادگان است و نه دادگاه كه با تشر و دستور اداره شود. سياست روشن و ثبات در قواعد مي‌خواهد و فعل و انفعالات طبيعي خود را مي‌طلبد و با اقدامات نمايشي، مسائل پيچيده كشاورزان، بازنشستگان، كارگران، بيكاران و... حل نمي‌شود. هر كسي وعده بهشت در اين شرايط پيچيده كشور مي‌دهد، خلاف مي‌گويد.» اين سخنان لاريجاني كه از قضا در ادامه در توييت‌هاي او هم بازتاب داشت با واكنش منفي و تند اصولگراياني مواجه شد كه يا بعضا از كانديداهاي داراي پيشينه نظامي چون سعيدمحمد و رستم قاسمي حمايت مي‌كردند يا اكثرا حامي رييسي بودند كه تعبير دادگاه به روشني به او مربوط بود.
هر چه بود اما لاريجاني كه ظاهرا نمي‌خواهد هيچ حمله‌اي را بي‌جواب بگذارد بلافاصله خطاب به جليلي نوشت:«احتراما بايد عرض كنم مهم‌ترين دستاوردمان اين بود كه با اجماع ملي اجازه نداديم اقليت بي‌منطقي، ايران را با تندروي به لبه پرتگاه ببرند. شما سرنوشت مردم را به شوخي گرفتيد كه به عنوان «يار كمكي» آمديد تا ضعف‌هاي كانديداي اصلي را بپوشانيد؛ البته اگر «مواضع خطرناك» شما را گردن بگيرند.» جليلي سال 92 رقيب روحاني بود كه شكست خورد و در سال 96 نامزد نشد ولي اين دوره در ساعات پاياني و پس از كانديداتوري لاريجاني ثبت‌نام كرد و حالا هم نزديكان لاريجاني و هم البته برخي از اعضاي جبهه پايداري و ياران جليلي مي‌گويند كه او براي كمك به رييسي وارد ميدان شده است.
نكته قابل توجه اينجاست كه سعيد جليلي نيز اين مدت فعاليتي بسيار گسترده را در توييتر آغاز كرده و سعي مي‌كند از همين طريق دولت و لاريجاني را نقد كند. حال آنكه او نماينده طيفي است كه بيشترين تاكيد را بر محدودسازي شبكه‌هاي اجتماعي و اعمال فيلترينگ دارند. آزادي‌هاي اجتماعي و ايجاد فضاهايي براي نقد و گفت‌وگو هيچ‌وقت در گفتمان جبهه پايداري يا اصولگرايان حامي رييسي و جليلي جايگاهي نداشته با اين حال آنان اين روزها به طور جدي از فضاي شبكه‌هاي اجتماعي براي نقد رقباي خود استفاده مي‌كنند.
چالش مناظره
اما دعواهاي توييتري صرفا به جليلي و لاريجاني ختم نمي‌شود. عزت‌الله ضرغامي و اسحاق جهانگيري كه هر دو هم سابقه فعاليت بسياري را در شبكه‌هاي اجتماعي دارند، وارد كارزار شده‌اند. ضرغامي بعد از رياست صداوسيما از جمله فعالان اينستاگرام بوده و مدتي است كه در توييتر هم فعاليت مي‌كند. جهانگيري هم در توييتر و هم در اينستاگرام حضور دارد و چندي پيش در يك نشست زنده پرسش و پاسخ در كلاب‌هاوس حاضر شد. حالا اين دو يعني جهانگيري و ضرغامي يكديگر را در توييتر مورد خطاب قرار داده‌اند. جهانگيري نوشت:«سياست خارجي مهم است. اما كشورداري يك بعدي نيست. آمادگي دارم با همه نامزدها در هر پلتفرمي و هر زماني درباره مسائل مهم كشور- هم در سياست خارجي و هم حوزه‌هاي سياست داخلي و اقتصاد و فرهنگ و اجتماعي و محيط زيست- گفت‌وگو كنم» و با الهام از كمپين لاريجاني هشتگ زد:«مناظرات سخت».
اين دعوت جهانگيري از يك طرف چالش مناظره براي كانديداها و از طرف ديگر چالشي براي شكستن انحصار صداوسيماست. تا پيش از اين مناظره‌هاي انتخابات كه مخاطب بسياري هم داشت تنها در ايام تبليغات و در صداوسيما برگزار شد اما احتمالا در اين دوره اين انحصار از سوي شبكه‌هاي اجتماعي شكسته مي‌شود و همين هم باعث نگراني برخي شده است. سيداحسان قاضيزادههاشمي كه اخيرا به عنوان نماينده قوه مقننه در كميسيون نظارت بر تبليغات انتخابات انتخاب شد به خبرگزاري خانه ملت گفته است:«انتظار مي‌رود از كساني كه خود قرار است مجري قانون باشند و خود را در معرض انتخاب مردم قرار دهند، قانون را رعايت كنند. دعوت به مناظره پيش از اعلام نظر رسمي شوراي نگهبان غيرقانوني است.
با اين حال دعوت به مناظره جهانگيري با استقبال ضرغامي مواجه شده است. او نوشته است:«از مناظره با شما در همه زمينه‌ها استقبال مي‌كنم.» البته واكنش‌ها باعث شد كه فاطمه پهلواني، دبير شوراي سياست‌گذاري ستاد انتخابات جهانگيري درباره دعوت جهانگيري به مناظره بگويد:«طبق قانون انتخابات، صدور احكام ستاد نامزدهاي انتخابات رياست‌جمهوري و برنامه‌ريزي براي مناظره نامزدها بعد از اعلام نتايج بررسي صلاحيت‌ها از سوي شوراي نگهبان انجام خواهد شد».
جاي مردان سياست بنشانيم نوار!
به غير از توييتر به نظر مي‌رسد كم‌كم فضاي كلاب‌هاوس هم داغ شده است. تاكنون نامزدهاي نزديك به دولت و اصلاح‌طلبان بيشتر از همه در اين شبكه حضور داشته‌اند. جهانگيري، لاريجاني و تاجزاده از جمله نامزدهايي بوده‌اند كه در اين شبكه حاضر شده‌اند. به غير از آنها اما محمود احمدي‌نژاد هم به اين فضا پيوسته است. كسي كه دوران رياست‌جمهوري‌اش بيشترين سياست فيلترينگ اجرا شد و حالا با يارانش سعي مي‌كند از شبكه‌هاي اجتماعي حداكثر استفاده را داشته باشد. اما حضور او در كلاب‌هاوس با حاشيه‌هاي خاصي همراه بوده است. او برخلاف ديگر نامزدها حاضر نشد كه در يك برنامه زنده وارد گفت‌وگو با مخاطبان شود و مصاحبه اقتصادي ضبط شده او از اين طريق براي مخاطبان پخش شد و همين هم باعث شد تا مورد نقد جدي كاربران قرار بگيرد تا جايي كه همزمان اتاق ديگري تشكيل شد كه در عنوانش به طعنه آمده بود:«جاي مردان سياست بنشانيم نوار».