شوراي نگهبان از حرف تا عمل
ابوالفضل نجيب
بر خلاف پيش‌بيني‌هاي خوش‌بينانه و البته شتابزده پس از اظهارات رهبري درخصوص اجحاف شوراي نگهبان نسبت به عدم‌احراز صلاحيت برخي كانديداهاي رياست‌جمهوري اما آرايش موجود در صحنه رقابت انتخابات 1400 تغييري نكرد. هفته نخست خرداد در يادداشتي با عنوان «چهارسال آينده فرصتي براي راستي‌آزمايي» به قطعيت آرايش موجود و رد هرگونه احتمال دخالت رهبري در تغيير وضعيت موجود اشاره و تاكيد كردم: «واكنش‌هاي برآمده ازسوي جريان‌ها و فعالان سياسي منتقد نسبت به صحنه‌آرايي موجود حاكي از آن است كه حتي در خوش‌بينانه‌ترين حالت نيز نمي‌توان اميدي به تغيير يا حداقل تعديل آرايش موجود داشت. حتي چنان كه حسين شريعتمداري مدعي شده اميدي به حكم حكومتي براي تغيير اين وضعيت نيست. گو اينكه با فرض تغيير آرايش موجود نيز نبايد و نمي‌توان به چشم‌اندازي كه پيش‌بيني مي‌شود، اميدي داشت.» آنچه در اين خصوص شايان ذكر است واكنش تامل‌برانگيز شوراي نگهبان نسبت به اظهارات رهبري بود. تعبير فصل‌الخطاب بودن موضع رهبري ازسوي شوراي نگهبان اين يقين را در ذهنيت جامعه و فعالان سياسي و علي‌الخصوص جريان‌هاي سياسي ايجاد كرد كه به جمع موجود كانديداهاي موجود حداقل يك چهره مورداعتماد رهبري كه همانا علي لاريجاني باشد، اضافه خواهد شد. اما اظهارات تكميلي شوراي نگهبان به گلايه رهبري نشان داد تلقي تغيير تركيب موجود در ذهنيت فعالان سياسي و همچنين كانديداي ردصلاحيت شده ناشي از سوء تعبير و تفسير بوده است. اينكه منظور شوراي نگهبان از فصل‌الخطاب بودن سخنان رهبري به چه معني و فرض‌هاي خوش‌بينانه اظهارات ايشان به چه دلالت‌ها و نشانه‌هايي متكي بوده، شايد مهم‌ترين پرسش پيش‌رو باشد. اين پرسش از آن روي قابل‌تامل است كه چالش‌هاي مشابه در گذشته با همين سازوكارهاي قانوني حل و فصل شده بود. آنچه از سطح وقايع مي‌توان ارزيابي كرد حكايت از استقلال و دفاع تمام‌قد نهاد شوراي نگهبان در احراز و عدم‌احراز صلاحيت كانديداهاي رياست‌جمهوري دارد. و آنچه در لايه‌هاي دروني‌تر مي‌توان مورد تاكيد قرار داد، فرافكني تامل‌برانگيز شوراي نگهبان از دوگانه تعبير فصل‌الخطاب بودن سخنان رهبري در حرف و همزمان پافشاري بر عملكردي است كه رهبري آن را به جفا در حق برخي كانديداها تعبير كردند.