تركيه بعد از سوريه، عراق و ليبي به فكر ساخت پايگاه نظامي در افغانستان است
مطامع اردوغان در كابل
شهاب شهسواري
به رغم خروج پرشتاب نظاميان امريكايي و متحدان عضو ناتو از خاك افغانستان به نظر مي‌رسد كه تركيه هنوز برنامه‌اي براي خروج نظاميانش از خاك افغانستان ندارد و به تدريج برنامه‌هايي تازه براي نگه داشتن طولاني‌مدت نظاميانش در خاك افغانستان طرح‌ريزي مي‌كند. دولت تركيه علاوه بر پيشنهاد نگه داشتن نظاميانش در خاك افغانستان، از متحدان غربي خود خواسته است كه به ازاي اين كار به تركيه پول، تسليحات و حمايت سياسي ارايه دهند. خلوصي آكار، وزير دفاع تركيه، بدون اشاره به منافع تركيه از حضور نظامي بدون نظارت در خاك افغانستان مدعي شده است كه چنين اقدامي مشروط به دريافت پول و تسليحات از دولت‌هاي غربي عضو ناتو و امريكا خواهد بود.
در طول دو سال گذشته، تمايل شديد دولت تركيه به حضور نظامي در سرزمين‌هاي ديگر باعث جنجال‌هاي زيادي شده است. در حال حاضر تركيه در خاك سوريه، عراق و ليبي پايگاه‌هاي نظامي ايجاد كرده و راسا اقدام به استقرار نظامي كرده است. اين كشور همچنين به دعوت دولت‌هايي مانند جمهوري آذربايجان و امارت قطر هم در اين كشورها نيروهاي نظامي دارد. حضور نظامي تركيه در افغانستان، در طول 20 سال گذشته تحت عنوان عمليات «حمايت قاطع» در قالب سازمان پيمان آتلانتيك شمالي، رخ داده است. اما با تصميم امريكا براي خروج نظاميان خارجي از افغانستان تا 20 شهريور سال جاري، تركيه به هر بهانه‌اي درصدد اين است كه بيش از هزار نظامي خود را در خاك اين كشور حفظ كند. تازه‌ترين اقدام تركيه در جلسه ماه گذشته وزراي دفاع كشورهاي عضو ناتو مطرح شد كه پيشنهاد داد براي حفاظت از امنيت فرودگاه بين‌المللي كابل، نظاميان تركيه در خاك افغانستان بمانند و بر خلاف ديگر كشورهاي عضو ناتو خاك اين كشور را ترك نكنند. هر چند اين پيشنهاد همچنان مورد قبول ناتو قرار نگرفته است، اما دولت‌هاي تركيه و امريكا در حال رايزني در مورد برخي شروط و زمينه‌هاي لازم براي حفظ نيروهاي تركيه در افغانستان هستند. يك مقام بدون نام تركيه به رويترز گفته است: «اين پيشنهاد تركيه در اختيار ناتو و امريكا قرار گرفته است و گفت‌وگو در مورد اجراي آن همچنان ادامه دارد.»
حضور فرامرزي نيروهاي تركيه در سرزمين‌هاي خارجي، طي سال‌هاي گذشته با جنجال‌هاي متعددي مواجه شده است. ايجاد پايگاه‌هاي دايمي در خاك سوريه، با اعتراض دولت دمشق مواجه شده است كه از نيروهاي تركيه با عنوان اشغالگر ياد مي‌كند. تركيه مدعي است كه براي مبارزه با نفوذ نيروهاي شبه‌نظامي كرد مستقر در شمال سوريه به خاك كشور خودش و مبارزه با تروريسم مجبور به حضور نظامي در خاك سوريه است. در برابر دمشق و روسيه از دولت تركيه به دليل تجهيز و تسليح گروه‌هاي شبه‌نظامي تندرو در استان ادلب و ديگر نقاط شمال سوريه انتقاد مي‌كنند. پيش از اين تركيه به تامين تسليحاتي و آزادي عمل به گروه‌هاي تروريستي براي رفت و آمد در مرزهاي تركيه و سوريه متهم شده‌بود. حملات مستمر تركيه به شمال عراق و همچنين ساخت و ساز پايگاه‌هاي نظامي در عمق خاك عراق با اعتراض دولت مركزي عراق مواجه شده است. حضور نظاميان تركيه در ليبي هم با اعتراض برخي طرف‌هاي عربي منطقه مواجه شده است. با اين حال تركيه همچنان به سياست توسعه حضور نظامي در سرزمين‌هاي خارجي ادامه مي‌دهد.
رويترز مي‌نويسد كه داوطلب شدن تركيه براي بر عهده گرفتن امنيت فرودگاه كابل مي‌تواند به حل برخي اختلاف‌هاي آنكارا و واشنگتن در خصوص روابط تركيه و روسيه، به ويژه قرارداد خريد سامانه‌هاي پدافند ضدموشكي اس400 كمك كند. با اين حال خلوصي آكار، وزير دفاع تركيه گفته است كه پيشنهاد تركيه براي حفاظت از فرودگاه كابل مشروط به حمايت مالي و تسليحاتي متحدان عضو ناتو از اين كشور خواهد بود.آكار گفته است: «قصد ما براي باقي ماندن در افغانستان مشروط است. اين شروط چيست؟ حمايت سياسي، مالي و تسليحاتي. اگر اين حمايت‌ها انجام شود، ما مي‌توانيم به حضورمان در فرودگاه بين‌المللي حامد كرزاي ادامه دهيم.» به گزارش رويترز، يك مقام آگاه امريكايي به شرط پنهان ماندن نامش گفته است كه هر چند دولت ايالات متحده امريكا مشكلي با باقي ماندن نظاميان تركيه در افغانستان ندارد، اما واشنگتن معتقد است كه توقع تركيه براي غرامت‌هاي اقتصادي و تسليحاتي به ازاي اين عمليات بيش از اندازه زياد است.
تعداد نظاميان تركيه هر چند در اوج حضور اين كشور در خاك افغانستان به نزديك 1400 نظامي رسيد، اكنون نزديك به 500 نظامي در خاك افغانستان در قالب عمليات