هفت كشور صنعتي از برنامه زيرساختي جديد جهاني رونمايي مي‌كنند
مهار چين؛ اولويت اصلي ايالات متحده
در نشست گروه هفت
محمدحسين لطف‌الهي
جو بايدن رييس‌جمهور ايالات متحده و تيم همراه او در نشست هفت كشور صنعتي جهان موسوم به «گروه هفت» كوشيدند تا موضوع مقابله با چين را به عنوان اصلي‌ترين موضوع دومين روز اجلاس اين گروه تبديل كنند؛ هدفي كه دستيابي به آن به متغيرهاي زيادي از جمله واكنش چين و عزم كشورهاي گروه هفت بستگي دارد. يك مقام ارشد ايالات متحده ظهر روز شنبه به شرط ناشناس ماندن به رويترز گفت كه امريكا خواستار اتحادي جديد براي رقابت با هزينه‌هايي است كه چين صرف زيرساخت‌ها در كشورهاي در حال توسعه مي‌كند و به همين منظور تلاش دارد تا از طريق همكاري با اعضاي گروه هفت، از يك برنامه زيرساختي جديد جهاني در واكنش به ابتكار «ابتكار كمربند و جاده» چين رونمايي كند. رويترز نوشته است كه كشورهاي گروه هفت مي‌خواهند راه‌حلي منطقي براي مهار رفتارهاي توسعه‌طلبانه شي‌جين پينگ، رييس‌جمهور چين كه در پي رشد همه‌جانبه و سريع اين كشور طي 4 دهه گذشته بروز و ظهور پيدا كرده، بيابند.
طرح يك كمربند و يك جاده شي جين‌پينگ، رييس‌جمهوري چين كه به طرح راه ابريشم جديد هم معروف است، مي‌خواهد دوسوم جمعيت جهان در هفتاد كشور را از طريق شبكه‌اي از خطوط زميني (كمربند) و مسيرهاي دريايي (جاده) به هم متصل كند.
به گزارش «اعتماد»، بر اساس اطلاعات منتشر شده در پرتال رسمي ابتكار كمربند و جاده، در حال حاضر ۷۱ كشور در اين ابتكار عمل شركت دارند؛ كشورهايي كه با هم بيش از يك‌سوم توليد ناخالص جهان و دوسوم جمعيت دنيا را شامل مي‌شوند. از طرفي 6 «معبر» توسعه كلان شامل: «۱. معبر اقتصادي پل زميني جديد اوراسيا، ۲. معبر اقتصادي چين- مغولستان - روسيه، ۳. معبر اقتصادي چين- آسياي ميانه- غرب آسيا، ۴. معبر اقتصادي چين - شبه جزيره هند و چين، ۵. معبر بنگلادش-چين - هند - ميانمار و ۶. معبر اقتصادي چين - پاكستان» در اين ابرپروژه ديده شده است كه تقريبا بخش‌هاي مهمي از آسيا را در بر مي‌گيرد؛ اين معابر اقتصادي عمدتا به آفريقا و اروپا ختم مي‌شوند. اگرچه ظاهرا بخش حمل و نقل و ترددهاي زميني و ريلي به عنوان اساس و پايه اجراي اين طرح است، اما همزمان اقداماتي چون سرمايه‌گذاري در زيرساخت، آموزش، مواد ساخت و ساز، راه‌آهن و بزرگراه، آزادراه، خودرو، املاك، شبكه برق، انرژي و توليد آهن و فولاد در تمركز اوليه طرح قرار داشته است. منتقدان معتقدند اجراي اين طرح باعث مي‌شود بدهي‌هايي انبوه بر دوش كشورهايي كه توان بازپرداخت اين بدهي‌ها را ندارند، گذاشته شود و بعد چين با بهره‌جويي از اين بدهكاري، درصدد سوءاستفاده سياسي در مسير دستيابي به اهداف توسعه طلبانه خود برآيد.
ايالات متحده مي‌گويد ضرورت دارد كشورهاي غربي ضمن تلاش براي مهار چين، جايگزيني مناسب براي روش چيني ارايه كند كه بازتاب ارزش‌ها، استانداردها و سبك عمل دموكراسي‌ها باشد.
سرويس جهاني بي‌بي‌سي نيز روز شنبه نوشت كه در دومين روز نشست سران گروه هفت، ايالات متحده تصميم دارد ديگر رهبران اين گروه را براي «اقدام مشخص در مورد كار اجباري» در چين تحت فشار قرار دهد و به هر نحو ممكن انتقاد از پكن را در اعلاميه پاياني اين نشست كه قرار است در پايان روز سوم منتشر شود، بگنجاند. يك مقام امريكايي به بي‌بي‌سي گفته كه جو بايدن از رهبران گروه هفت خواهد خواست تا روشن كنند «كار اجباري خدشه‌دار كردن كرامت انساني و يك نمونه فاحش از رقابت اقتصادي ناعادلانه چين» است و به اين وسيله نشان دهند آنها در دفاع از حقوق بشر جدي هستند.
يكي ديگر از اهداف نشست گروه هفت اتخاذ تدابيري به منظور مقابله با كوويد 19 و جلوگيري از شيوع يك بيماري عفوني همه‌گير ديگر در جهان است.
دولت انگليس در بيانيه‌اي مطبوعاتي اعلام داشت: رهبران گروه هفت در نشست خود در كورنوال متعهد به استفاده از تمامي منابع‌شان به منظور پيشگيري از رخداد مجدد يك همه‌گيري جهاني ديگر خواهند شد. انتظار مي‌رود كشورهاي دموكراتيك پيشروي جهان بر سر «اعلاميه خليج كاربيس»، يك بيانيه تاريخي در طرح تعهداتي ملموس براي پيشگيري از هر گونه تكرار آسيب‌هاي انساني و اقتصادي وارد شده توسط كروناويروس، توافق كنند. اين اعلاميه شامل تعهدات به كاهش چشمگير زمان لازم براي توليد و صدور مجوز براي واكسن‌ها، درمان‌ها و معاينات براي هر گونه بيماري در آينده به زير 100 روز است. همچنين اين اعلاميه شامل اهدافي براي تقويت رديابي جهاني بيماري و ظرفيت مربوط به توالي‌يابي ژنتيكي به همراه وعده اصلاح و تقويت سازمان بهداشت جهاني است. بوريس جانسون، نخست وزير انگليس همچنين در توييتر نوشت: «اعلاميه خليج كاربيس يك لحظه پرافتخار و تاريخي براي همه ماست. طبق اين توافق دموكراسي‌هاي پيشروي جهان متعهد به پيشگيري از رخداد مجدد يك همه‌گيري جهاني و تضمين اينكه تخريب‌هاي ايجاد شده بر اثر كوويد19 هرگز دوباره تكرار نشود، شدند.»
به گزارش اينديپندنت، در روز اول نشست، اعضاي گروه هفت متعهد شدند كه مجموعا يك ميليارد دوز واكسن را در اختيار كشورهايي با توان اقتصادي كمتر قرار دهند. تحليلگران اين اقدام را نيز گامي در راستاي مقابله با ديپلماسي واكسن پكن ارزيابي مي‌كنند. جو بايدن رييس‌جمهور ايالات متحده وعده داده كه اين كشور 500 ميليون دوز واكسن فايزر را در راستاي اين برنامه به كشورهاي فقيرتر اهدا خواهد كرد. بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا نيز گفته 100 ميليون واكسن آكسفورد - آسترازنكا را به صورت رايگان در اختيار كشورهاي فقير قرار خواهد داد. روزنامه اينديپندنت گزارش داده، پيش‌تر بيش از ۱۰۰ رهبر سابق جهان از جمله «گوردون براون» و «توني بلر» نخست‌وزيران پيشين انگليس از اين گروه خواستند دوسوم از ۶۶ ميليارد دلار معادل هزينه يك برنامه جهاني واقعي براي تامين واكسن را پرداخت كنند. در صورتي كه اين كشورها بودجه مذكور را مي‌پذيرفتند امكان تامين بخش بزرگي از 11 ميليارد دوز واكسن مورد نياز براي پايان دادن به پاندمي كرونا فراهم مي‌شد.
گفت‌وگوهاي برگزيتي در حاشيه
در حاشيه نشست گروه هفت، ديپلماسي دوجانبه و رو در رو ميان رهبران اين كشورها همانند روز اول جريان داشت. امانوئل مكرون رييس‌جمهور فرانسه در ديدار با «بوريس جانسون» نخست وزير انگليس در حاشيه نشست سران گروه هفت تاكيد كرد كه روابط لندن و پاريس در صورتي احيا خواهد شد كه دولت انگليس به وعده‌هاي خود بر اساس توافق برگزيت [خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا] تمام و كمال عمل كند. خبرگزاري رويترز به نقل از منابع مطلع از اين ديدار گزارش داد، مكرون به بوريس جانسون گفته است، نياز است كه روابط انگليس و فرانسه بازتنظيم شود و هرچند كه به سود دو طرف است، روابط زماني بهبود خواهد يافت كه لندن روي حرف خود طبق توافق برگزيت ميان بروكسل و انگليس بايستد. به دنبال خروج انگليس از اتحاديه اروپا و وضع قوانين جديد در دولت لندن در دوران پسابرگزيت مشكلات عديده‌اي از جمله در زمينه حريم دريايي و ماهيگيري ميان دو كشور به وجود آمده است كه باعث تشديد تنش‌ها ميان لندن و پاريس شده است. دولت فرانسه ماه گذشته هشدار داد كه به دنبال وضع قوانين جديد انگليس در مورد دسترسي قايق‌هاي ماهيگيري فرانسوي در نزديكي جزاير كانال (مانش) در حال بررسي اقدامات تلافي‌جويانه است. اختلافات بر سر جبل الطارق، اجراي پروتكل ايرلند شمالي و همچنين اختلافات گمركي از جمله مسائل بغرنج ميان انگليس و اتحاديه اروپا در دوران پسابرگزيت است كه باعث تشديد تنش‌ها ميان دو طرف شده است. انگليس با سپري كردن دوره انتقالي ۱۱ ماهه، سرانجام از روز يكم ژانويه ۲۰۲۱ از اتحاديه گمركي و بازار واحد اروپايي خارج شد. اما اتحاديه اروپا ۲۵ اسفند ماه سال گذشته اعلام كرد كه اقدام حقوقي عليه انگليس به دليل عدم رعايت مفاد توافق «برگزيت» را آغاز كرده است.
اهميت ديپلماسي چهره به چهره
نيويورك‌تايمز در گزارشي نوشته كه جو بايدن از جمله رهبراني است كه به رغم آگاه بودن نسبت به ضرورت رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي و وضع قوانين سفت و سخت در كاخ سفيد براي اين منظور، علاقه بسياري به ديدارهاي چهره به چهره با رهبران جهان دارد و اين علاقه را از سال‌ها پيش كه رييس كميته روابط خارجي سنا بود، نشان داده است. اين روزنامه نوشته است كه تصاوير منتشر شده از نشست رهبران گروه هفت نشان مي‌دهد بايدن حالا با روشي صميمانه دارد از توانايي خود در ديپلماسي چهره به چهره بهره مي‌برد تا خواسته‌ها و منافع امريكا را تامين كند.
ريچارد هاس، رييس شوراي روابط خارجي ايالات متحده معتقد است ديپلماسي چهره به چهره، اثربخشي به مراتب بيشتري نسبت به گزينه‌هاي جايگزين دارد. او مي‌گويد: «قضاوت درباره كاركرد اين نوع ديپلماسي را با اشاره به جلساتي كه رهبران تنها از كمر به بالا لباس رسمي مي‌پوشند، به مخاطبان واگذار مي‌كنم.» به گفته او، ديپلماسي ابزاري براي تامين منافع است و ديپلماسي چهره به چهره ابزاري موثرتر در اين راستاست اما اين نوع ديپلماسي عوارضي هم ممكن است داشته باشد. هاس خاطرنشان كرد: «يكي از عوارض اين نوع ديپلماسي اعطاي اعتماد به نفسي بيش از حد به برخي رهبران است. خروشچف رهبر شوروي سابق پس از ديدار با جان اف كندي، رييس‌جمهور وقت ايالات متحده به چنان اعتماد به نفسي رسيده بود كه بعدتر باعث بروز واكنش‌هايي راديكال از سوي او شد و جهان را در آستانه يك بحران هسته‌اي قرار داد.»
بر اساس گزارش نيويورك‌تايمز، باراك اوباما رييس‌جمهور پيشين ايالات متحده برخلاف جوبايدن، تمايلي به اين مراسم‌هاي پرزرق و برق و رفتارهايي نظير گرفتن عكس دسته‌جمعي كه اوباما آن را «عكس خانوادگي» مي‌خواند، نداشت.