شهيد بهشتي، نامي كه جاودانه شد
محمود فاضلي
شهيد محمد حسيني بهشتي، متولد دوم آبان 1307ش، از 4 سالگي تحصيل را آغاز كرد و به هنگام ورود به دبستان در امتحان ورودي به علت بالا بودن رتبه علمي در كلاس ششم پذيرفته شد، اما به علت كمي سن در كلاس چهارم ثبت‌نام شد. پس از دبستان، در امتحانات ششم ابتدايي رتبه دوم را به دست آورد. پس از دو سال تحصيل در دبيرستان به مدرسه علميه صدرا وارد شد و به تحصيل علوم ديني مشغول شد.
ايشان پس از اخذ ديپلم ادبي در دانشكده منقول و معقول دانشگاه تهران پذيرفته شد و پس از طي دوره كارشناسي رشته فلسفه، جهت ادامه تحصيل به تهران رفت و با جديت به بحث و تحقيق درباره علوم فلسفي پرداخت. بعد از آن در امتحان بورسيه خارج از كشور قبول شد. در آن دوران با توصيه آيت‌الله مطهري با علامه طباطبايي آشنا شد و مشكلات علمي و فلسفي خود را در كلاس ايشان مطرح كرد. عمق مباحث فلسفي در كلاس علامه، او را آن‌چنان مجذوب خود كرد كه از عزيمت به لندن منصرف و به مدت پنج سال به‌طور مستمر از محضر ايشان در دروس اسفار و شفا بهره برد. در 1338 موفق به اخذ مدرك دكتري شد.
بعد از كودتاي 1332 به اين نتيجه مي‌رسد كه در نهضت ملي‌شدن صنعت نفت، مشكل پيروزي نهضت در نداشتن كادرهاي ساخته شده بود از اين‌روي تصميم به آغاز يك حركت فرهنگي گرفت كه در زير پوشش آن كار‌هاي لازم براي ايجاد يك حركت، ساخته شوند. در 1333به همراه جمعي ديگر، دبيرستان «دين و دانش» را در قم تاسيس كرد. يكي از دغدغه‌هاي او سامان دادن به نظام حوزه علميه بود. تاسيس مدرسه «حقاني» حاصل اين تفكرات و برنامه‌ريزي‌هاي او بود.
از آغاز نهضت امام‌خميني حضور فعال داشت و از ياران ايشان بود. در جلسات مخفي روحانيون حضوري فعال داشته و با ارايه راهكارهايي فعاليت‌هاي سياسي را پي مي‌گرفت. به همين علت توسط ساواك دستگير شد. به توصيه مراجع، در اواخر 1343 جهت اداره مسجد مسلمانان به هامبورگ سفر كرد و آن محل را مركز نشر افكار اسلامي و مركز ارتباط با مبارزان و دانشجويان ايراني قرار داد. براي ممانعت از نفوذ مرام كمونيسم و تشكيل نيروهاي مسلمان دانشگاه‌هاي اروپا و اتحاد و ايجاد تشكيلات منسجم، «اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان در اروپا» گروه فارسي‌زبان را تشكيل داد. در تابستان 1349، از آلمان به ايران بازگشت. در سازمان كتاب‌هاي درسي به عنوان كارشناس كتاب‌هاي تعليمات ديني به فعاليت پرداخت. نتيجه شش سال فعاليت او به همراه شهيدان مطهري، باهنر تدوين يك دوره كامل كتاب‌هاي ديني براي دوره دبيرستان بود.
در سال 1350با تشكيل و اداره جلسات مكتب قرآن و طرح مباحث استدلالي و قرآني، انديشه ظلم‌ستيزي اسلام را ترويج مي‌كرد، اين جلسات در 1354 از سوي رژيم، تعطيل شد. پس از آزادي همراه ديگر همفكرانش بنياد تشكيلات «روحانيت مبارز» و پايه‌هاي اين تشكل نيمه‌مخفي را بنا نهاد. در دوران انقلاب، سازماندهي گروه‌هاي مذهبي و ايجاد ارتباط و هماهنگي بين آنها از جمله اقدامات مهم ايشان بود. تدارك راهپيمايي‌ها، سازماندهي مردم و روحانيون و هماهنگي شهرستان‌ها از جمله مسووليت‌هاي او بود. راهپيمايي روز تاسوعا و عاشورا و 28 صفر سال 1357 حاصل اين تلاش بود.
يكي از مهم‌ترين عرصه‌هاي خدمت‌رساني شهيد بهشتي پس از انقلاب، با عضويت در مجلس خبرگان (تدوين قانون اساسي)، تهيه پيش‌نويس مباني نظري قانون‌اساسي و اداره كردن قوي مجلس خبرگان و نقش ممتاز در تدوين قانون‌اساسي بود. نظارت بر تصويب لوايح قانوني و رياست ديوان عالي كشور از جمله مسووليت‌هايش پس از پيروزي بود.
از بنيانگذاران حزب جمهوري‌اسلامي و اولين دبير كل آن بود. در تشكيل برخي از نهادهاي انقلابي به‌ويژه جهادسازندگي نقش بسزايي داشت. فعاليت‌هاي بهشتي او را به هدف حمله مخالفان نظام تبديل كرد، ولي قاطعانه در برابر توطئه‌هاي متعدد دشمنان ايستادگي كرد. از جمله چهره‌هايي بود كه با اقدامات بني‌صدر، رييس‌جمهور وقت و مشي به كار گرفته شده او در اداره كشور بود، از طرف بني‌صدر و نيز روزنامه انقلاب اسلامي و دفتر هماهنگي رييس‌جمهور، شديدترين حملات عليه او صورت گرفت. بعد از صدور راي عدم كفايت سياسي بني‌صدر در 31 خرداد 1360 در مجلس، همراه با شهيدرجايي و هاشمي‌رفسنجاني، عضو شوراي موقت رياست‌جمهوري شد. در 7 تير 1360 هنگام سخنراني در گردهمايي حزب جمهوري، در سرچشمه تهران با انفجار بمبي كه توسط محمدرضا كلاهي صمدي يكي از اعضاي سازمان مجاهدين خلق در سالن اجتماعات حزب كار گذاشته شده بود، همراه 72 نفر از يارانش به شهادت رسيد.