چرا بانك‌ها از سپرده‌گذاري ارزي عقب‌نشيني كردند؟
هيچ بانكي سپرده‌هاي ايراني‌ها را نمي‌پذيرد
ندا جعفري| قرارداد سپرده‌گذاري ارزي در ايران بين صندوق توسعه ملي و بانك‌هاي سپرده‌پذير منعقد مي‌شود. در واقع سپرده‌گذاري ارزي قراردادي است كه بنا به درخواست بانك و تا سقف مبلغ سپرده‌گذاري شده در آن، اجازه تامين مالي ارزي طرح‌هاي داراي اهليت متقاضي و توجيه فني، مالي و اقتصادي را پس از طي مراحل تصويب طرح در اركان اعتباري بانك عامل با درنظر گرفتن ضوابط و قوانين قرارداد مي‌دهد.بر اين اساس سالانه بخشي از منابع صندوق توسعه ملي به سپرده‌گذاري ارزي در بانك‌هاي سپرده‌پذير اختصاص پيدا مي‌كند تا از طريق اعطاي تسهيلات در چارچوب قراردادها، اين منابع را به طرح‌ها و فعاليت‌هاي مرتبط از جمله بخش نفت، گاز، پتروشيمي و صنعت و معدن تخصيص دهند اما فرآيند اين سپرده‌هاي ارزي طي سه سال گذشته در بانك‌هاي ايران متوقف شده اين در حالي است كه بررسي عملكرد صندوق توسعه ملي در حوزه سپرده‌گذاري ارزي از ابتداي تاسيس (۱۳۹۰) تا پايان آذر ماه ۱۳۹۹ نشان مي‌دهد كه از سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶ اين قراردادها منعقد شده ولي در سال‌هاي ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ و ۹ ماهه سال ۱۳۹۹ هيچ‌گونه قرارداد سپرده‌گذاري ارزي از محل منابع صندوق با بانك‌ها منعقد نشده است، صندوق توسعه ملي درباره چرايي اين موضوع توضيح داد كه عدم درخواست بانك‌ها موجب توقف انعقاد قرارداد سپرده‌گذاري ارزي شده است اما چرا بانك‌ها در اين مدت درخواستي براي سپرده‌هاي ارزي نداشته‌اند؟
كليه وجوه مربوط به صندوق توسعه ملي
در دست بانك مركزي است
احمد حاتمي‌يزد، كارشناس ارشد بانكي و مديرعامل اسبق بانك صادرات درخصوص توقف سپرده‌گذاري ارزي بانك‌ها به «اعتماد» گفت: سپرده‌هاي صندوق توسعه ملي در بانك‌هاي ايران سپرده‌گذاري نشده است بلكه كليه وجوه مربوط به صندوق توسعه ملي در دست بانك مركزي است و بانك مركزي نيز اين وجوه را در اين مدت معمولا در بانك‌هاي خارج از كشور سپرده‌گذاري مي‌كرده است.
اين كارشناس ارشد بانكي در ادامه خاطرنشان كرد: البته پيش از اين وجوه از طريق بانك‌هاي ايراني به شركت نفت نيز وام داده شده است كه آنها را هم نتوانسته پس بگيرد، چراكه شركت نفت قادر به پرداخت ديون خود به بانك مركزي و بانك‌هاي ايران نبوده است.
هيچ بانكي سپرده‌هاي ايراني‌ها را نمي‌پذيرد
مديرعامل اسبق بانك صادرات با بيان اينكه مشكل اصلي شرايط تحريمي كنوني است، گفت: در اين شرايط بانك‌هاي ايراني نمي‌توانند سپرده‌ها را در بانك‌هاي خارجي جابه‌جا كنند، زيرا اگر بانك‌ها درخواست سپرده ارزي داشته باشند بايد خودشان اين سپرده را نزد يك بانك خارجي در خارج از كشور سپرده‌گذاري كنند اين در حالي است كه هيچ بانكي از ايراني‌ها امروز سپرده قبول نمي‌كند و آن هم تنها به دليل تحريم‌هاي امريكاست كه باعث شده روابط بانكي ما با كشورهاي ديگر قطع شود. حاتمي با بيان اينكه تنها دو كانال نيمه فعال در دوبي و تركيه براي‌مان باقي مانده كه آنها هم دچار مشكلات زيادي هستند، ادامه داد: در حال حاضر نيز هيچ كدام از منابع ارزي ما در خارج از كشور آزاد نشده است و از 6 ماه گذشته مي‌شنويم كه 7 ميليارد دلار ما نزد كره‌اي‌ها است كه به زودي آزاد مي‌شود يا براي خريد دارو مورد استفاده قرار مي‌گيرد اما آن هم آزاد نشده است و هيچ كدام از اين موارد صحت ندارد.او تصريح كرد: مشكل اصلي كنوني تحريم بانك‌هاي ايران از سوي امريكايي‌هاست كه هيچ بانكي در دنيا جرات اينكه تحريم امريكا را ناديده بگيرد، ندارد و در صورتي كه مذاكرات وين به نتيجه برسد كلا روابط ايران با خارج از كشور در بخش بانكي و غيربانكي تغييرات زيادي خواهد كرد و به كل شرايط اقتصادي ما عوض مي‌شود.
تكليف FATF با مذاكرات وين روشن خواهد شد
اين كارشناس ارشد بانكي در ادامه با اشاره به درخواست دبيركل سازمان ملل از امريكا براي لغو تحريم‌هاي هسته‌اي ايران گفت: اين فشار بين‌المللي روي امريكا از طريق اروپايي‌ها و سازمان ملل وجود دارد و در صورتي كه اين مذاكرات در وين به نتيجه برسد وضعيت FATF نيز روشن خواهد شد و علت اينكه تاكنون FATF از سوي ايران تصويب نشده به اين دليل بوده كه برخي مي‌گويند تا زماني كه ما تحريم هستيم FATF سودي براي ما ندارد و برخي مسوولان در ايران بر اين عقيده هستند كه تا زماني كه تحريم هستيم چرا بايد FATF به نتيجه برسد و چه نقطه مثبتي براي ايران خواهد بود؟حاتمي‌يزد گفت: در صورتي كه منابع خارجي هم آزاد شود اما مذاكرات وين به نتيجه نرسد نمي‌توان اميدي براي وارد كردن اين منابع به داخل ايران داشت و نمي‌توان استفاده ارزي هم كرد اما در صورتي كه مذاكرات به نتيجه برسد حتما مجمع تشخيص مصلحت FATF را تاييد خواهد كرد.اين كارشناس ارشد بانكي ادامه داد: ترامپ با خروج از برجام نقض عهد كرده اين در حالي است كه برجام هم براي ايران و هم براي امريكا امتيازات خوبي داشته به عنوان مثال براي امريكا اين امتياز را داشت كه امريكا در سازمان ملل عليه ايران ادعاهايي را مطرح كند اما در صورتي كه بايدن به برجام بازگردد از آن امتيازات برخوردار مي‌شود و احتمال به نتيجه رسيدن اين مذاكرات نيز وجود دارد.او گفت: البته براساس شنيده‌ها گفته مي‌شود تحريم برخي نهادها مانند سپاه و بنيادها ارتباطي به انرژي هسته‌اي ندارد اين در حالي است كه امريكايي‌ها اين تحريم‌ها را هم نمي‌خواهند بردارند.براساس اين گزارش از جزييات سپرده‌گذاري ارزي صندوق توسعه ملي، از سال ۱۳۹۱ تا پايان سال ۱۳۹۶ بالغ بر ۷.۲ ميليارد دلار در بانك‌هاي عامل سپرده‌گذاري صورت گرفته است كه از اين ميزان بيش از ۵.۵ ميليارد دلار در قالب ۴۶ طرح به مرحله تخصيص ارز رسيده است و از مجموع منابع ارزي تخصيص داده شده حدود ۹۸درصد به طرح‌هاي بخش نفت و گاز و حدود 2درصد به طرح‌هاي بخش صنعت و معدن اختصاص پيدا كرده است.