گزارش مركز آمار از قيمت مواد خوراكي نشان مي‌دهد
خطر حذف برخي خوراكي‌ها از سبد خانوار
گروه اقتصادي
روغن جامد، كره پاستوريزه، خامه و مرغ در خرداد سال جاري نسبت به خرداد سال گذشته بين 118 تا 141 درصد افزايش قيمت داشته است. اگرچه قيمت براي ساير كالاهاي مصرفي خانوارها كمتر از 118 درصد افزايش داشته، اما مقايسه اعداد و رقم‌ها نشان مي‌دهد كه يك سفره حداقلي از مواد خوراكي با تورمي بيش از 50درصد مواجه شده؛ اين در حالي است كه از كل 53 قلم كالاي خوراكي منتخب مركز آمار براي ارايه اين گزارش، 41 قلم تورم نقطه‌اي بالاتر از 46.9 درصد كل كشور داشتند. اين ميزان براي ارديبهشت ماه 37 قلم كالا بود كه بيشتر از نرخ تورم نقطه‌اي اين ماه، 46.1 درصد تغيير قيمت داشتند. بر اساس گزارش مركز آمار 24 قلم كالاي خوراكي از 52 قلم كالا در خرداد نسبت به ارديبهشت برابر يا بيش از تورم ماهانه 2.5 درصدي افزايش قيمت داشته‌اند. مقايسه قيمت‌ها و درصد تغيير آنها نشان مي‌دهد كه امنيت غذايي در كشور به‌شدت در خطر است. افزايش قيمت مواد خوراكي آن هم در شرايطي كه قيمت در بازارهاي سرمايه‌اي ثابت يا در حال كاهش هستند، شرايط را براي طبقات درآمدي پايين‌تر سخت‌تر مي‌كند. آمارها نشان مي‌دهد كه عمده آنچه توسط خانواده‌ها مصرف مي‌شود، بيش از تورم كشور، افزايش قيمت داشته‌اند. اما اگر ريزش قيمتي در يكي از بازارهاي سرمايه‌اي رخ دهد يا به مانند بورس، ريزش ناگهاني شاخص ضرر و زياني به سرمايه‌داران خرد وارد كند، وضعيت خانواده‌ها به مراتب بدتر مي‌شود و سبدشان تحت‌تاثير قرار خواهدگرفت.
چه كالاهايي، چقدر تغيير قيمت داشته‌اند؟
قيمت يك سبد مشخص از كالاهايي شامل: « برنج ايراني، گوشت گوسفند، گوساله، مرغ، رب، قند و شكر، شير، خامه، ماست، پنير، كره، دوغ، روغن مايع، انواع حبوبات، چاي بسته‌اي، سيب زميني، پياز، گوجه‌فرنگي و خيار» براي خانواده‌اي 4 نفره در خرداد سال جاري به يك ميليون و 130 هزار تومان رسيد كه در خرداد 99 حدود 745 هزار تومان قيمت داشت. افزايش قيمت‌ها طي يك سال منتهي به خرداد سال جاري به خصوص براي كالاهايي مانند انواع گوشت نشان از مشكلات در تامين نهاده‌هاي دامي و البته بالا رفتن هزينه‌هاي توليد است. بر اساس آنچه مركز آمار نشان داده، كالاهايي مانند سيب‌زميني، گوجه‌فرنگي، پياز، شكر و مرغ به ترتيب 14.7، 14.3، 9.9، 5.2 و 5 درصد نسبت به ارديبهشت سال جاري تغيير قيمت داده‌اند.
احتمال افزايش قيمت
شايد بتوان ادعا كرد كه قيمت صيفي‌جات به دليل تغيير فصل و افزايش دماي هوا بالا رفته، اما براي شكر و مرغ نمي‌توان چنين استدلال‌هايي را عنوان كرد. با وجود اينكه از فروردين سال جاري قرارگاه ساماندهي بازار مرغ با هدف به ثبات رساندن نرخ مرغ و البته توزيع آن در بازار، شروع به كار كرد، اما قيمت اين ماده پروتييني حدود 5 درصد بيشتر از ارديبهشت بود. اگرچه كه به نظر مي‌رسد بازار در آينده نه چندان دور با مشكل بزرگ‌تري مواجه شود و آن ميزان توليد و عرضه مرغ است. بر اساس گفته‌هاي محمد يوسفي، رييس انجمن پرورش‌دهندگان در هفته گذشته، كمبود نهاده‌هاي دامي به ميزان لازم، چالشي است كه توليدكنندگان با آن مواجهند. با استناد به گفته‌هاي او قيمت نهاده‌ها لحظه‌اي در كشور نوسان مي‌كند كه همين عامل شرايط را براي توليدكنندگان سخت‌تر خواهد كرد. يوسفي در خصوص احتمال افزايش قيمت مرغ نيز خاطرنشان كرد: «در حال حاضر بحث اصلي كه مطرح است، مساله بودن و نبودن است. زماني كه دان در اختيار مرغداران قرار نگيرد، جوجه‌ريزي نيست و براساس برنامه‌ريزي و پيش‌بيني‌هاي انجام‌شده، صورت نخواهد گرفت و واحدهاي مرغ مادر نيز توليد خود را كاهش مي‌دهند. بنابراين اين احتمال وجود دارد كه با كاهش شديد توليد مواجه شويم.». البته مصداق صحبت‌هاي يوسفي، مرغ‌فروشي‌هاي سطح كشور است كه به دليل نامناسب بودن شرايط بازار مرغ كم توزيع مي‌كنند. حتي در برخي محله‌ها مشتري‌هايي كه نتوانستند مرغ بخرند، مبلغي را به عنوان «بيعانه» به مغازه‌دار مي‌دهند تا در صورت توزيع مرغ، براي‌شان نگه دارد. پيش‌تر نيز حبيب اسدالله نژاد، نايب‌رييس كانون انجمن صنفي مرغداران گوشتي كشور گفته بود كه براي رفع كمبود در بازار نياز به ماهانه 120 ميليون قطعه جوجه‌ريزي داريم كه اين رقم براي خرداد 113 ميليون قطعه است.
كاهش مصرف مواد خوراكي
سرانه مصرف گوشت قرمز در جهان به ازاي هر فرد، 12 كيلوگرم در سال است كه با توجه به جهش‌هاي متوالي قيمت اين محصولات در كشور، به ميزان 50درصد كاهش داشته و به 6 تا 7 كيلوگرم در سال رسيده است. البته اين عدد نيز با توجه به جمعيتي كه مشمول يارانه معيشتي مي‌شوند، 60 ميليون نفر، شايد كاهش يابد. از سوي ديگر مراكز رسمي آماري نيز گزارش‌هايي مبني بر جايگزيني محصولات گوشتي به جاي تخم مرغ و سويا ارايه داده‌اند. اگر به آمارهاي مربوط به ميزان مصرف گوشت و جايگزيني ساير محصولات به جاي مواد پروتييني، در فقر مطلق بودن 35 درصد جمعيت كشور نيز اضافه شود، مي‌توان به حقيقت تلخ سفره معيشتي خانواده‌هاي كم‌درآمد پي برد. دي ماه سال گذشته موسي شهبازي، مديركل دفترمطالعات اقتصادي مركز پژوهش‌هاي مجلس در نشستي گفته بود كه «ميانگين مصرف كالاها در سال‌هاي اخير كاهش زيادي داشته است به‌طوري‌كه در دهك‌هاي يك تا سه مصرف كالري كاهش يافته و همچنين مصرف گوشت كاهش يافته و تبديل به مصرف مرغ و تخم‌مرغ شده است؛ به‌طوري‌كه اكنون شاهد مصرف سرانه 25 گرم گوشت قرمز در ماه توسط اين سه دهك هستيم.». اين در حالي است كه مصرف گوشت در سال 98 و در دهك‌هاي دهم 27 برابر بيشتر از دهك اول بود.