اسراييل در پرونده برجام مقابل امريكا نمي‌ايستد
درس‌هاي گذشته پيش روي دولت جديد در تل‌آويو
ترجمه: آرمين منتظري
تصميم جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده براي احياي توافق هسته‌اي ايران با دولت جديد اسراييل را بر سر يك دو راهي استراتژيك قرار داده است. تل‌آويو در اين خصوص دو گزينه پيش رو دارد. نخست اينكه سياست بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير سابق را ادامه دهد. نتانياهو كسي بود كه هرگونه توافق با ايران كه موجب برداشته شدن بخشي از تحريم‌هاي ايران كشور مي‌شد را نفي مي‌كرد. او برخلاف برخي كه معتقد بودند اگر نشود امريكا را در اين خصوص راضي كرد بهتر است به كمپين آنها ملحق شويم را نيز مردود مي‌دانست. نتانياهو معتقد بود اسراييل نبايد در خصوص توافق هسته‌اي ايران هيچ همكاري با دولت بايدن صورت دهد. يائر لاپيد، وزير امور خارجه اسراييل در نخستين ديدارش با آنتوني بلينكن، وزير امورخارجه امريكا در تاريخ بيست و هفتم ژوئن به چارچوب‌هاي رويكرد كابينه جديد اسراييل اشاره كرده و گفت: ما معتقديم راه بحث درباره اين اختلاف‌نظرها گفت‌وگوي حرفه‌اي و مستقيم است نه برگزار كردن كنفرانس مطبوعاتي». به نظر مي‌رسد كه رويكرد كابينه جديد اسراييل كاملا در نقطه مقابل كمپين فشار بنيامين نتانياهو قرار دارد كه از سال 2015 عليه توافق هسته‌اي آغاز كرده بود. در آن سال بنيامين نتانياهو پيشنهاد باراك اوباما براي پيوستن به جرگه مشورتي پيش از توافق را رد كرده بود.
از نظر اسراييل توافقي كه برخي از بندهاي آن محدوديت 10 تا 15 ساله داشت، توافق ايده‌آلي نبود. اما به گفته برخي از مقامات ارشد وزارت دفاع اسراييل اين توافق بسيار بهتر از در كار نبودن توافق است چراكه به عقيده آنها برجام تهران را وادار مي‌كرد ذخاير اورانيوم غني‌شده خود را در حد مشخصي نگه داشته و رژيم بازرسي‌هاي بازرسان آژانس از تاسيسات خود را بپذيرد.
اما نتانياهو در پس پرده عليه اوباما دست به اقدام زده و سعي كرد كنگره امريكا را عليه توافق سال 2015 برجام بسيج كند كه البته شكست خورد. برجام در نهايت در آن سال امضا شد. اما بعد از دولت اوباما، نتانياهو از رابطه نزديكش با دونالد ترامپ و برخي جمهوري‌خواهان استفاده كرده و دولت امريكا را وادار كرد تا در سال 2018 از توافق هسته‌اي با ايران خارج شود. اما سوال اينجاست كه اسراييل از اين خروج چه به دست آورد؟ غير از اينكه خشم و سرخوردگي ديگر طرف‌هاي برجام نظير روسيه، چين، انگليس و فرانسه را موجب شد.
جو بايدن در دسامبر سال 2020 و درست چند هفته قبل از اينكه وارد كاخ سفيد شود پاسخي براي اين سوال ارايه كرده و اعلام كرد كه مخالفت‌ها با توافق هسته‌اي با ايران نتايج معكوس داشته و نتوانسته اهداف مخالفان برجام را تامين كند. بايدن گفت: «ايران توانايي خود را براي توليد مواد هسته‌اي افزايش داده است و حالا آنها به توانايي برخورداري از مواد هسته‌اي لازم براي ساخت يك بمب هسته‌اي بسيار نزديك شده‌اند». شايد بتوان گفت كه انتقاد ماه ژانويه سال 2020 بايدن عليه اقدام ترامپ در خروج از توافق هسته‌اي با ايران، انتقادي از بنيامين نتانياهو هم باشد. بايدن در يك گردهمايي انتخاباتي در نوادا گفت: «هر اتفاقي كه طي هفته‌هاي گذشته در ايران و عراق رخ داده است به اين خاطر بوده كه ترامپ در سال 2018 از توافق هسته‌اي با ايران كه حمايت گسترده بين‌المللي را پشت خود داشت، خارج شد».
كاملا بديهي است كه بنيامين نتانياهو شكست خود را در موضوعي كه سال‌ها به خاطر آن به «آقاي امنيت» مشهور شده بود، نمي‌پذيرد. او حتي در كرسي‌هاي كنست نيز همچنان عليه تلاش‌هاي امريكا براي احياي توافق هسته‌اي با ايران موضع مي‌گيرد. نتانياهو مدام بر سر نفتالي بنت، نخست‌وزير و يائر لاپيد وزير خارجه اسراييل فرياد مي‌زند و آنها را متهم مي‌كند كه منافع امنيتي اسراييل را به خطر انداخته‌اند چراكه به امريكا گفته‌اند در صورتي كه تصميم به حمله به ايران بگيرند، از پيش واشنگتن را مطلع خواهند كرد. نتانياهو گفته است: «اگر قرار بود حمله به نيروگاه هسته‌اي عراق غافلگيرانه نباشد، نمي‌توانستيم منهدمش كنيم». اشاره نتانياهو به حمله سال 1981 نيروهاي هوايي اسراييل به رآكتور نيمه‌كاره هسته‌اي عراق است. نتانياهو گفته كه امريكا بارها از او درخواست كرده كه در صورت تصميم براي حمله به ايران، كاخ سفيد را در جريان بگذارد اما او از سپردن چنين تعهدي سر باز زده است.
يائر لاپيد، وزير خارجه اسراييل در اولين روز كاري خود اعلام كرد كه يكي از اولين وظايف وي اصلاح روابط اسراييل با دموكرات‌ها خواهد بود. او اين كار را با آنتوني بلينكن در جلسه 27 ژوئن در رم آغاز كرد. لاپيد به بلينكن گفت: «طي چند سال گذشته، اشتباهاتي انجام شده است. و به موضع بي‌طرفانه اسراييل در خصوص دو حزب دموكرات و جمهوري‌خواه ضربه وارد آمده است. ما باهم اين اشتباهات را برطرف خواهيم كرد».
پيشرفت مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و امريكا موجب شده نفتالي بنت، نخست‌وزير اسراييل كه خودش موضع تندي در قبال ايران دارد مجبور شود تصميم بگيرد كه آيا با جريان همراه شود يا اينكه بار ديگر دردسر تنش در روابط با امريكا و ديگر قدرت‌هاي جهان و البته تنش با يائر لاپيد را كه تمايلات چپگرايانه دارد، بپذيرد. دولت بايدن كاملا آشكارا اعلام كرده است كه تلاش مي‌كند روابطش با دولت جديد اسراييل را بهبود ببخشد.
همواره نخست‌وزيران اسراييل اصرار داشته‌اند كه وقتي پاي برنامه هسته‌اي ايران در ميان است همه گزينه‌ها بايد روي ميز باشد. به ديگر سخن، اسراييل حمله به تاسيسات هسته‌اي ايران را منتفي نمي‌داند. اما وقتي كه ساكن كاخ سفيد بخواهد با روندي منطقي يك رويارويي را به شكلي صلح‌آميز حل‌و‌فصل كند، اسراييل بايد بپذيرد گزينه نظامي ديگر نمي‌تواند روي ميز بماند. دو شكست نتانياهو در كاستن از سرعت برنامه هسته‌اي ايران و بحراني كردن روابط اسراييل با دموكرات‌ها، بايد درس مهمي به بنت آموخته باشد و آن هم اينكه اسراييل نمي‌تواند امريكا را به زانو درآورد و حتي اگر پيروز شود در نهايت شكست خواهد خورد. الجزيره