دولت‌هاي مراكش، امارات، آذربايجان و هند اصلي‌ترين مشتريان و استفاده‌كنندگان از پگاسوس بودند
هديه خطرناك اسراييل به دوستانش
محمدحسين لطف‌الهي
ادامه روند تحقيقات پيرامون گستردگي جاسوسي‌ها از طريق بدافزار پگاسوس، ساخته شركت اسراييلي ان.اس.او نشان مي‌دهد كه دست‌كم نام 3 رييس‌جمهور، 10 نخست‌وزير و پادشاه مراكش در ميان قربانيان وجود دارد. دولت فرانسه روز پنجشنبه اعلام كرد كه تحقيقات درخصوص حملات جاسوسي اخير عليه خبرنگاران، فعالان حقوق بشر و مقامات دولتي را به دقت پيگيري خواهد كرد و وعده داد با عاملان اين موضوع برخورد خواهد شد. روزنامه لوموند روز سه‌شنبه گزارش داد شماره تلفني كه امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه از سال 2017 از آن استفاده مي‌كند در ميان 50 هزار شماره‌اي كه دولت‌ها و مشتريان بدافزار پگاسوس به دنبال جاسوسي از آنها بودند، شناسايي شده و احتمال مي‌رود رييس‌جمهور و تعدادي ديگر از مقامات ارشد فرانسه هدف اين بدافزار جاسوسي بوده باشند. در پي اين گزارش، روز چهارشنبه دولت فرانسه اعلام كرد اخباري كه درخصوص جاسوسي از رييس‌جمهور اين كشور منتشر شده، صحت دارد و تحقيقات گسترده‌اي در اين خصوص آغاز خواهد شد. براساس گزارش لوموند، «به گفته منابع آگاه شماره تلفن رييس‌جمهور فرانسه در ميان شماره‌هايي قرار داشته كه سرويس جاسوسي مراكش خواهان جاسوسي از آن بوده است.» علاوه بر مكرون، از ادوارد فيليپ نخست‌وزير پيشين فرانسه و 14 تاجر سرشناس اين كشور نيز به عنوان افرادي نام برده مي‌شود كه نام‌شان در ليست 50 هزار شماره‌اي كه هدف حمله جاسوسي بودند، وجود داشته است.
خبرگزاري فرانس24 گزارش داده كه در همين راستا روز پنجشنبه نشستي در كاخ اليزه با حضور امانوئل مكرون برگزار شده و رييس‌جمهور فرانسه با اعلام شرايط ويژه اضطراري درخصوص ارتباطات سايبري در كاخ اليزه درصدد كنترل شرايط ايجاد شده برآمده است. يك مقام در كاخ اليزه در اين باره گفته: «مكرون علاوه بر تغيير تلفن همراه و شماره‌هايي كه پيش‌تر از آنها استفاده مي‌كرد، خواستار تقويت پروتكل‌هاي امنيتي مورد استفاده درخصوص مقامات ارشد شده تا ديگر اين‌گونه اتفاقات تكرار نشود.»
ان.اس.او اين گزارش را دروغ مي‌داند و مدعي است وجود يك شماره در ليست 50 هزار نفري ادعايي رسانه‌ها به معناي هدف قرار گرفته شدن آن شماره نيست. حيّم گلفاند، يكي از مقامات ان.اس.او در اين باره به شبكه اسراييلي آي24 گفته: مكرون هدف حمله جاسوسي نبوده و شركت ان.اس.او روند دقيقي را در فروش پگاسوس به مشتريان طي مي‌كرده و اين شركت قصد دارد ادعاي رسانه‌ها درخصوص هدف قرار گرفتن خبرنگاران، فعالان حقوق بشر و سياستمداران را به‌طور ويژه بررسي كند.
شكايت حقوقي مراكش از عفو بين‌الملل
مراكش از جمله كشورهايي است كه در گزارش اخير 17 گروه رسانه‌اي پيرامون سوءاستفاده‌ها از ابزار جاسوسي پگاسوس متهم به جاسوسي از خبرنگاران و مقامات ساير دولت‌ها شده است. اين كشور اين موضوع را تكذيب مي‌كند و دولت مراكش با طرح شكواييه‌اي حقوقي خواستار برخورد با عفو بين‌الملل و گروه خبرنگاري تحقيقي «مطالب ممنوعه» شده است. اوليويه باراتلي، وكيلي كه از سوي دولت مراكش براي اين كار تعيين شده در بيانيه‌اي نوشته است: «دولت مراكش خواهان روشن شدن ماجراي تمامي اتهاماتي است كه اين گروه‌ها بدون ارايه شواهد و مداركي قانع‌كننده عليه رباط مطرح كرده‌اند.» باراتلي تاكيد كرده دولت مراكش «قصد ندارد اجازه دهد طرح اتهامات بدون دليل و مدرك عليه اين كشور، بدون مجازات باقي بماند.»
وب‌سايت فرانسوي مدياپارت، گزارش داده كه تعدادي از دادستان‌ها در شهر پاريس پرونده‌اي را درخصوص جاسوسي‌ها از خبرنگاران، فعالان حقوق بشر و مقامات دولتي باز كرده‌اند. در اين پرونده 10 اتهام مورد بررسي خواهد گرفت كه از جمله آنها نقض حقوق افراد در بررسي داده‌هاي خصوصي آنها و جاسوسي غيرقانوني از طريق دستگاه‌هاي الكترونيكي شخصي خواهد بود. به گفته اين وب‌سايت، اين پرونده در پي شكايت تعدادي از خبرنگاران و فعالان از دولت مراكش تشكيل شده است. همزمان، دادستاني كل الجزاير دستور تحقيقات درباره گزارشات منتشر شده درخصوص جاسوسي از شخصيت‌هاي اين كشور از طريق برنامه اسراييلي پگاسوس را داد.
نقش گسترده دولت امارات در جاسوسي‌ها
گاردين نيز در ادامه بررسي‌ها پيرامون نقش دولت‌ها در استفاده از بدافزار پگاسوس گزارش داده كه دولت امارات در اضافه كردن شماره تلفن بسياري از فعالان سياسي و مدني انگليس به ليست شماره‌هاي هدف اين بدافزار نقش داشته است. به نوشته اين روزنامه، امارات يكي از 40 كشوري بوده كه از اين بدافزار جاسوسي در امور اطلاعاتي استفاده مي‌كرده و بررسي داده‌هاي مربوط به 400 شماره تلفن بريتانيايي دولت امارات در هدف قرار دادن اين شماره‌ها از طريق بدافزار جاسوسي پگاسوس دخيل بوده است. اميرنشين دوبي كه به وسيله شيخ محمد بن راشد آل مكتوم اداره مي‌شود نيز از ديگر مشتريان اين سيستم جاسوسي اسراييلي بود. براساس گفته‌هاي سه منبع نزديك به شركت
ان.اس.او مجوز استفاده اميرنشين دوبي از پگاسوس، نزديك به سه سال پيش به دلايل نامعلوم لغو شد و رسانه‌ها احتمال مي‌دهند به دليل استفاده شيخ محمد بن راشد آل مكتوم از اين ابزار عليه برخي اعضاي خانواده‌اش يكي از عمده‌ترين دلايل لغو اين مجوز بوده است. هنوز مشخص نيست كه آيا ام‌آي5 از فعاليت‌هاي جاسوسي امارات عليه شهروندان بريتانيايي اطلاع داشته يا نه، اما هيچ هشداري در اين خصوص طي سال‌هاي گذشته به كساني كه براساس اطلاعات جديد مورد حمله جاسوسي بوده‌اند داده نشده و انتقادهاي زيادي نيز نسبت به عملكرد دولت بريتانيا در دفاع از حكومت‌هايي وجود دارد كه اين‌گونه حقوق بشر را نقض مي‌كنند.
براساس گزارش گاردين، در ميان قربانيان جاسوسي از طريق پگاسوس، نام متيو هجس استاد دانشگاه دورهام كه در سال 2018 از سوي امارات به اتهام جاسوسي براي ام‌آي6 دستگير شد نيز ديده مي‌شود. نام متيو هجس در مارس 2018 به ليست 50 هزار نفري پگاسوس اضافه شده و تنها دو ماه بعد بازداشت او اتفاق افتاد.
براساس گزارش گاردين، تلفن‌هاي همراه «لطيفه» دختر شيخ محمد كه در سال ۲۰۱۸ تلاش داشت از دوبي فرار كند و همچنين تلفن همراه همسر سابق حاكم دوبي كه در سال ۲۰۱۹ از كشورش فرار كرد و به انگليس رفت نيز هدف برنامه جاسوسي پگاسوس قرار گرفته است. به‌رغم آنكه شركت ان.اس.او مدعي است كه افراد خاص را هدف قرار نمي‌داده، اما بررسي‌هاي روزنامه گاردين و چند رسانه ديگر نشان مي‌دهد كه دولت‌هاي مشتري اين جاسوس افزار، افراد خاصي را گزينش كرده و هدف پروژه جاسوسي خود قرار مي‌دادند. يكي از اعضاي مستقل مجلس اعيان انگليس كه ظاهرا در بين سال‌هاي ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ هدف برنامه جاسوسي پگاسوس قرار گرفته است، مي‌گويد، در صورتي كه خبر جاسوسي از اعضاي پارلمان انگليس صحت داشته باشد، اين مساله به مثابه تخطي از اعتماد و نقض حاكميت محسوب مي‌شود. گاردين ادامه داد كه يكي از وكلاي همسر سابق حاكم دوبي در ميان افرادي بوده كه هدف حمله هكري و جاسوسي پگاسوس قرار گرفته است. طبق اين گزارش، شماري از افرادي كه هدف اين پروژه جاسوسي قرار گرفته‌اند، از جمله افرادي بوده كه به نوعي با همسر و دختر حاكم دوبي ارتباط داشته‌اند.
دالايي‌لاما، قرباني جاسوسي دولت هند
تنزين گياتسو، رهبر ديني بوداييان تبت از ديگر كساني است كه حركات و رفتارهاي نزديكانش از طريق بدافزار جاسوسي پگاسوس رصد مي‌شد. دولت هند در منطقه‌اي از هيماليا ميزبان دولت در تبعيد تبت است و گاردين نوشته كه براساس تحليل اطلاعات موجود به نظر مي‌رسد دولت هند كه يكي از مشتريان پگاسوس است در جاسوسي از اطرافيان دالايي لاما (لقب رهبر ديني بوداييان تبت) نقش داشته است. براساس اين گزارش خود شخص دالايي لاما از تلفن همراه استفاده نمي‌كند اما براي دستيابي به اطلاعات مربوط به او نزديك‌ترين اشخاص به رهبر بوداييان تبت در ليست جاسوسي از طريق پگاسوس قرار گرفته‌اند.
اسراييل، دوست مشترك دولت‌هاي جاسوس
جزييات منتشر شده از سوي گاردين بيان مي‌كند كه دولت آذربايجان مظنون به جاسوسي از 48 خبرنگار است، دولت‌هاي هند و مراكش هركدام به جاسوسي از 38 خبرنگار متهم شده‌اند و دولت امارات متهم است كه از 12 خبرنگار جاسوسي كرده است. همه اين كشورها در يك موضوع مشترك هستند و آن دوستي با اسراييل است. همچنين نيويورك‌تايمز روز دوشنبه نوشت كه اسراييل به تعدادي از شركت‌هاي فعال در زمينه نرم‌افزارهاي جاسوسي مجوز همكاري با دولت سعودي را اعطا كرده و آنها را تشويق مي‌كند كه اين همكاري‌ها را توسعه دهند. به نظر مي‌رسد اسراييل به‌رغم رفتارهاي ناقض حقوق بشر برخي دولت‌ها ابايي در اعطاي پگاسوس به كشورهايي كه روابط دوستانه‌اي با تل‌آويو دارند، ندارد.