پس از هدف قرار دادن ديپلمات‌هاي امريكايي در كوبا
سندروم هاوانا در وين قرباني مي‌گيرد
ويليام برنز رييس سازمان سيا
يك تيم ويژه براي تحقيق در اين باره تعيين كرد
آرمين منتظري
سندروم هاوانا حالا در وين قرباني مي‌گيرد. از زماني كه جو بايدن در امريكا به قدرت رسيد برخي افسران امنيتي اطلاعاتي، ديپلمات‌ها و ديگر مسوولان دولتي امريكا در وين، به مشكلاتي مشابه با نشانه‌هاي سندروم هاوانا مبتلا شده‌اند. به گزارش نيويوركر، مقامات دولت امريكا اعلام كرده‌اند تعداد مبتلايان به سندروم هاوانا در وين، كه از ديرباز يكي از نقاط رويارويي جاسوسي امريكا و روسيه بود، افزايش يافته است. حالا گزارش شده كه بيش از 23 نفر از مقامات امريكايي كه در وين مشغول به فعاليت هستند به اين ويروس مبتلا شده‌اند.
علت دقيق بيماري‌ها در وين كه آژانس‌هاي دولتي ايالات متحده رسما آنها را «حوادث ناهنجار سلامتي» يا «حوادث غيرقابل توجيه بهداشتي» مي‌نامند، ناشناخته مانده است اما در واكنش به افزايش تعداد مبتلايان، سازمان سيا، وزارت امور خارجه و ديگر آژانس‌هاي امريكايي تلاش‌هاي‌شان را براي تعيين دليل ابتلا و شناسايي سرنخ‌هاي بيماري دو چندان كرده‌اند. يكي از سخنگويان سازمان سيا امريكا اعلام كرده كه ويليام برنز، رييس اين سازمان خودش شخصا با آن دسته از مقامات امريكايي كه دچار مشكل شده‌اند صحبت كرده است. برنز در گفت‌وگوهاي خصوصي كه با مقامات بالاتر داشته اين بيماري را «حمله» توصيف كرده است. يكي از سخنگويان وزارت امور خارجه امريكا نيز گفته اين وزارت خارجه در همكاري با ديگر نهادها در دولت امريكا گزارش‌هاي واصله از سفارت امريكا در وين را درخصوص مبتلايان مورد بررسي قرار مي‌دهد.
سندروم هاوانا نامش را از پايتخت كوبا گرفته است؛ جايي كه افسران سازمان سيا و كاركنان وزارت خارجه امريكا براي نخستين‌بار احساس عجيبي شبيه شنيدن صدا يا احساس فشار در ناحيه سر را بين سال‌هاي 2016 تا 2017 تجربه كردند. برخي بيماران گفته‌اند كه احساس مي‌كردند اين صداها تا خانه، آپارتمان و اتاق‌هاي هتل در پايتخت كوبا آنها را دنبال مي‌كرده‌اند. برخي بيماران احساس‌شان را اين‌گونه توصيف كرده‌اند كه گويي در مسير شاهراهي از انرژي نامرئي ايستاده‌اند. بسياري از آنها دچار سردرد و سرگيجه شدند و برخي ديگر با مشكلات بينايي مواجه شدند. اين مشكلات آن‌قدر حاد بودند كه آنها قادر به ادامه كار نبودند. متخصصان مركز آسيب‌هاي مغزي دانشگاه پنسيلوانيا با استفاده از دستگاه‌هاي ام‌آر‌آي پيشرفته مغز 40 نفر از اين بيماران را مورد بررسي و مطالعه قرار دادند. آنها هيچ نشاني از آسيب فيزيكي بر جمجمه نيافتند در عوض نشانه‌هايي از آسيب مغزي را مشاهده كردند.
مقامات ارشد دولت ترامپ و دولت فعلي امريكا معتقدند كه روس‌ها مسوول بروز چنين نشانه‌هايي در ديپلمات‌هاي امريكايي هستند. نظريه مقامات امريكايي اين است كه عوامل سرويس جاسوسي جي آر يو روسيه با هدف قرار دادن دستگاه‌هاي اشاعه‌دهنده اشعه مايكروويو به سمت مقامات امريكايي با هدف سرقت اطلاعات يا نفوذ در كامپيوتر و گوشي‌هاي تلفن همراه آنان، موجب بروز چنين مشكلاتي شده‌اند. آنها معتقدند اين اشعه به افرادي كه هدف آن قرار مي‌گيرند، آسيب مي‌رساند، اما تحليلگران اطلاعاتي امريكا هنوز نتوانسته‌اند مدارك مستدلي براي اين نظريه پيدا كنند.
اف‌بي‌آي هم تحقيقات مستقل خود را درخصوص رخدادهاي هاوانا در پيش گرفته است اما عوامل اف‌بي‌آي هنوز هيچ مدرك و گواهي درخصوص اين حملات به دست نياورده‌اند. سوم دسامبر سال 2020 جينا هاسپل، رييس وقت سازمان سيا در دولت ترامپ كه به گواه برخي مقامات امريكايي اساسا به واقعيت داشتن اين سندروم اعتقادي نداشت پيامي به افسران سيا در سراسر جهان فرستاد و از آنها خواست هرگونه رخداد مرتبط با سلامت‌شان را كه به نظرشان غيرقابل توضيح به نظر مي‌رسد گزارش كنند. وزارت خارجه امريكا و ديگر نهادهاي امريكايي نيز كه كاركنان‌شان در خارج از امريكا مشغول به كار بودند پيامي مشابه براي كاركنان‌شان ارسال كردند. وقتي ترامپ كاخ سفيد را ترك كرد، در سفارت امريكا در وين هيچ فردي به اين سندروم مبتلا نشده بود. سازمان سيا امريكا بزرگ‌ترين ايستگاه جاسوسي خود را در وين تاسيس كرده است. وين از سال‌ها پيش خط مقدم نبرد‌هاي جاسوسي بوده است. اين شهر خانه بسياري از آژانس‌هاي سازمان ملل متحد، سازمان كشورهاي صادركننده نفت موسوم به اوپك، آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و بسياري از ديگر نهادهاي بين‌المللي است و در هر كدام از اين نهادها مقامات دولت‌هاي كشورهاي جهان مشغول به كار بوده و به اطلاعات بسيار زيادي دسترسي دارند؛ اطلاعاتي كه به طور قطع مورد توجه كشورهايي نظير امريكا و روسيه است. علاوه بر حضور پررنگ جاسوسان انگليسي، امريكايي، چيني، فرانسوي و روسي در وين، كشورهايي نظير سوريه و كره‌شمالي و برخي ديگر از كشورها نيز در وين فعاليت جاسوسي گسترده‌اي دارند.
سرويس‌هاي امنيتي اتريش هم گويي به سنت ديرينه جاسوسي را پذيرفته‌اند و معمولا چشم‌شان را به روي فعاليت‌هاي جاسوسي كشورها در وين مي‌بندند. البته تا جايي كه اين فعاليت‌ها به تهديدي عليه منافع و امنيت ملي اتريش تبديل نشوند. زيگفريد بير، بنيانگذار مركز اطلاعات و پروپاگاندا در وين كه در زمينه مطالعات امنيتي بسيار باتجربه است به نيويوركر مي‌گويد: «اگر در وين عليه دولتي ديگر دست به جاسوسي بزنيد، كسي به شما كاري ندارد و اين دقيقا همان چيزي است كه خيلي كشورها به دنبالش هستند. به همين خاطر است كه وقتي جاسوسي در وين شناسايي مي‌شود به سرعت ناپديد مي‌شود.»
عوامل اطلاعاتي امريكا، خصوصا آن دسته از آنها كه خانواده دارند به شدت به دنبال اين هستند كه در وين فعاليت كنند، چراكه معتقدند وين شهري امن، آرام و جالب براي زندگي و كار كردن است. جان سايفر كه سال 2014 از سازمان سيا بازنشسته شده و سال‌ها در مسكو به فعاليت مشغول بوده، مي‌گويد: «كار ما اين است كه با افراد ارتباط برقرار كرده و آنها را به خدمت بگيريم. وين براي اين كار عالي است. همه آنجا در دسترس هستند. در وين زندگي كردن راحت است و شكار كردن راحت‌تر. وانگهي اصلا هم نياز نيست نگران اين باشي كه دستگيرت كنند.» وين در اين زمينه آن‌قدر مشهور است كه در كتاب مشهور گراهام گرين با نام «مرد سوم» هم از آن ياد شده است.
به نظر مي‌رسد كه دولت امريكا در سفارتخانه‌اش در وين از بهترين و پيشرفته‌ترين تجهيزات براي مقابله با سندروم هاوانا بهره مي‌برد. اين سفارت به‌شدت محافظت مي‌شود. يك خيابان در مقابل آن است كه از هر دو طرف بسته شده است. عابراني كه قصد عكس گرفتن از ساختمان سفارت را دارند معمولا توسط نيروهاي امنيتي مورد بازخواست قرار مي‌گيرند. كاركنان سفارت هيچ يك در داخل مجموعه سفارت زندگي نمي‌كنند. آنها در اطراف شهر خانه‌هايي اجاره كرده‌اند و به نظر مي‌رسد كه از امنيت كمتري برخوردارند.
ويليام برنز، رييس سازمان سيا كه خودش دو بار به عنوان ديپلمات وزارت خارجه امريكا در مسكو خدمت كرده، معتقد است كه سازمان سيا در دولت ترامپ نتوانسته اطلاعات و منابع لازم براي تحقيق درباره سندروم هاوانا را جمع‌آوري كند. برنز يك «تيم هدف» در سازمان متبوعش ايجاد كرده كه متشكل از تحليلگران برجسته و عوامل اطلاعاتي بسيار ماهر است و از آنها خواسته در اسرع وقت پاسخ‌هايي براي ابهامات موجود درباره اين سندروم پيدا كنند. سوال اساسي هم كه برنز خواسته به آن پاسخ داده شود اين است كه: چه چيزي باعث سندروم هاوانا مي‌شود و چه كسي مسوول شيوع آن است؟