مردم افغانستان ابتكار عمل را به دست گرفتند
#الله- اكبر عليه طالبان
سارا معصومي
افغانستان روزهاي متفاوتي را تجربه مي‌كند. سربازان خارجي در حال ترك افغانستان هستند، اقليتي از مردم افغانستان كه در 20 سال گذشته به نوعي با نيروهاي خارجي در ارتباط بوده‌اند از بيم جان دست اعضاي خانواده را گرفته و با استفاده از امكانات مهاجرتي كه ايالات متحده در اختيار آنها قرار داده از وطن مي‌گريزند، شبه‌نظاميان طالبان شهر به شهر پيشروي مي‌كنند، چهره‌هاي حاضر در هيات‌هاي سياسي و مذاكره‌كننده طالبان پشت ميز مذاكره با دولتمردان كشورهاي منطقه و فرامنطقه مي‌نشينند و مردم عادي از زن و مرد، خرد و كلان از هرات تا كابل سلاح بر دوش با طنين‌الله اكبر از قيام عليه طالبان سخن مي‌گويند. رايزني‌هاي سياسي ميان كابل و واشنگتن و البته تلاش براي به شوراي امنيت كشاندن پرونده افغانستان ادامه دارد اما در عمل اين مردم افغانستان هستند كه ابتكار عمل را در برابر طالبان در دست گرفتند. در سه سال اخير سياستي كه ايالات متحده در مقابل طالبان پياده كرد عملا دست اين گروه را چه در ميدان نبرد و چه پشت ميز مذاكره بالا برد. در دوره دونالد ترامپ، زلمي خليل‌زاد به عنوان نماينده ويژه او در پرونده افغانستان دولت مستقر در كابل را به حاشيه راند و براي هيات سياسي‌طالبان در دوحه فرش قرمز پهن كرد. ميزباني با عنوان پرطمطراق روند صلح دوحه كه به تنها چيزي كه منتهي نشد صلح بود. طالبان مذاكرات دوحه را به ابزاري براي اجابت تمام درخواست‌هاي خود به شمول تعيين جدول زماني براي خروج نيروهاي خارجي از افغانستان و آزاد شدن زندانيانش تبديل كرد. مايك پمپئو، وزير خارجه وقت ايالات متحده در دوحه دوشادوش نماينده دشمن شماره يك مردم‌سالاري در افغانستان ايستاد و مقابل دوربين خبرنگاران به مردم افغانستان نويد صلح داد. جو بايدن، جانشين دونالد ترامپ نيز زلمي خليل‌زاد را در تيم افغانستان كابينه حفظ كرد و سياست‌هاي ترامپ را مو به مو ادامه داد. در سايه همين دولت پايگاه بگرام كه قلب نظامي نيروهاي امريكايي در 20 سال گذشته در افغانستان بود شبانه تخليه شد و روند بازگشت سربازان امريكايي به خانه سرعت گرفت. در سايه اين سياست غيرمسوولانه ايالات متحده در افغانستان روند دوحه به سكويي براي قدرت گرفتن سياسي طالبان و خروج يك‌باره نيروهاي خارجي به فرصتي براي پيشروي‌هاي ميداني اين گروه شبه‌نظامي تبديل شد. روندي كه ايالات متحده در حذف دولت مركزي در افغانستان و بال و پردادن به طالبان آغاز كرد زنگ خطر را در كشورهاي منطقه و همسايه افغانستان كه طبيعتا از اوضاع امنيتي، سياسي و اقتصادي در اين كشور بيش از ايالات متحده متاثر مي‌شوند به صدا درآورد. برخي كشورها مانند ايران در هماهنگي با دولت در افغانستان گفت‌وگو با طالبان به منظور نشاندن آنها پشت ميز مذاكره با هيات جمهوريت را آغاز كردند كه به نشست اخير تهران منتهي شد. همزمان چين، روسيه، پاكستان و ديگر بازيگران فعال در پرونده افغانستان نيز به برگزاري جلساتي با طالبان روي آوردند تا شايد بتوانند از اين مجرا روند تقسيم قدرت در افغانستان را پيش ببرند. فرضيه‌اي كه اقدام‌هاي نظامي طالبان در چند هفته اخير و مخالفت آنها با پيشبرد واقعي مذاكره بين‌الافغاني خبر از بي‌پايه و اساس بودن آن مي‌دهد. همزمان با تخليه پايگاه بگرام توسط نيروهاي امريكايي و اتمام حجت جو بايدن با دولتمردان افغانستان در نخستين ديدار در كاخ سفيد، طالبان پيشروي‌هاي ميداني خود را آغاز كرد. در ابتدا سرعت اين پيشروي ساكنان ارگ رياست‌جمهوري و مردم عادي در شهرها و استان‌هاي مختلف را غافلگير كرد و همين غافلگيري به علاوه سياست رعب و وحشت‌آفريني كه طالبان در پيش گرفتند منجر به عقب‌نشيني نيروهاي ارتش يا عدم مقاومت مردم عادي شد. اندكي پس از آغاز اين روند در حالي كه چهره‌هاي به اصطلاح سياسي طالبان در گفت‌وگو‌هاي مطبوعاتي يا ديدارهاي سياسي ادعا مي‌كردند به دنبال تصاحب شهرهاي بزرگ نيستند و در ولسوالي‌هاي كوچك‌تر هم اين مردم هستند كه به استقبال آنها رفته‌اند، عملكرد شبه‌نظاميان طالبان در تخريب شهرها، كشتار مردم و وضع قوانين سختگيرانه بر زنان زنگ خطر را در كابل و ديگر شهرهاي در مسير پيشروي طالبان به صدا درآورد. در برخي شهرها مانند هرات ريش‌سفيدهايي كه سابقه جهادي در كارنامه سياسي خود دارند ساماندهي مقاومت مردمي در برابر طالبان را برعهده گرفتند كه منجر به بازگشت روحيه به نيروهاي ارتش و البته عقب‌نشيني طالبان در برخي مناطق شد. توقف روند سريع پيشروي طالبان در نتيجه مقاومت مردمي و انعكاس رفتارهاي خشن اين گروه در فضاي مجازي به مخالفت افكار عمومي با سلطه طالب در افغانستان منتهي شد و در نتيجه در چند روز اخير شاهد تغيير تاكتيك طالبان و از سرگيري عمليات‌هاي خرابكارانه اين گروه در پايتخت افغانستان هستيم.
شامگاه سه‌شنبه بر كابل چه گذشت؟
غروب سه‌شنبه مردم كابل در اقدامي هماهنگ با هموطنان خود در هرات براي سر دادن شعار الله اكبر به نشانه مخالفت با طالبان آماده مي‌شدند. با فرارسيدن شب در حالي كه زنان و كودكان از پشت‌بام‌ها يا تراس‌ها و مردان در كوچه و خيابان با تكان دادن پرچم افغانستان شعار الله اكبر سر داده بودند، انفجاري منطقه شيرپور از توابع حوزه دهم امنيتي شهر را لرزاند. محل انفجار حوالي خانه سرپرست وزارت دفاع ملي افغانستان بود كه از هدفمند بودن حمله حكايت داشت. به گزارش وزارت داخله افغانستان در جريان اين حمله تروريستي 8 نفر به شمول به‌شمول يك زن جان باخته‌اند و بيش از ۲۰ تن ديگر، زخمي شده‌اند. به گفته شاهدان عيني، ابتدا يك ماشين بمب‌گذاري شده در نزديكي محل سكونت سرپرست وزارت دفاع ملي افغانستان منفجر مي‌شود و سپس چهار مهاجم با نگهبانان، درگير مي‌شوند. ژنرال بسم‌الله محمدي كه قطعا هدف اين عمليات بوده در هنگام حمله در خانه حضور نداشته است. به گزارش طلوعنيوز، پس از اين حمله، نيروهاي امنيتي به محل رسيدند و اين حمله پس از حدود پنج ساعت با از پا درآمدن مهاجمان، پايان يافت. در اين محل، خانه‌هاي شماري از نمايند‌گان مجلس و هيبت‌الله علي‌زي، فرمانده عمليات‌هاي خاص نيز قرار داشت. در اين حمله، خانه محمدعظيم محسني، نماينده مردم ولايت بغلان در مجلس نمايند‌گان نيز آسيب ديده است، اما او هنگام حمله در خانه‌اش حضور نداشت. ساعاتي پس از پايان اين حمله، طالبان مسووليت آن را برعهده گرفت. طالبان با پذيرفتن مسووليت اين حمله گفته است كه «جلسه مهم» وزير دفاع افغانستان را هدف حمله انتحاري قرار داده كه تلفات زيادي نيز به همراه داشته است. طالبان اين حمله را «آغاز عمليات تلافي‌جويانه عليه شخصيت‌هاي كليدي و رهبران دولت» افغانستان خوانده است كه دستور حمله به ولايت‌ها را صادر كرده‌اند. «ذبيح‌الله مجاهد» سخنگوي طالبان با انتشار بيانيه‌اي مدعي شد كه در حمله انتحاري به منزل سرپرست وزارت دفاع افغانستان تلفات سنگين مالي و جاني به «دشمن» وارد شده است. وي افزود كه اين حمله انتحاري «آغاز عمليات‌هاي انتقامي بر هسته‌ها و مقامات دولت كابل است كه فرمان حملات به غيرنظاميان در مناطق مختلف كشور را مي‌دهند». سخنگوي طالبان ادامه داد كه اين گروه در برابر «جنايات اشغالگران و دشمنان داخلي بي‌تفاوت نمي‌ماند و با تمام توان عليه آنها ايستادگي خواهد كرد». به گزارش رسانه‌هاي افغانستان، كابل بعد از امضاي موافقتنامه صلح ميان امريكا و طالبان شاهد حمله انتحاري گروهي زيادي نبوده است. «بسم‌الله محمدي» سرپرست وزارت دفاع افغانستان پس از اين حمله ضمن محكوم كردن آن اعلام كرد كه نيروهاي ملي دفاعي و امنيتي افغانستان با حمايت مردم به مبارزه‌شان با قاطعيت ادامه خواهند داد.
طنين «الله اكبر» در مخالفت با طالبان
در روزهايي كه اخبار رسيده از هرات از محاصره اين شهر توسط طالبان خبر مي‌دهد و نيروهاي مردمي با هدايت اسماعيل خان مشغول دفع حملات زنجيره‌اي اين گروه شبه‌نظامي هستند، مردم در بيشتر شهرهاي افغانستان از جمله هرات، بادغيس، جلال‌آباد، نيمروز، كابل و ساير شهرها در حمايت از نيروهاي امنيتي افغانستان شعار الله اكبر سر دادند. برخي از چهره‌هاي سياسي نيز شامگاه سه‌شنبه به اين حركت مردمي پيوستند. به عنوان نمونه، امرالله صالح معاون نخست رياست‌جمهوري نيز در كنار ساكنان كابل به خيابان آمد و در حمايت از نيروهاي امنيتي شعار داد. صالح جدي‌ترين چهره ضد طالباني در دولت اشرف غني است. عبدالله عبدالله، رييس شوراي عالي مصالحه ملي افغانستان، از اين حركت به عنوان «حماسه ماندگار» مردم هرات ياد كرد. عبدالله گفت: «كشور و مردم ما در يك آزمون تاريخي و دشوار قرار دارند. طالبان به جاي لبيك به صداي صلح‌خواهي مردم راه جنگ، ويرانگري، غارت و چپاول پيشه كرده‌اند. حمله بر بزرگ‌شهرهاي هرات، تالقان، قندهار، هلمند و… گواه روشن نيت جنگ‌جويانه و ويرانگر اين جريان است.»
حامد كرزي، رييس‌جمهور پيشين افغانستان، نيز در اين مورد گفت: طنين با صلابت صداهاي تكبير مردم شريف هرات، نشانه آشكار بيزاري مردم افغانستان از جنگ تحميلي بيگانه در كشور و شكل گرفتن يك قيام ملي عليه آن است. به طالبان مي‌گويم كه اين حركت خودجوش مردمي را يك هشدار جدي دانسته و از ادامه جنگ، كشتار و تخريب خانه‌ها، روستاها و زيربناهاي مردم افغانستان دست برداشته براي تامين صلح در اين سرزمين كهنسال هم صدا شده و يك‌جا با مردم ستمديده ما زندگي در صلح با عزت را آغاز كنند. هشتگ‌الله_اكبر و #قيام_هرات نيز همزمان در شبكه‌هاي اجتماعي داغ شده و كاربران با انتشار پست‌هايي از اين حركت خودجوش مردمي حمايت كرده و از جنگ و اقدامات اخير طالبان در نقاط مختلف افغانستان برائت كردند. كاربران افغانستاني در توييتر با دعوت از كاربران ايراني از آنها براي پيوستن به اين كمپين مجازي مخالفت با طالبان دعوت كردند كه با استقبال ايراني‌ها روبه‌رو شد. همزمان با پيشروي‌هاي طالبان و اقدام‌هاي وحشيانه اين گروه به خصوص در مواجهه با زنان و قتل افرادي كه با نيروهاي دولتي همكاري مي‌كنند، برخي از كاربران افغانستاني از همسايگان اين كشور به شمول ايران خواستند كه به روند مذاكره با طالبان پايان بدهند.
از هرات چه خبر؟
وضعيت نظامي و امنيتي در اطراف هرات به دليل تحولات ميداني به سرعت تغيير مي‌كند. عصر روز گذشته خبرگزاري تسنيم در گزارشي از آخرين وضعيت هرات نوشت: درحالي‌كه طالبان به دروازه‌هاي شهر هرات رسيده‌اند اما سخنگوي والي هرات مي‌گويد كه نيروهاي امنيتي در اطراف اين شهر عملياتي را عليه طالبان راه انداخته‌اند. «جيلاني فرهاد» سخنگوي والي هرات به خبرنگار تسنيم گفت كه طالبان در داخل خانه‌ها سنگر گرفته است و با استفاده از اين موقعيت نيروهاي امنيتي را هدف قرار مي‌دهد اما نيروهاي دولتي نيز در تلاش هستند تا ضمن ادامه عمليات به غيرنظاميان صدمه‌اي نرسد. به گفته فرهاد، تحركات طالبان در بخش‌هاي جنوب و غرب هرات مشاهده مي‌شود اما در بخش شمال و شرق هرات هيچ تحركي گزارش نشده است. «قاري يوسف احمدي» سخنگوي طالبان به خبرنگار تسنيم گفت كه طالبان از سه سمت به شهر هرات حمله كردند و بالاي نيروهاي حكومتي حملاتي را سازماندهي كرده‌اند. سخنگوي طالبان تاكيد كرد كه «هدف ما كوبيدن دشمن است چه در خارج يا داخل شهر». احمدي در پاسخ به اين سوال كه آيا طالبان از خانه‌هاي مردم به عنوان سنگر استفاده مي‌كنند نيز تاكيد كرد: «ما دشمن خود را تعقيب مي‌كنيم هرجا كه او پناه مي‌گيرد ما او را هدف قرار مي‌دهيم». به گزارش طلوعنيوز، محمد اسماعيل‌خان كه رهبري نيروهاي مردمي را در خط نخست نبرد در غرب شهر هرات به عهده دارد، مي‌گويد كه جنگ شهر هرات از سوي پاكستان رهبري مي‌شود. او از مردم هرات مي‌خواهد كه در برابر تجاوز آشكار پاكستان قيام عمومي كنند: «به صراحت مي‌گويم كه جنگ شهر هرات جنگ ميان پاكستان و افغانستان است. اين جنگ طالب نيست و طالبان ابزار است. همان‌طوري كه مردم افغانستان اسارت امريكا، روسيه و ديگر ابرقدرت‌ها را قبول نكردند؛ اسارت پاكستان را هم قبول نكنند.» محمد ناصر، افسر پليس در هرات به طلوعنيوز گفت: «دشمن زياد تلاش كرد كه در اين روزها وارد شهر هرات شود اما تا يك قطره خون داشته باشيم به اين تروريستان طالب اجازه نمي‌دهيم كه وارد شهر شوند.» بلال احمد، سرباز ارتش در هرات نيز افزود: «طالبان پيشروي كرده بودند اما آنان را عقب‌نشيني داديم و هيچ‌وقتي شهر هرات را گرفته نمي‌توانند.» فردين يكي ديگر از ساكنان هرات نيز مي‌گويد: «طالبان با ريش‌هاي بلند، پيكا و تفنگچه به دست دارند و پشت‌بام‌هاي خانه‌هاي مردم ايستاده‌اند.»در ۲۴ساعت گذشته پانزده غيرنظامي و سه نظامي در نبردهاي شهر هرات زخمي شده‌اند و دو تن از اعضاي جبهه مقاومت مردمي جان باخته‌اند. مقام‌هاي امنيتي هرات نيز مي‌گويند كه در يك شبانه‌روز گذشته بيش از ۳۰طالب مسلح در اين ولايت كشته شده‌اند. به گزارش «اعتماد»، تصاوير و فيلم‌هايي كه اين روزها از افغانستان در فضاي مجازي منتشر مي‌شود حكايت از همراهي زنان دوشادوش مردان در مقاومت مردمي عليه طالبان دارد. همزمان انتشار تصويري از زني كه بدون همراهي يكي از محارم در خيابان هدف حمله نيروهاي طالبان قرار گرفته و جان باخته موجي از خشم در ميان مردم افغانستان به راه انداخته است.