الجزيره گزارش داد
زنان هند، خاورميانه و آفريقاي شمالي هدف جاسوسي نرم‌افزار پگاسوس
آرمين منتظري
ده‌ها زن در هند، خاورميانه و آفريقاي شمالي كه به احتمال هدف جاسوسي دولتي توسط نرم‌افزار پگاسوس قرار گرفته‌اند حالا در معرض خطر باج‌خواهي و آزار هستند.
نرم‌افزار جاسوسي پگاسوس كه توسط شركت اسراييلي ان‌اي‌او براي جاسوسي از دستگاه‌هاي تلفن همراه طراحي و ساخته شده است مي‌تواند از طريق ميكروفن و دوربين تلفن‌هاي همراه به پيام‌هاي خروجي، عكس‌ها و ايميل‌‌هاي كاربران دسترسي داشته باشد بدون اينكه كاربران اين موضوع را بفهمند. اين نرم‌افزار در كشورهايي به كار گرفته شده است كه حفاظت‌هاي حريم خصوصي در آنها اندك بوده و آزادي بيان در آنها در حداقل ممكن است. اين كشورها جامعه‌اي به شدت محافظه‌كار دارند كه به خودي مي‌توانند خطراتي براي زنان ايجاد كنند. آنوشكا جين، كارشناس بنياد آزادي اينترنت در دهلي‌نو به الجزيره مي‌گويد: «زني كه هدف جاسوسي اينترنتي قرار مي‌گيرد با مردي كه هدف اين اقدام قرار مي‌گيرد تفاوت دارد، چراكه هر اطلاعاتي كه از اين زن اخذ شود، از آن براي باج‌گيري و بي‌اعتبار و بي‌حرمت كردنش استفاده مي‌شود. زنان همين حالا هم هدف آزارهاي آنلاين قرار مي‌گيرند. اگر آنها بدانند كه ممكن است هدف جاسوسي قرار بگيرند شروع به خودسانسوري كرده و حتي از اينكه به اين اقدام اعتراض كنند يا درباره‌اش حرف بزنند، خواهند ترسيد.»
اطلاعات درز كرده از عملكرد نرم‌افزار جاسوسي پگاسوس نشان مي‌دهد كه بين سال‌هاي 2017 تا 2019 اين نرم‌افزار در 50 هزار دستگاه تلفن همراه نفوذ كرده كه برخي از اين تلفن‌ها متعلق به زنان بوده است. براي مثال 60 شماره تلفن متعلق به زنان هندي بوده كه يا روزنامه‌نگار بوده‌اند يا فعال سياسي يا حتي خانه‌دار. يكي از زنان هندي كه هدف اين نرم‌افزار قرار گرفته، كارمند سابق دادگاه عالي هند بوده است كه در آن زمان رانجان گوگي، دادستان كل اين دادگاه را به آزار جنسي متهم كرده بود. هر چند بعدها قضات دادگاه اين اتهام را رد كردند. تعدادي ديگري از اعضاي خانواده اين زن نيز در ليست جاسوسي نرم‌افزار پگاسوس بوده‌اند. اين زن به وضوح به چهره شناخته شده نبوده است بنابراين تنها مي‌توان گفت كه او به دليل اتهامي كه وارد آورده، هدف جاسوسي قرار گرفته است. آنوشكا جين اين اقدام را تعرض آشكار به حريم خصوصي اين زن توصيف مي‌كند. مقامات هندي هنوز در اين خصوص كه آيا نرم‌افزار جاسوسي پگاسوس را براي جاسوسي خريداري كرده‌اند يا خير اعلام نظر نكرده‌اند و صرفا گفته‌اند كه اين نوع جاسوسي‌هاي غيرقانوني و بدون دستور اتفاق نيفتاده است. سخنگوي شركت اسراييل يان‌اس‌او نيز در يك بيانيه كه از طريق ايميل براي الجزيره ارسال شده، اعلام كرده: «اين شركت هرگونه اعتراض و شكايت درباره نقش حقوق بشر و استفاده غيرقانوني از اين نرم‌افزار را بررسي خواهد كرد و دسترسي به اين نرم‌افزار براي مشترياني كه قصد داشته باشند از اين تكنولوژي استفاده نامناسب بكنند را قطع خواهد كرد.»
اين گمان مي‌رود كه در هند و برخي ديگر كشورها زنان نه به خاطر فعاليت‌هاي‌شان بلكه به دليل ارتباطاتي كه با برخي سوژه‌هاي هدف داشته‌اند، هدف جاسوسي اين نرم‌افزار قرار گرفته‌اند. آبها سينك وكيال و بروكرات سابق در بمبئي معتقد است شنيدن اين خبر كه او خودش يكي از اهداف بالقوه اين نرم‌افزار بوده برايش شوكه‌كننده بوده است. برادر سينك كه يكي از مقامات ارشد پليس است نيز در فهرست جاسوسي اين نرم‌افزار بوده است. سينك مي‌گويد: « در اين موضوع به خصوص از زنان به عنوان گروگان براي تسويه حساب با افراد ديگر استفاده شده است در حالي كه آنها در هيچ امري دخيل نيستند و تنها با برخي افراد ارتباط خانوادگي يا همكاري دارند. اما من ساكت نخواهم ماند. من به كارم ادامه خواهم داد.»
در برخي كشورهاي خاورميانه و شمال آفريقا نيز همين داستان در جريان است. عاليه ابراهيم هم بنيانگذار شبكه رسانه‌اي داراج كه با امنيتي درباره پروژه پگاسوس همكاري مي‌كند، معتقد است يك‌سوم اهداف بالقوه نرم‌افزار پگاسوس در منطقه زنان بوده‌اند. اين اهداف شامل كساني مي‌شود كه مدافعان حقوق زنان، روزنامه‌نگار يا زناني بوده‌اند كه با مردان قدرت يا مرداني كه خودشان هدف جاسوسي قرار گرفته‌اند، در ارتباط بوده‌اند. به احتمال زياد دو نفر از مشهورترين زناني كه در خاورميانه هدف اين نرم‌افزار جاسوسي قرار گرفتند، پرنسس لطيفه، دختر شيخ محمد بن راشد آل مكتوم؛ نخست‌وزير امارات و پرنسس هايا بنت‌الحسين، مادرناتني او و همسر سابق آل مكتوم بوده است. اين احتمال وجود دارد كه دليل جاسوسي از تلفن همراه لطيفه و تلفن‌هاي همراه دو تن از دوستان نزديك او به اين دليل بوده است كه او قصد داشته در سال 2018 از امارات متحده عربي فرار كند. خديجه چنگيز، نامزد جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار مشهور سعودي چند سال پيش در كنسولگري عربستان در تركيه به طرز فجيعي كشته شد و همسرش خاشقجي هم در فهرست اهداف جاسوسي نرم‌افزار پگاسوس بوده است. در ميان 10 هزار تلفن همراهي كه در مراكش مورد جاسوسي نرم‌افزار پگاسوس قرار گرفته‌اند يكي از آنها متعلق به لاله سلمي بناني، همسر پادشاه مراكش و كلود مانژيم، همسر فرانسوي نعما اصفري، فعال سياسي مراكشي است كه از سال 2010 تاكنون در زندان بوده است.
مجموع اين رخدادهاي جاسوسي امنيتي موجب شده بسياري از زنان در خاورميانه كه فكر مي‌كردند هرگز هدف جاسوسي قرار نمي‌گيرند، نگران شوند. برخي از اين زنان فكر مي‌كنند مدام تحت نظر هستند، چراكه صرفا با افرادي ارتباط دارند كه شناخته‌شده‌تر هستند. يكي از ويژگي‌هاي نرم‌افزار جاسوسي پگاسوس اين است كه حتي اگر متخصصان بفهمند دستگاهي هدف جاسوسي قرار گرفته، باز هم نمي‌توانند تشخيص دهند كه دقيقا چه اطلاعاتي از آن سرقت شده است بنابراين اين احتمال وجود دارد كه هرگونه تماس خصوصي يا عكس‌هاي شخصي از آن سرقت شده باشد. از سوي ديگر دستگاه‌هاي تلفن همراه اغلب حاوي اطلاعات خصوصي و بسيار شخصي هستند بنابراين جاسوسي از تلفن همراه زنان براي‌شان بسيارخطرناك‌تر است. برخي روانشناسان معتقدند هك كردن دستگاه تلفن همراه يك زن حتي ممكن است برايش حسي مشابه تعرض فيزيكي و جنسي به همراه داشته باشد. چنين حسي را هاجر ريسوني، روزنامه‌نگار مراكشي كه به اتهام رابطه جنسي قبل از ازدواج و سقط جنين غيرقانوني در سال 2019 به يك‌سال زندان محكوم شد، تجربه كرده است. ريسوني مي‌گويد كه تلفن همراه خودش و همسرش هدف جاسوسي نرم‌افزار پگاسوس قرار گرفته است. اين اتفاقات باعث شد او به‌شدت بترسد و مدام همه عكس‌هايش را از تلفن همراهش پاك كند و براي ارتباط با اعضاي خانواده‌اش از نوعي زبان كدنويسي شده استفاده كند. او مجبور شده تلفن همراهش را همواره در يك اتاق جداگانه بگذارد تا بتواند گفت‌وگوهاي خانوادگي داشته باشد.