كارنامه‌اي كه قابل قبول نيست
سيدمحمود قاسمپوري
صادقانه بايد گفت در طول چند دهه اخير كمتر دولتي روي كار آمده كه بتوان از آن به عنوان دولت حامي محيط زيست ياد كرد. پزشك، زمين‌شناس، استاندار و مورد اخير يك وزير با سابقه كشاورزي كه هيچ‌كدام حداقل به مفاهيم محيط طبيعي و حيات وحش آشنا نبودند. برخي از اين بيگانگي‌ها بعضا منجر به اظهارنظرهايي شد كه دستمايه طنز نيز شد (قوچ‌هاي پير زياد آب مي‌خورند - كلانتري). متاسفانه در طول ساليان متمادي همراه با كاهش تنوع زيستي زيستگاه‌ها، افت مطلوبيت مناطق، افزايش دست‌اندازي به بوم سازگان‌هاي طبيعي كشور و ده‌ها موارد از اين قبيل، سازمان محيط زيست كمتر توانسته است به عنوان سازماني كه عهده‌دار و متولي رسمي حفاظت است با اين مشكلات مقابله كند. از طرفي احتمالا بنا بر يك تفكر جا افتاده از قبل، برخي معاونت‌ها از اولويت‌هاي بالاتري در دريافت اعتبارات برخوردارند و به همين واسطه ممكن است به نظر برسد كه در ظاهر كارنامه موفق‌تري نيز داشته‌اند. دو معاونت محيط زيست طبيعي و محيط زيست دريايي به عنوان معاونت‌هاي مرتبط با مديريت حيات وحش ايران هستند كه در كنار كم التفاتي دولتمردان اغلب نتوانستند آن طور كه شايسته است از ناحيه دولتي حمايت شوند. مشكلات عديده ديگري نيز در اين سال‌ها گريبان‌گير اين حوزه بوده و تصميم‌گيري‌هاي علمي را به ورطه سياسي كشانده اختلاف نظر در بحث قرق‌هاي اختصاصي و عدم رسيدن به اجماع علمي، ادامه روند بي‌اعتنايي به سمن‌ها، تعطيل كردن غيرقانوني مدارس طبيعت، عدم توان حمايت مورد انتظار از محكومين محيط زيست و اكتفا به اظهارنظرهاي رسانه‌اي، ادامه صيد و شكار در تالاب‌هاي شمال و خوزستان، همه و همه دست به دست هم داده تا مايه دلسردي برخي دوستداران بي‌پيرايه طبيعت شود. تا جايي كه بهترين متخصصان و دغدغه‌مندان حيات وحش كشور در شبكه‌هاي مجازي غيررسمي با تكيه بر توان مالي محدود خود سعي در منشا اثر بودن داشته باشند. عدم استفاده از اين ظرفيت‌هاي علاقه‌مند و متخصص، فاصله اجراييات با علوم نوين دانشگاهي، اجراي طرح‌ها در كميته‌هاي بسته و محدود باعث عدم تشريك مساعي فكري در حد مورد انتظار شده است. فاجعه بوتوليسم پرندگان ميانكاله كه در ۲ سال پي‌در‌پي باعث تلف شدن چند ده هزار پرنده مهاجر شده نمونه بارزي از تعلل مديران در بزنگاه‌هاي تاريخي است كه واژه مديريت در آن معنا پيدا مي‌كند. در پايان گفتني است كه سايه امنيتي شدن هر رويدادي از توان اقدام و عمل درخور و به‌هنگام به شدت كاسته است؛ آنقدر كه مواردي مانند مساله ميانكاله نيز سازمان محيط زيست را حتي در ايجاد يك همفكري ساده و گذاشتن يك همايش يك‌روزه براي جلب همفكري با دانشگاهيان عاجز نشان مي‌دهد.
سرانجام در آذرماه ۹۸ اولين كنگره ملي حفاظت و بيماري‌هاي حيات وحش در حالي افتتاح مي‌شود كه حكم قصاص محيط‌بان استان كرمان به كارنامه سازمان اضافه مي‌شود بي‌آنكه سازمان توانسته باشد اقدام قابل قبولي براي جلوگيري از آن انجام بدهد.
هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس