وزير بهداشت بازگشايي مدارس و دانشگاه‌ها را منوط به روند واكسيناسيون دانست
مهرِ غيرحضوري
گروه اجتماعي
«بازگشايي مدارس و دانشگاه‌ها منوط به روند واكسيناسيون است.» روز گذشته وزير بهداشت دولت سيزدهم تعارف را تا حدي كنار گذاشت و اعلام كرد كه بدون وجود واكسيناسيون تاحد قابل قبول نمي‌شود براي روز بازگشايي فيزيكي مدارس و دانشگاه‌ها بحثي داشت. در چند ماهه اخير، به خصوص از سوي آموزش و پرورش مدام در مورد بازگشايي مدارس از مهر ماه اخبار ضد و نقيض مي‌رسيد؛ اخباري كه تكيه بر بازگشايي مدارس داشتند و در ادامه آن را منوط به نظر ستاد ملي كرونا مي‌كردند اما كارشناسان آموزش در عين حال كه نسبت به آسيب‌هاي جدي دوري از مدرسه هشدار مي‌دادند، مي‌دانستند كه بدون وجود واكسيناسيون گسترده امكان عملي اين بازگشايي بدون تحمل ريسك بسيار وجود ندارد.
روز شنبه پايگاه خبري وزارت بهداشت به نقل از بهرام عين‌اللهي، وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي نوشت: «قطعا بازگشايي مدارس و دانشگاه‌ها اتفاق خواهد افتاد اما اين موضوع منوط به روند واكسيناسيون است.» او به صورت خاص در مورد دانشجويان توضيح داد: «تا به امروز همه اساتيد دانشگاه‌ها كه اغلب در سنين بالا هستند واكسينه شده‌اند و واكسيناسيون دانشجويان نيز از هفته آينده انجام مي‌شود. بسته به ميزان واكسيناسيون، بازگشايي نيز عملياتي خواهد شد تا دانشگاه‌ها به وضعيت عادي و كلاس‌هاي حضوري بازگردند.» روز گذشته خبرگزاري دولت اعلام كرد كه سه‌شنبه قرار است «بررسي موضوع مهم بازگشايي مدارس و دانشگاه‌ها در شرايط كرونايي كشور با حضور وزير علوم، تحقيقات و فناوري، وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، سرپرست وزارت آموزش و پرورش» در برنامه كميسيون آموزش مجلس قرار داشته باشد.
درست در روزي كه وزير بهداشت بازگشايي مدارس را منوط به روند واكسيناسيون دانست، از سوي آموزش و پرورش اعلام شد كه انتظار مي‌رود از آبان‌ماه مدارس رفته رفته و مرحله به مرحله بازگشايي شوند. روز گذشته معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش به ايرنا گفت: «مقرر شده است كه شرايط بازگشايي حضوري مدارس از آبان ماه به صورت تدريجي، آرام و با كسب اطمينان از سلامت دانش‌آموزان آغاز مي‌شود.» در عين حال ديگر مشخص است كه آموزش و پرورش هم اصرار پيشين خود را روي بازگشايي از اول مهر ندارد. عليرضا كمرئي گفته است: «شروع فعاليت آموزشي دانش‌آموزان از اول مهر به احتمال زياد به صورت غيرحضوري خواهد بود.» به گفته او اولويت بازگشايي با مدارس كم‌جمعيت خواهد بود و نه مانند سال گذشته براساس رنگ‌بندي شهرها. او توضيح داده است: «بازگشايي مدارس سال گذشته برمبناي رنگ‌بندي شهرها از نظر شيوع ويروس كرونا بود اما در حال حاضر اين موضوع تابع رنگ‌بندي نخواهد بود و سيستم‌هاي اجتماعي در تلاش هستند كه سطح سرايت‌پذيري كرونا را به واسطه فاصله‌گذاري اجتماعي، كاستن از اجتماعات و واكسيناسيون كاهش دهند. مناطق آموزشي كه تراكم دانش‌آموز در آنها كمتر است، كلاس‌هاي با جمعيت كمتر دارند و امكان فاصله‌گذاري اجتماعي در محيط آموزشي آنها بيشتر است، در اولويت بازگشايي قرار مي‌گيرند. بنابراين مدارس با جمعيت كم در مناطق كم جمعيت يا پيرامون استان‌ها، در برخي شهرستان‌ها و مدارس روستايي در اولويت بازگشايي هستند. علاوه بر اين، امكانات آموزش ديجيتال در اين مناطق كمتر است و بايد امكانات آموزشي بيشتري براي آنها مهيا شود.»
بنا بر گفته‌هاي اين مسوول آموزش و پرورش تزريق دوز اول واكسن معلمان به پايان رسيده است و ابراز اميدواري شده كه تا پايان شهريور تزريق دوز دومي‌ها هم به دنبالش آغاز شود و به قول كمرئي تا پايان شهريور «در بسياري مناطق به نتايج قابل قبولي دست يابيم.» او تاكيد كرده كه با توجه به مدت زماني لازم پس از دوز دوم تا به وجود آمدن ايمني لازم در برابر ويروس و نيز لزوم واكسيناسيون كساني كه با دانش‌آموزان سر و كار دارند مانند رانندگان سرويس مدارس، از آبان به بعد مي‌توان شاهد تغييراتي در روند حضوري شدن مدارس بود. بعد مساله خود دانش‌آموزان و والدين آنها به ميان مي‌آيد. معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش گفته است: «با توجه به اينكه دانش‌آموزان كمتر از كرونا آسيب مي‌بينند و امكان دارد كه ناقل كرونا براي والدين باشند، پيش‌بيني شده كه تا زمان بازگشايي، والدين هم واكسينه شوند.» اين يعني واكسينه شدن والدين يا سرپرستان بيش از 15 ميليون دانش‌آموز كشور كه البته جمع قابل‌توجهي از آنان احتمالا همزمان با اعلام گروه‌هاي سني واكسينه شده يا خواهند شد. اما هنوز هم در معادلات آموزش و پرورش مساله خود دانش‌آموزان به نظر ناديده گرفته مي‌شود، در حالي كه با گسترش موج دلتا در كشور و لبريز شدن بيمارستان‌هاي كودكان از اطفال، كودكان و نوجوانان مبتلا به كرونا مشخص شد كه نمي‌توان در برابر اين سويه جديد مانند نوع ابتدايي ويروس كرونا عمل كرد. در امريكاي شمالي و اتحاديه اروپا مجوز و روند واكسيناسيون 12 تا 17 ساله‌ها مدتي است آغاز شده، چين براي واكسيناسيون كودكان بالاي سه سال اقدام كرده و البته اينها در شرايطي ممكن است كه كشورها براي واكسيناسيون گروه‌هاي در معرض خطر و گروه‌هاي سني بالاي 18 سال، يعني براي واكسيناسيون عمومي حداقل 70درصد از جمعيت كشورشان واكسن دراختيار داشته باشند. در عين حال وزير بهداشت دو روز پيش گفته بود: «در كنار معلمان واكسيناسيون والدين در اولويت قرار گرفته و در هفته‌هاي آينده اين كار آغاز مي‌شود و اميدواريم با واردات واكسن مربوط به گروه سني زير 18 سال كه در دنيا به تاييد مي‌رسد دانش‌آموزان را نيز در برابر اين بيماري واكسينه كنيم. حضور دانش‌آموزان در مدارس نه تنها آموزش و تحصيل آنها را به همراه دارد بلكه زمينه تقويت روابط اجتماعي و تعاملات فراگير را به وجود مي‌آورد كه امروز دانش‌آموزان با دور شدن از فضاي مدرسه دچار رخوت و حتي نوعي چاقي زمينه‌اي شده‌اند.» حالا سوال اينجا است كه «روند واكسيناسيون» كه بازگشايي مراكز آموزشي كشور به آن وابسته است چگونه پيش مي‌رود؟
وعده‌هاي ميليوني
روز جمعه 12 مرداد ماه تعداد واكسن‌هاي تزريق شده در كل كشور تنها به 138 هزار دوز رسيد. از هفت استان خبر رسيده كه برخي مراكز واكسيناسيون به دليل نبود واكسن درهاي خود را بسته‌اند و سردرگمي براي دريافت واكسن چند روزي است كه دوباره رو به افزايش گذاشته. همزمان با اين اخبار، در حالي كه مدتي است گروه سني اعلام شده براي واكسيناسيون از متولدان 50 پايين‌تر نيامده، خبرهاي ديگري مدام در حال نويد رسيدن محموله‌هاي ميليوني به كشور هستند. روز جمعه، يك روز قبل از اينكه وزير بهداشت بگويد بازگشايي مراكز آموزشي منوط به روند واكسيناسيون است، در صحبت‌هاي ديگري گفته بود: «مردم نگران تامين واكسن كرونا نباشند، دولت تمام تلاش و توجه خود را براي تامين واكسن و واكسيناسيون گذاشته است.» درعين حال انجام تنها 138 هزار مورد واكسيناسيون در يك شبانه‌روز نگران‌كننده است. يكي از نگراني‌ها اين است كه طولاني شدن روند واكسيناسيون عمومي بر موثر بودن واكسيناسيون تاثيرگذار خواهد بود.
روز گذشته مصطفي قانعي، دبير كميته علمي ستاد مبارزه با كرونا به ايلنا گفت: «در فرآيند واكسيناسيوني كه يك سال مداوم طول بكشد، سطح ايمني كسي كه اول سال واكسن زده است به اندازه سطح ايمني‌اش در آخر سال نيست، بنابراين واكسيناسيون بايد طي سه ماه و ضربتي انجام شود.» براي همين است كه فقط در صورت واكسيناسيون گسترده عمومي است كه مي‌توان با خيال راحت‌تري به سراغ بازگشايي مدارس رفت. او توضيح داده است: «در دنيا هم به اين دليل كه سنين بالا را واكسينه كرده‌اند، بازگشايي مدارس داشته‌اند. زماني كه آنها افراد بزرگسال را واكسينه مي‌كنند، اطمينان دارند كه در سنين پايين مرگ و مير ندارند و در حد بيماري سرماخوردگي است. گروه در معرض مرگ بر اثر بيماري كرونا، سنين بالا هستند. واكسيناسيون در ايران نشان داد كه در پيك پنجم درصد مرگ و مير سنين بالاي هفتاد سال به وضوح كاهش پيدا كرده است. اين نشان داد كه واكسن مرگ را كم مي‌كند. حالا تصور كنيد كه تمام افراد بالاي 35 سال را واكسن زده‌ايد، ديگر مرگي براي كشور نمي‌توان متصور شد. البته دانش‌آموزان مي‌توانند ناقل باشند، اما به جمعيتي انتقال مي‌دهند كه واكسينه شده‌اند.» حالا به ميزان دانش‌آموزان و والدين آنها بايد جمعيت بيش از 3 ميليوني دانشجويان كشور را هم افزود، يعني جداي از اعضاي هيات علمي و كارمندان دانشگاه، بيش از 6 ميليون دوز واكشن براي دانشجويان لازم است.
در ميان اخبار كرونا و مرگ‌ومير كه در تابستان امسال، بدترين و سياه‌ترين روزهايش را در طول يك سال و نيم گذشته در كشور رقم زد، اخباري است كه هر از گاهي از ورود واكسن به كشور مي‌رسد. روز 11 شهريور ماه مهرداد جمالي ارونقي، معاون فني گمرك ايران گفت: «يك ميليون و ۴۴۹ هزار و ۶۰۰ دوز واكسن آسترازنكا از سبد كووكس صبح امروز وارد كشور شد.» و بعد خبر از ورود «بزرگ‌ترين محموله واكسن وارداتي كرونا ظرف ۲۴ ساعت آينده» داد. روز بعد پنج ميليون دوز واكسن سينوفارم چيني در فرودگاه امام خميني(ره) به نمايندگان وزارت بهداشت تحويل داده شد. طبق گفته‌هاي او تا زمان چاپ اين مطلب بايد چهار ميليون دوز ديگر واكسن هم وارد كشور شده باشد تا تعداد كل واكسن‌هاي دريافتي ايران در ماه‌هاي گذشته به 40 ميليون دوز برسد و اين يعني عدد لازم براي واكسينه كردن 20 ميليون نفر از جمعيت كشور. بنابر اعلام مركز روابط عمومي و اطلاع‌رساني وزارت بهداشت تاكنون ۱۹ ميليون و ۳۴۰ هزار و ۳۸۵ نفر دوز اول واكسن كرونا و ۹ ميليون و ۵۰۲ هزار و ۶۷۹ نفر نيز دوز دوم را تزريق كرده‌اند. در واقع تعداد كساني كه واكسيناسيون كامل را انجام داده‌اند هنوز به 10 ميليون نفر هم نرسيده.
دور از مدرسه
بازگشايي مدارس حتي با ترس و لرز هم كه شده در امريكا در حال اجرا است. موج دلتا دوباره دارد اين كشور را درمي‌نوردد و تعداد بستري‌ها و مرگ‌وميرها را بالا مي‌برد اما اين‌بار يك تفاوت عمده با زمستان سال گذشته وجود دارد: وفور واكسن سبب شده تا كساني كه ضديتي با واكسيناسيون ندارند، واكسن دريافت كرده و تا حدي به زندگي عادي خود برگشته باشند. در اين ميان مدارس هم با تكيه بر همين واكسيناسيون عمومي گشوده شدند و حالا بحث بر سر اين است كه با وجود كساني كه در مقابل واكسن مقاومت مي‌كنند بايد كودكان را مجبور به استفاده از ماسك در محيط مدرسه كرد يا نه. هر كشوري به فراخور نسبتش با كرونا مسائل خودش را دارد.
در ايران مانند باقي كشورها، دوري از مدرسه هشدارهاي فراوان را برانگيخته است، سلامت جسمي و رواني كودكان به دور از محيط‌هاي اجتماعي در معرض تهديد است و در اين ميان دانش‌آموزان پايه‌هاي دبستان لطمات تحصيلي بسيار مي‌خورند. به همين دليل روز گذشته رضوان حكيم‌زاده، معاون ابتدايي آموزش و پرورش خبر از استمرار «طرح تثبيت و جبران يادگيري مهارت‌هاي دوره ابتدايي» در سال تحصيلي جديد داد. مركز اطلاع‌رساني آموزش و پرورش به نقل از او نوشت: «باتوجه به شرايط آموزش غيرحضوري دانش‌آموزان در سال گذشته، يكي از استراتژي‌هاي معاونت آموزش ابتدايي، شناسايي ضعف‌هاي احتمالي برخي دانش‌آموزان در يادگيري مهارت‌هاي پايه است. در دوره تابستان، بخشنامه‌اي تحت عنوان «طرح جبران و تثبيت يادگيري» به تمام مدارس كشور، ارسال شده كه به موجب آن تمام دانش‌آموزاني كه در كارنامه آنها براي درس‌هاي «فارسي» و «رياضي» دوره اول ابتدايي و در درس‌هاي «فارسي»، «علوم» و «رياضي» دوره دوم ابتدايي قابل قبول و نيازمند تلاش منظور شده است؛ مشمول اين برنامه جبراني مي‌شوند.» معاون آموزش ابتدايي با بيان اينكه از اهداف اجراي اين طرح مي‌توان به: «تعميق يادگيري و تقويت بنيه علمي دانش‌آموزان»، «حمايت از دانش‌آموزان لازم‌التوجه و كاهش افت تحصيلي»، «تكرار پايه و ترك تحصيل»، به ويژه در پايه‌هاي اول و دوم ابتدايي اشاره كرد و افزود: «از آنجا كه يادگيري مهارت‌هاي پايه؛ سنگ بناي يادگيري‌هاي بعدي است؛ برنامه ما براي ابتداي سال تحصيلي نيز اين است كه با همكاري معلمان، «طرح تثبيت و جبران يادگيري مهارت‌هاي پايه دانش‌آموزان دوره ابتدايي» را با جديت دنبال كنيم.»
نه تنها براي بازگشايي مراكز آموزشي كه براي حفظ سلامت عمومي، كاهش مرگ و مير و البته پيشگيري از تكرار آنچه در موج پنجم بر مردم ايران گذاشت، دو سه ماه پيش‌رو براي محك زدن توان وزارت بهداشت و دولت جديد در اجراي سريع‌تر واكسيناسيون اهميت عمده‌اي دارد. قانعي، عضو ستاد مقابله با كرونا در گفت‌وگويش با ايلنا در پاسخ به اين سوال كه آيا اتمام واكسيناسيون تا دهه فجر امسال طبق وعده وزير بهداشت جديد، باتوجه به نگراني‌ها از احتمال شيوع سويه لامبدا در پاييز دير نيست؟ گفت:« در واكسيناسيوني كه يك سال مداوم طول بكشد، سطح ايمني كسي كه اول سال واكسن زده است به اندازه سطح ايمني‌اش در آخر سال نيست. واكسيناسيون بايد طي سه ماه و ضربتي انجام شود. بعد از اين واكسيناسيون، مرگ و مير به شدت پايين مي‌آيد و پس از آن بايد براي موارد خطرناكي كه بروز مي‌كند، تست‌هاي تشخيصي و ايزوله كردن بيمار را اعمال كنيم. نمي‌توانيم واكسن بزنيم و بعد بگوييم مردم هرجا كه مي‌خواهند بروند. بايد شناسايي بيماران و ايزوله كردن آنها و واكسيناسيون را اعمال كنيم، به اين مي‌گويند قرنطينه هوشمند. همه اينها در كنار يكديگر جواب مي‌دهد.»