بين‌المللي شدن
و چالش‌هايي كه ارزشش را دارد
مهدي مهيار
نقش‌آفريني در عرصه بين‌المللي همواره به عنوان يك ارزش و فضيلت براي دستگاه‌هاي مختلف شناخته مي‌شود. اين ميدان براي برخي جايگاه تعريف شده‌اي دارد و با نقشه راه مدنظر خود سعي مي‌كنند بيشترين بهره را محقق سازند و برخي ديگر در جست‌وجوي نقش و جايگاهي هستند.
اهميت و توسعه روزافزون روابط بين‌المللي براي شهرها موجب شده است تا شهردار و شهرداري يك بازيگر مهم نظام بين‌المللي باشند و نقشي را ايفا كنند كه هر روز طولاني‌تر و پيچيده‌تر از ديروز است و استمرار موفقيت در آن نيازمند توجه به ظرايف بيشتري است.
ديپلماسي شهري كه شايد عده‌اي آن را رويكردي زينتي تلقي كنند، يا نهايتا رهگذري براي معرفي شهرها تا شايد فرصت‌هايي را براي توسعه اقتصادي و گردشگري فراهم آورد، راهبردي كلان براي توسعه ملي است كه شهرها گاهي در كنار، گاهي در
پيش رو و گاهي به دنبال دستگاه‌هاي متولي سياست خارجي كشور اهداف ملي را در عرصه بين‌المللي
پي مي‌گيرند.
پويايي شهر صرفا دلالت بر نشاط شهروندان و پيوستگي كار و تلاش شهري در محيطي خلاق نيست، بلكه معناي موسع آن، شهري با جريان مستمر و رفت و برگشتي با ديگر شهرهاي جهان است. لذا اگر پويايي شهري يك اولويت تلقي شود، توسعه همه‌جانبه مناسبات بين‌المللي شهر نيز بايد در برنامه چشم‌انداز شهري به روشني ديده شود و برنامه‌ريزي لازم در هر سه سطح راهبردي، فرآيندي و لجستيكي دنبال گردد.
شهرداري اصفهان با عنايت به تجربيات گذشته، همواره بين‌المللي شدن شهر را اولويت و ضرورت خود دانسته و خواسته است تا مستمرا گام‌هاي بلندتري را در اين عرصه بردارد. اين استمرار سبب شده تا اصفهان امروز علاوه بر پيگيري اجراي پروژه‌هاي خطير در چارچوب‌هاي دوجانبه و چندجانبه با شهرهاي جهان و سازمان‌هاي بين‌المللي به دنبال تكميل زنجيره لجستيك مناسبات بين‌المللي نيز باشد. مركز همايش‌هاي بين‌المللي اصفهان با هدف برگزاري شانزدهمين اجلاس سران جنبش عدم تعهد در عالي‌ترين كيفيت معماري جهاني براي ميزباني از اجلاس بين‌المللي در سطح سران طراحي گرديد و عمليات احداث آن در سال 1390 آغاز شد. اين پروژه علي‌رغم تغيير شهر برگزاري، توسط شهرداري اصفهان ادامه يافت و با وجود تمامي موانع و دشواري‌ها در شرف افتتاح است. شهرداري اصفهان از ابتداي كار هدف خود را صرفا بر بناي ساختماني براي برگزاري اجلاس و همايش‌ها نگذاشت، بلكه ايجاد مراكز همكاري‌هاي بين‌المللي در منتهي‌اليه شرقي شهر را در ماموريت خود تعريف نمود تا ضمن توسعه روابط اقتصادي، سياسي و فرهنگي، اساسا ميزباني از نشست‌هاي بين‌المللي در اصفهان و مركز همايش‌هاي اين شهر موضوعيت داشته باشد. فاصله نزديك با نمايشگاه بين‌المللي اصفهان، اجراي پروژه مركز تجارت جهاني اتاق بازرگاني، دسترسي به محورهاي اصلي ترافيكي، پيش‌بيني امكانات رفاهي و اقامتي همچون هتل 5 ستاره و مركز خريد و همچنين برنامه‌هايي كه براي ابتكارات تبادل فرهنگي در دستوركار قرار دارد، باعث شده تا اين مجموعه
به زودي به شهركي برخوردار از كليه امكانات لازم براي تقويت ارتباطات جهاني تبديل شود و زمينه‌ساز توسعه همكاري‌هاي چندجانبه بين‌المللي باشد. حلقه مفقوده براي توسعه همكاري‌هاي بين‌المللي براي كلان‌شهرهاي غير پايتخت، روابط كنسولي و نيز فرصت حقيقي نقش‌آفريني در عرصه‌هاي غيرحاكميتي ديپلماسي است؛ در حقيقت ديپلماسي شهري به عنوان بخشي اساسي و نه تزييني از ديپلماسي عمومي كشور شناسايي گرديده و حتي در مواردي اجازه قدم برداشتن مستقل داده شود تا ديپلماسي شهري بتواند از ظرفيت‌هاي خود براي كمك به مسائل كشور استفاده كند. شهرداري اصفهان به عنوان اقدام تكميلي خود براي ايجاد يك زنجيره كامل روابط بين‌المللي درصدد ايجاد نخستين منطقه ديپلماتيك كشور است، چراكه ضمن اهميت فراوان امكان ارتباط مستقيم كلان‌شهرها با كشورها، وجود امكانات كنسولي به توسعه گردشگري و سرمايه‌گذاري خارجي كمك شايان مي‌نمايد و حتي به شهروندان انگيزه دنبال كردن روابطي پويا با كشورها را مي‌دهد.
براي برخي ممكن است اين تلقي وجود داشته باشد كه در شرايط روابط خارجي نه چندان متراكم، چه ضرورتي براي چنين اقداماتي در شهرهاي غير پايتخت وجود دارد؟ توسعه همه‌جانبه ايجاب مي‌كند تا در سال‌هاي كم تحركي جاده‌هايي بنا شوند تا با اوج گرفتن مناسبات خودروي ديپلماسي در كمترين زمان بتواند به حداكثر سرعت برسد. در مسير بين‌المللي شدن هر قدم ملاحظات بيشتري در مقايسه با قدم پيشين دارد و پيمودن اين راه ريسك‌پذيري و همراهي نهادهاي گوناگون را طلب مي‌كند، در عين حال هزينه‌هايي دارد كه برخي آنها حقيقي و به صورت مستقيم و غيرمستقيم است، اما برخي ديگر هزينه‌هاي ذهني است، چون بايد از ذهنيت‌هاي پيشين و ترديدها عبور كنيم. پروژه منطقه ديپلماتيك اصفهان فرصتي است تا اقدامي ساختاري در مركز ايران براي تقويت روابط بين‌المللي جمهوري اسلامي ايران عملياتي شود و دستگاه‌هاي مختلف در فرصتي بديع همكاري مشترك در خارج از تهران را تجربه كنند؛ در شرايطي كه شهرداري اصفهان به عنوان باني و پيشنهاد‌دهنده آمادگي دارد از كليه اقدامات براي فراهم كردن ملزومات اين ابتكار حمايت كند.