عربستان در مرداب جنگ يمن

در حالي كه مقام‌هاي انصارالله يمن شنبه شب از حملاتي موفق عليه برخي مواضع عربستان سعودي در شرق و جنوب اين كشور خبر دادند، رياض مي‌گويد توانسته سه موشك بالستيك يمني را كه به سوي تاسيسات نفتي عربستان شليك شده بودند، رهگيري كند. وزارت دفاع عربستان همچنين مدعي شده تركش‌هاي ناشي از انفجار يكي از اين موشك‌ها باعث شده تا دو كودك عربستاني مجروح شوند و 14 خانه در آن محدوده آسيب جدي ببينند.

همزمان با تحولات ديپلماتيك منطقه نظير گفت‌وگوهاي تهران و رياض و همچنين تلاش‌هاي بين‌المللي براي پايان دادن به جنگ يمن، آتش درگيري‌ها ميان حوثي‌ها و نيروهاي ائتلاف به رهبري عربستان سعودي شعله‌ورتر شده و به نظر مي‌رسد اين‌بار اين يمني‌ها هستند كه رويه‌اي تهاجمي را در پيش گرفته‌اند تا بتوانند نيروهاي اشغالگر سعودي را از خاك خود بيرون كنند. همزمان رياض هم مي‌كوشد تا با استفاده تبليغاتي از اين حملات، همزمان ايران و حوثي‌هاي يمن را متهم به تنش‌زايي در منطقه و آتش‌افروزي كند. وزارت دفاع عربستان سعودي روز يكشنبه در پاسخ به خبرگزاري فرانسه اعلام كرد: «علاوه بر موشك‌هاي بالستيك يمني، سه هواپيماي بدون سرنشين انفجاري را رهگيري كرده‌اند.» در بيانيه‌اي كه ساعتي بعد از اين پاسخ از سوي سرتيپ تركي المالكي سخنگوي نيروهاي ائتلاف سعودي منتشر شد، آمده است: «نيروهاي هوايي عربستان موفق شد سه موشك بالستيك و سه پهپاد انفجاري شبه نظامي‌هاي حوثي تحت حمايت ايران را رهگيري كند.» او همچنين در اين بيانيه حملات اخير را «وحشيانه» و «غيرمسوولانه» توصيف كرده است. شبكه دولتي الاخباريه نيز با استناد به بيانيه نيروهاي ائتلاف، گزارش داده كه نظاميان سعودي مجموعه‌اي از اقدامات را در راستاي افزايش ايمني آسمان منطقه و مراقبت از تاسيسات مهم و غيرنظاميان انجام داده‌اند. همزمان خبرگزاري رويترز به نقل از منابع امنيتي سعودي ادعا كرد، به تاسيسات «آرامكو» آسيبي نرسيده است.
علاوه بر موضوع حملات موشكي و پهپادي به شرق و جنوب عربستان، در ساعات پاياني روز شنبه نيز برخي منابع خبري نزديك به حوثي‌هاي يمن از شنيده شدن صداي انفجار در شهر بندري دمام خبر دادند. دمام، شهري بندري در عربستان سعودي و يكي از مهم‌ترين شهرهاي اين كشور كنار خليج فارس و از مهم‌ترين بنادر عربستان است. اين شهر يكي از غني‌ترين مناطق نفت‌خيز جهان است. بعضي از ادارات مهم دولتي در مركز اين شهر قرار دارد. فرودگاه بين‌المللي «ملك فهد» در ۲۰ كيلومتري غرب دمام قرار دارد.
يمني‌ها اما روايت متفاوتي از اين حمله دارند. يحيي سريع سخنگوي نيروهاي مسلح يمن، روز يكشنبه در تشريح عمليات‌هاي نظامي يمني‌ها عليه مواضع سعودي اين عمليات را «موازنه بازدارندگي هفتم» ناميد و گفت، عمليات مذكور در چارچوب مقابله با تجاوزات ائتلاف سعودي انجام شده است. به گفته او، تاسيسات حياتي و مراكز نظامي عربستان سعودي با پهپاد «صماد ۳» و موشك هدف گرفته شده است. سخنگوي نيروهاي مسلح يمن افزود: «در اين عمليات تاسيسات وابسته به «آرامكو» در «راس التنوره» در منطقه «الدمام» در شرق سعودي با هشت پهپاد صماد ۳ و موشك بالستيك از نوع «ذوالفقار» هدف گرفته شد. در عمليات مذكور تاسيسات آرامكو در جده، جازان و نجران با پنج موشك بالستيك از نوع «بدر» و دو پهپاد صماد ۳ هدف گرفته شد.» او در پايان به عربستان سعودي درباره ادامه تجاوز به يمن و ملت مجاهد آن هشدار داد و سريع گفت: «بر حق مشروع خود در اجراي عمليات‌هاي منحصر به فرد بيشتر در دفاع از كشور عزيز و ملت بزرگ يمن تا توقف تجاوز حملات و رفع محاصره تاكيد مي‌كنيم. نيروهاي مسلح يمن به ياري خدا به نبرد جهادي خود تا آزادسازي تمام اراضي جمهوري يمن و تحقق آزادي و استقلال ادامه خواهند داد.»
اين حمله چهار روز پس از آن صورت مي‌گيرد كه يك هواپيماي بدون سرنشين متعلق به نيروهاي يمني فرودگاه بين‌المللي ابها در جنوب عربستان را هدف قرار داد و طي آن هشت نفر مجروح شدند و به تعدادي از تجهيزات مستقر در فرودگاه نيز آسيب وارد شد. از طرفي، اين حمله دقيقا در زماني صورت گرفت كه قرار بود ساعاتي پس از آن هانس گروندبرگ، نماينده جديد سازمان ملل در امور يمن، كار خود را آغاز كند.
حوثي‌ها همچنين مدعي هستند كه توانسته‌اند بر منطقه «الرحبه» در استان مارب واقع در شمال شرقي اين كشور تسلط پيدا كنند. خبرگزاري سبا نزديك به حوثي‌ها روز يكشنبه نوشت: «يك منبع امنيتي در استان مارب گفت، پس از تامين امنيت منطقه الرحبه، امنيت و ثبات مجددا در سراسر آن برقرار شده است.» حوثي‌ها از زبان اين منبع امنيتي از همه مردم الرحبه و آوارگان خواسته‌اند تا به مناطق زندگي خود برگردند و شايعات مزدوران را كه هدف از آن ايجاد رعب و وحشت است، باور نكنند. آنها اعلام كرده‌اند، ارتش و كميته‌هاي مردمي و نيروهاي امنيتي دنبال برقراري امنيت و ثبات و حفظ آرامش عمومي هستند.
در اين ميان، گفت‌وگوها براي دستيابي به آتش‌بس ميان نيروهاي يمني و نيروهاي ائتلاف به رهبري عربستان سعودي نيز در وضعيت مبهمي قرار دارد. در ماه جولاي، نيروهاي انصارالله يمن در پاسخ به فشارهاي سازمان ملل براي آغاز گفت‌وگوهاي آتش‌بس اعلام كردند كه شرط آنها براي حضور در ميز مذاكره با عربستان سعودي، بازگشايي فرودگاه صنعا و برخي ديگر از مراكز حياتي است كه تحت محاصره نيروهاي عربستاني بسته شده‌اند. در آن زمان، عبدالملك حوثي، رهبر گروه انصارالله به هياتي عماني كه براي گفت‌وگو و ميانجيگري وارد صنعا شده بود وعده داد در صورت بازگشايي مراكز مذكور هيات يمني به سرعت در مذاكرات آتش بس حضور خواهد يافت.
برخي كارشناسان معتقدند مساله صلح در يمن به گفت‌وگوهاي ايران و عربستان بستگي دارد. آنكال ووهرا، تحليلگر مسائل خاورميانه در اين خصوص در نشريه فارن پاليسي مي‌نويسد: «آشتي بين ايران و عربستان مي‌تواند بستر صلح در يمن را فراهم كند، لبنان را از فروپاشي كامل نجات دهد و به احياي اقتصادي عراق و حتي سوريه كمك كند. اما گفت‌وگوهاي اخير دو كشور به ميزباني عراق هيچ دستاورد چشمگيري نداشت؛ به نظر مي‌رسد كه جنگ سرد بين رياض و تهران بر سر هژموني در جهان اسلام ادامه خواهد داشت.»
جنگ در يمن علاوه بر جنبه‌هاي نظامي و سياسي، جنبه حقوق بشري قابل توجهي نيز دارد. بر اساس گزارش نيويورك تايمز، جنگ يمن وضعيت وخيم بشر دوستانه قبلي در فقيرترين كشور خاورميانه را، بدتر كرده است. قبل از شروع جنگ، بيش از نيمي از جمعيت يمن نيازمند كمك‌هاي بشر دوستانه بودند. اكنون اين مقدار به بيش از ۸۰ درصد افزايش يافته است چرا كه محاصره تحميل شده از سوي ائتلاف بر واردات تجاري و بازرگاني در بيشتر نقاط كشور همچنان پابرجاست و در پي آن، توانايي آژانس‌هاي امداد بين‌المللي براي ارايه منابع بسيار مورد نياز به خاطر جنگ و درگيري كاهش يافته و به تاخير مي‌افتد. يكي از نمونه‌هاي آن حملات هوايي توسط نيروي ائتلاف به بندر شمال غربي شهر حديده است كه باعث نابودي آن شد، در حالي كه بندرشهر حديده تنها نقطه ورود كمك‌هاي بشر دوستانه به شمال اين كشور است. وضعيت به سوي وخامت بيشتر پيش مي‌رود: برنامه جهاني غذاي سازمان ملل متحد نسبت به احتمال قحطي در يمن براي ميليون‌ها نفر كه عمدتا زنان و كودكان هستند، هشدار داده است.