وزارت ارتباطات حذف اپليكيشن‌هاي ايراني از گوگل را محكوم كرد
اعلام جنگ عليه فناوري
تا پيش از حذف اپليكيشن‌هاي ايراني از بازار ديجيتال اندرويد، برخي گمان مي‌كردند كه تحريم‌هاي نفتي تنها مهم‌ترين شاهراه درآمدي كشور كه همان درآمدهاي نفتي است را هدف قرار داده و زير سايه تحريم نيز مي‌توان در اقتصاد ديجيتال سردمدار بود و همچنان در كنار ساير اپليكيشن‌هاي خارجي قرار گرفت. اما واقعيت اين است كه حذف نمونه‌هاي ايراني اپليكيشن‌ها نشان داد كه تحريم فارغ از اينكه نفتي باشد يا خير، همه بخش‌هاي اقتصادي يك كشور را تحت تاثير قرار مي‌دهد. علاوه بر آن كشور درگير تحريم نيز با مشكلاتي مانند آنچه اخيرا براي موبايل‌هاي شيائومي اتفاق افتاده، مواجه مي‌شود؛ اين شركت چيني اعلام كرده بود كه تلفن‌هاي هوشمندش در ايران، كوبا، سوريه، كره شمالي و كريمه مسدود مي‌شود. البته كه انجمن واردكنندگان تلفن همراه نيز به اين خبر واكنش نشان داده و گفتند كه « تاكنون حتي يك مورد غيرفعال شدن گوشي در ايران يا كشورهاي تحريم شده ديگر از جمله كره شمالي، سوريه، سودان و كريمه گزارش نشده است و به نظر مي‌رسد خبر قفل شدن گوشي‌هاي شيائومي در ايران صحت ندارد.» بر اساس آمارهاي انجمن واردكنندگان «در خردادماه سال جاري حدود 811 هزار دستگاه گوشي شيائومي وارد كشور شد كه 581 هزار دستگاه آن فعال شدند.» اين در حالي است كه در اين ماه 851 هزار گوشي سامسونگ به ايران وارد شده بود. از سوي ديگر بر اساس ديگر گزارش انجمن واردكنندگان برند شيائومي در سال 99 حدود 15 درصد از سهم بازار ايران را به خود اختصاص داده بود كه پيش‌بيني مي‌شد در سال جاري بيشتر هم شود، چراكه گرايش خريداران موبايل ايراني به سمت شيائومي در حال تغيير است و اين را مي‌توان از فاصله نه چندان زيادش با واردات سامسونگ در خرداد سال جاري پي برد. البته كه نبايد از اين موضوع غافل شد كه حواشي پيرامون برند شيائومي اولين‌بار نيست كه در صدر اخبار قرار مي‌گيرد. پيش‌تر نيز عدم اتصال برخي از مدل‌هاي اين برند چيني به شماره‌هاي اضطراري باعث شده كه وارداتش در مرداد نسبت به تير 50 درصد كاهش يابد. اما آنچه بايد پيرامون انتشار چنين اخباري به آن توجه شود، اثرات تحريم بر بهره‌گيري از فناوري‌هاي به‌روز و استفاده از وسايل پيشرفته‌تر است. چين در حالي از «لاك شدن» گوشي‌هاي خود در كشورهاي تحريم‌كننده خبر داد كه محصولات آيفون همچنان در اين كشورها كار مي‌كنند.
ماجرا از كجا شروع شد؟
موانعي كه تحريم بر سر راه اقتصاد ديجيتال كشورهاي تحريم شده ايجاد مي‌كند، فراتر از آن چيزي است كه برخي پيش‌بيني مي‌كنند، چرا كه در واقع تحريم نمي‌گذارد كالاها يا خدمات كشورهاي تحريم شده، به دنيايي بزرگ‌تر راه پيدا كنند. حذف اپليكيشن‌هاي ايراني از فروشگاه‌هاي بين‌المللي مساله ديروز و امروز نيست و سال 95 نيز برخي اپ‌هاي ايراني از «اپل استور» حذف شده بود. در آن زمان محمدجواد آذري‌جهرمي، وزير وقت ارتباطات ايران، در صفحه توييتر خود نوشته بود كه « احترام به حقوق مشتريان در جهان امروز، يك اصل به‌شمار مي‌رود كه اپل اكنون آن را زير پا گذاشته است. ما به‌طور قانوني حذف برنامه‌هاي ايراني از اپ استور را پيگيري خواهيم كرد.» البته كه اپل نيز در پاسخ اطلاعيه‌اي داده كه در بخشي از آن آمده بود: «طبق قوانين و ضوابط اين نرم‌افزار، به كشورهاي تحت تحريم سرويسي داده نمي‌شود». اگرچه قرار بود اين اقدام اپل توسط مسوولان ذي‌ربط بررسي شود اما اپ‌هاي ايراني به «اپل استور» بازنگشتند و با طولاني شدن روند مذاكرات پيرامون احياي برجام و در اقدام ديگري چند اپ ايراني ديگر نيز از «گوگل پلي» حذف شدند تا فعالان اين حوزه علاوه بر مشكلات داخلي و احتمال محدوديت‌هايي پيرامون طرح صيانت از حقوق كاربران، با مشكل ديگري كه به واسطه تحريم ايجاد شده نيز دست به گريبان شوند. وزارت ارتباطات در واكنش به اين اقدام و در بيانيه‌اي آن را نشانه‌اي از كينه‌توزي خواند و نوشت: «اقدامات اخير شركت گوگل در حذف برنامك‌هاي (اپليكيشن) موثر و پركاربرد ايراني، نشان از كينه‌توزي با مردم ايران و اوج ناراحتي و نگراني آنها از توسعه و كاربردي شدن كسب و كار‌ها و پلتفرم‌هاي بومي ايراني است. اين وزارتخانه ممنوعيت اپليكيشن‌هاي ايران را محكوم كرده و گفته «ادامه اين رويه را نشانه آشكاري از اعلام جنگي نوين عليه دانش و محصولات فناورانه ايراني مي‌دانيم كه همه ما ايرانيان را براي افزايش قدرت ملي در حوزه فضاي مجازي مصمم‌تر مي‌كند.» به گفته وزارت ارتباطات يك‌جانبه‌گرايي پلتفرم‌هاي امريكايي و تحريم ناعادلانه عليه زيست‌بوم فناوري و فضاي مجازي كشور را به شدت محكوم مي‌كند و كمترين پاسخ معقول به تحديد و مسدود‌سازي صورت گرفته را توسعه و كاربردي شدن همه‌جانبه دستاورد‌هاي بومي در فضاي مجازي مي‌داند.»
لاك‌شدن موبايل‌ها؛ اقدامي جديد
به اسم تحريم
به فاصله چند روز پس از حذف اپ‌هاي ايراني از گوگل پلي به دليل قوانين تحريم، حالا خبرهايي مبني بر قفل شدن دستگاه‌هاي تلفن همراه برند شيائومي نيز شنيده مي‌شود. البته كه هنوز خبري مبني بر قفل شدن گوشي اين برند در ايران منتشر نشده اما 17 شهريور يك كاربر كوبايي از قفل شدن ناگهاني دستگاهش چند روز پس از استفاده خبر داد. در اين راستا اخباري نيز مبني بر تغيير سياست‌هاي صادراتي اين برند چيني منتشر شده كه بر دسترسي كاربران خارجي تاثير مي‌گذارد. پيش‌تر سياست اين شركت ممنوعيت فروش در برخي كشورها بود و حالا استفاده ابزاري از نرم‌افزارها براي مسدود كردن برخي از وسايلي كه قبلا به كشورهاي در تحريم فروخته شده است. بر اساس آنچه سايت‌هاي خبري خارجي نوشته‌اند، علاوه بر كوبا، برخي كاربران در سوريه نيز موارد مشابه آنچه در كوبا رخ داده، گزارش شده اما همچنان مشخص نيست كه قفل شدن دستگاه، تنها براي تلفن‌هاي همراه است يا ساير دستگاه‌هاي اين برند را نيز شامل مي‌شود. اگرچه كه هنوز در ايران گزارشي مبني بر قفل شدن دستگاه‌ها منتشر نشده، اما اگر اين اتفاق رخ دهد، نه تنها بر قيمت موبايل در كشور تاثير مي‌گذارد كه مي‌تواند سهم اين برند از بازار ايران را نيز بسيار كاهش دهد. البته كه به نظر مي‌رسد اين برند نگراني در اين خصوص ندارد، چراكه درصدد است راه خود را به بازار امريكا باز كند و رودرروي رقيب خود، اپل قرار گيرد. براي اين منظور نيز كافي است قوانين صادراتي را اعمال كند كه مورد قبول طرف امريكايي باشد تا اجازه ورود او به بازار امريكا را بدهد. اگرچه كه بعيد است بتواند رقيب اپل شود.
همه چيز به تحريم بستگي دارد
فعالان تكنولوژي در يك دهه اخير با موانع زيادي روبه‌رو بودند كه از سال 95 و با حذف برخي اپ‌هاي ايراني از «اپل استور» به اوج خود رسيد. اگرچه كه اين اقدام «اپل استور» در حالي بود كه چند ماه پيش از آن محدوديت در دسترسي براي كاربران ايراني را به حداقل رسانيده بود. اما در ماه جاري علاوه بر اقدام مشابه سال 95 توسط «گوگل پلي» همچنين احتمال از كار افتادن گوشي‌هاي شيائومي در ايران، عرصه نه تنها براي فعالان حوزه اقتصاد ديجيتال كه براي مردم نيز تنگ‌تر مي‌شود. به اين موارد اگر احتمال اجرايي شدن طرح صيانت از حقوق كاربران نيز اضافه شود، مي‌توان ادعا كرد كه اقتصاد ديجيتال نه فقط به واسطه تحريم كه توسط سياست‌هاي غلط داخلي نيز به ورطه بحران و ناكارآمدي كشيده شد. تبعات اين سياست‌ها نيز دهه‌ها دامن كشور را خواهد گرفت.