امريكا دوستانش را در امريكاي لاتين از دست مي‌دهد

طي دو سال گذشته چين توانسته به فعاليت‌هاي اقتصادي‌اش در امريكاي جنوبي شدت بخشيده و حتي نظر برخي از دوستان نزديك امريكا را به خود جلب كند. پكن در حال حاضر به بزرگ‌ترين شريك تجاري برخي كشورهاي امريكاي لاتين از جمله بزريل، شيلي، كوبا و اروگوئه تبديل شده است.
قدرت چين در منطقه بيشتر در چارچوب جذابيت بازارها و كالاهاي آن براي امريكاي لاتين و توانايي آن براي كمك به برخي دولت‌ها نظير ونزوئلا است. چين همچنين به عنوان كشوري الگو كه از فقر به كشوري پيشرفته و صنعتي رسيده است، محسوب مي‌شود. به‌رغم فشارهاي امريكا و هشدارهاي اين كشور به كشورهاي ديگر از جمله چين، براي همكاري با ونزوئلا، پكن همچنان به روابط نزديك خود با كاراكاس ادامه مي‌دهد و حتي آن را هم تقويت كرده است.
گرچه شماري از كشورها تحت فشار امريكا سطح روابط با ونزوئلا را كاهش داده‌اند اما چين نه تنها عقب‌نشيني نكرده بلكه سرمايه‌گذاري‌هاي خود را در اين كشور هم افزايش داده است. در واقع چين از كشورهاي برتر سرمايه‌گذار در ونزوئلا محسوب مي‌شود و از گذشته تا حال روابط خوبي با اين كشور داشته است و براي تامين امنيت سرمايه‌هاي خود طبيعي است كه به اين برنامه ادامه خواهد داد و سرمايه‌گذاري‌هاي درازمدت را حفظ خواهد كرد و حاضر به خروج از اين كشور نيست.
سفير اكوادور در واشنگتن در گفت‌وگويي با اكسيوس با اشاره به اين نكته، گفته يكي از دلايل چنين تحولي بي‌توجهي دولت بايدن به امريكاي جنوبي است. البته اكوادور تنها كشوري نيست كه به سمت چين گرايش پيدا كرده است. چين موفق شده روابط خود را با اكثر كشورهاي امريكاي جنوبي تعميق كرده و حالا به مهم‌ترين شريك تجاري بزرگ‌ترين اقتصاد‌هاي اين منطقه تبديل شده است. اين تحولات موجب مي‌شود كه چين در منطقه‌اي كه به لحاظ تاريخي حيات خلوت امريكا محسوب مي‌شده فرصت‌هايي به دست آورد. در چنين شرايطي امريكاي لاتين نيز به خطر مقدم رقابت‌هاي جهاني بين چين و امريكا بر نفوذ جهاني تبديل شده است. سفير امريكا در واشنگتن در گفت‌وگو با اكسيوس مي‌گويد: «در حال حاضر ما صرفا براي امريكا نقش حيات خلوت را داريم نه چيزي بيشتر. چيني‌ها منتظرند و مي‌گويند ما اينجا هستيم و به شما پول مي‌دهيم. البته كه آنها كنترل مي‌خواهند. هر چند اين را صراحتا به زبان نمي‌آورند. 
اخيرا گيلرمو لاسو، رييس‌جمهور راستگراي اكوادور پس از اينكه موفق شد واكسيناسيون كرونا را در كشورش با موفقيت به پيش ببرد، به محبوبيتي 75 درصدي دست يافته است. اولويت نخست او در عرصه اقتصاد اين است كه توافقات تجاري با بزرگ‌ترين اقتصادهاي جهان امضا كند. مسلما در اين برنامه، امريكا از اولويت برخوردار است. اما سفير امريكا در واشنگتن مي‌گويد، امريكا تاكنون ضرورتي براي انجام اين كار نديده است. اين در حالي است كه كشورهايي نظير اكوادور به‌شدت به اين توافقات تجاري نياز دارند. سفير امريكا در واشنگتن مي‌گويد: «ما نمي‌خواهيم به سمت چين چرخش كنيم اما شايد مجبور شويم. شي‌جي‌پينگ با رييس‌جمهور ما تماس مي‌گيرد و مي‌خواهد با او صحبت كنم. ولاديمير پوتين با ما تماس مي‌گيرد و هر دوي آنها پيشنهادات جامعي به ما مي‌دهند. ما از جو بايدن به خاطر اهداي دو ميليون دوز واكسن كرونا تشكر مي‌كنيم اما اين را هم بايد بگوييم كه چيني‌ها تاكنون به ما 13 ميليون دوز واكسن داده‌اند». 
اين داستاني است كه در خصوص تمامي كشورهاي امريكاي لاتين صدق مي‌كند. با توجه به اينكه بحران‌هاي سياسي در امريكاي لاتين در جريان است و امريكا هم توجهي به آنها ندارد، اين امكان وجود دارد كه روزي واشنگتن از خواب بيدار شود و ببيند كه در امريكاي لاتين هيچ دوستي ندارد. جو بايدن نيز به مانند باراك اوباما و دونالد ترامپ توجه‌شان صرفا به كشورهاي پاسيفيك براي مقابله با چين معطوف شده است. اما اين‌طور به نظر مي‌رسد كه رقابت قدرت‌هاي بزرگ رفته‌رفته به سمت امريكاي لاتين تغيير جهت مي‌دهد. امريكا در نيمكره غربي نيز به دوستاني نياز دارد تا به اين كشور در خصوص موضوعاتي نظير مهاجرت و بحران‌هايي نظير بحران ونزوئلا و هاييتي كمك كنند. اما تسلط تجاري چين بر اين منطقه ممكن است دستيابي به اين هدف را سخت كند. چين ممكن است در ابتدا با حضور اقتصادي و تجاري آغاز كند و در ادامه كارش به حضور نظامي در امريكاي لاتين نيز برسد. حالا چيني‌ها كارشان را در امريكاي لاتين با توافقات تجاري آغاز كرده‌اند اما مسلما منافع چين در اين منطقه مي‌تواند گسترده‌تر شود. اما امريكا چه در حال حاضر و چه طي10 سال گذشته كمترين توجه را به امريكاي لاتين داشته است. واقعيت اين است كه آنچه در همسايگي امريكا رخ مي‌دهد آشكارا بر وضعيت و منافع ايالات متحده امريكا نيز اثر مي‌گذارد. از آن‌سو كشورهاي همسايه امريكا نيز چاره‌اي ندارند جز اينكه در غياب حضور امريكا به دنبال حفظ منافع امنيتي و اقتصادي خود باشند. بيست سال پيش، ايالات متحده امريكا از ميان 12 كشور امريكاي لاتين با 9 كشور رابطه نظير تجاري داشت و بزرگ‌ترين تامين‌كننده كالاهاي مورد نياز آنها بود. حالا چين توانسته همه اين كشورها به غير كلمبيا، اكوادور و پاراگوئه را در سبد خود بريزد و ممكن است به زودي به بزرگ‌ترين شريك تجاري كشورهاي امريكاي لاتين تبديل شود. در حال حاضر چين از كشورهاي امريكاي لاتين مواد خام وارد مي‌كند و در عوض براي‌شان زيرساخت مي‌سازد. در خصوص روابط فرهنگي و توريسم، هنوز روابط كشورهاي منطقه با امريكا عميق‌تر از روابط‌شان با چين است. البته اين‌طور نيست كه امريكا ديگر متحدان اصلي كشورهاي منطقه نيست. بلكه مساله اين است كه چين خيلي بيشتر از امريكا در منطقه حضور دارد و اين حضور بيشتر از حوزه‌هايي  است كه امريكا در آنها غايب است. چين هيچ مشكلي با برقراري روابط اقتصادي با كشورهايي كه نظام مستبد در آنها حاكم است، ندارد. و اين كشورها اغلب از سوي امريكا تحت فشار قرار دارند. براي مثال امريكا در ارايه واكسن به اين كشورها ممانعت ايجاد مي‌كند اما چيني‌ها خيلي راحت به اين كشورها واكسن اهدا مي‌كنند. اين نوع تعامل چين در امريكاي لاتين دقيقا در روابط چين و كشورهاي آفريقايي نيز ديده مي‌شود. 
تنها كاري كه امريكا مي‌كند اين است كه در رويارويي با اقدامات چين رويكرد واكنشي دارد و هيچ سياست فعالانه‌اي اتخاذ نمي‌كند. البته در اين ميان يك استثنا وجود دارد و آن‌هم توافقي است كه دونالد ترامپ در روزهاي آخر رياست‌جمهوري‌اش براي سرمايه‌گذاري روي صنعت نفت زيرساخت‌هاي انرژي اكوادور صورت داد. در عوض اين توافق اكوادور نيز از ورود شركت هووآوي و شبكه 5جي چين به اين كشور جلوگيري كرد. 
هنوز مشخص نيست كه آيا دولت بايدن نيز قصد دارد توافقات مشابهي را با كشورهاي امريكاي لاتين صورت دهد يا خير. علاوه بر اين هنوز مشخص نيست كه آيا كشورهاي امريكاي لاتين حاضر مي‌شوند كه آشكارا در رقابت ميان امريكا و چين، در سمت امريكا بايستند. چندي پيش لئويس لاكاله پو، رييس‌جمهوري اروگوئه در مصاحبه‌اي تلويزيوني اعلام كرد كه كشورش به دنبال امضاي توافقنامه تجارت آزاد با چين است. پو در حالي اين سخن را بر زبان آورد كه امضاي اين توافق ممكن است جايگاه كشورش را در بلوك كشورهاي مركوسور به خطر بيندازد. پو كه سياست‌مداري راستگرا و حامي تجارت بين‌المللي است پيشنهاد كرده كه با امريكا گفت‌وگو كند اما هنوز از سوي امريكا چراغ سبزي براي گفت‌وگو نشان داده نشده است. اروگوئه ترجيح مي‌دهد كه روابط را با واشنگتن حفظ كند. اما تا بدين جاي كار از سوي امريكا گزينه‌اي پيش رويش قرار داده نشده است. البته اين ماجرا براي بسياري از كشورهاي امريكاي لاتين صدق مي‌كند. 
شايد براي بسياري از تحليلگران جالب باشد كه بدانند در فضاي تنش‌آلودي كه ميان امريكا و چين حاكم است، رييس‌جمهوري اروگوئه كه اتفاقا به امريكا نزديك است، ترجيح بدهد نفع خود را در جست‌وجوي تعاملات بالقوه با چيني‌ها ببيند. از زماني كه پو اين سخنان را درباره احتمالا معامله با چين بر زبان آورده، سخن روز همه نشريات در اروگوئه معامله با چين است. واقعيت اين است كه خطر بالقوه تعامل با چيني‌ها خيلي باعث نگراني كشورهاي امريكاي لاتين نمي‌شود. ظاهرا وقتي پاي امريكا در ميان است هر كسي تحليل سياسي خودش را دارد اما در مورد چين همه‌چيز واضح و مشخص است.