تاريخچه كشتي آزاد قهرماني جهان (قسمت اول)
رقص تختي و حبيبي با آوازهاي محلي
يونس هميالي
توضيح: روز 10 مهر رقابت‌هاي جهاني كشتي آزاد در نروژ آغاز مي‌شود. گفتيم شايد بد نباشد تا شروع آن رقابت‌ها مروري متفاوت بر رقابت‌هاي جهاني تا به امروز داشته باشيم.
۱- تا قبل از سال ۱۳۱۷ رقابت‌هاي كشتي به صورت پهلواني در گود زورخانه با رسوم و آيين خاصي ادامه داشت. با مطرح شدن قواعد و تثبيت مقررات، تغيير و تحول در شيوه كشتي گرفتن، نوع لباس پوشيدن كشتي‌گيران و داوران، نحوه امتيازدهي و قوانين ويژه كشتي آزاد و فرنگي و... پديدار گشت. بعدازظهر روز جمعه ۲۷ مهر ۱۳۱۸ نقطه عطفي در تاريخ ورزش نوين كشور محسوب مي‌شود؛ در نخستين دوره رقابت‌هاي قهرماني كشتي كشور ۲۲۵ كشتي‌گير منتخب از شهرهاي مختلف در ورزشگاه امجديه گردهم آمدند. در اواخر اسفند ماه ۱۳۲۴ با رايزني و پشتيباني منوچهر مهران بنيانگذار باشگاه نيرو و راستي، اولين سفر برون‌مرزي كشتي‌گيران ايراني متشكل از حبيب‌الله بلور و عبدالله مجتبوي به كشور عراق صورت گرفت. دو سال بعد با تلاش حميد محمودپور زمينه دعوت تيم كشتي آزاد تركيه در آبان ماه ۱۳۲۶ براي چند ديدار دوستانه انجام شد. محل برگزاري اين رقابت كاخ نيرو واقع در خيابان فردوسي بود كه طي چهار ديدار، تيم ايران بدون بردن حتي يكي از كشتي‌گيران ترك مغلوب شد. اين شكست‌ها موجب شد تا شاهرودي از اداره سازمان كشتي عزل شود و فدراسيون كشتي با رياست سرهنگ محمد دفتري تشكيل گردد. با برگزاري مسابقات قهرماني كشور در بيست و پنج خرداد و انتخابي مرحله نهايي در هشتم تير ۱۳۲۷ تيم كشتي آزاد رهسپار آوردگاه المپيك ۱۹۴۸ لندن شد كه نداشتن تجربه لازم، توام با موفقيت نبود. اواسط خرداد ۱۳۲۸ پس از موافقت فدراسيون جهاني كشتي و هماهنگي با فدراسيون كشتي تركيه، تيم كشورمان در پيكارهاي قهرماني اروپا حضور يافت كه با ثبت چهار مدال نقره و يك برنز كارنامه اميدواركننده‌اي به يادگار گذاشتند.
۲- مي‌توان اذعان كرد جهاني ۱۹۵۱ هلسينكي (نخستين دوره رقابت‌ها)، آغازگر دوران طلايي و باشكوه كشتي اين سرزمين بوده است. سرزميني كه كشتي‌گيرانش پس از تحمل سختي‌هاي فراوان در دوزخ به دنبال رستگاري بودند. درخشان‌ترين روزهاي كشتي از راه رسيد. اوج شكوفايي و نبوغ ستارگان بي‌همتا و تكرار نشدني در همين بُرهه از زمان بود. به دنبال شايستگي در كشور هزار درياچه باعث شد تا سال‌هاي آتي در ميادين معظم المپيك و كارزار جهاني تيمي منسجم و يكپارچه بزرگي كند. همه خواب‌ها را آكنده از كابوس نمودند و آواز تلخ را بر لب‌هاي حريفان تا بُن دندان مسلح نشاندند. براي صحت اين سخنان مي‌توانيد به گورستان ظهيرالدوله -زبان گوياي تاريخ معاصر ايران در شمال تهران- سر بزنيد. جايي كه اساتيد بزرگي نظير رهي معيري، فروغ فرخزاد، ملك‌الشعراي بهار، ايرج ميرزا، ابوالحسن صبا، روح‌الله خالقي و تعدادي وزير و نماينده مجلس خواب ابدي را مي‌گذرانند و شايد نام بعضي آنها به آويزه حسِ شنواي‌تان انعكاس ننموده است. وقتي در حال بالا و پايين كردن مقبره اين افراد هستيد نگاهي هم به سنگ نوشته دلاور اهل سراب، مهندس توفيق جهانبخت بيندازيد كه به همراه عباس زندي افتخار محله سنگلج، اولين مدال‌هاي طلاي تاريخ اين عرصه را در سرزمين آفتاب تابان با مربيگري كيومرث ابوالملوكي براي كشورمان به ارمغان آوردند و شور و نشاط مضاعفي به ورزش اين سرزمين هديه دادند. همچنان‌كه نبي سروري جلوي چشم هزاران تماشاچي متعصب استاديوم مدحت پاشا بشيكتاش در جهاني ۱۹۵۷ استانبول، چنان كرد با حسن گنگور تُرك و گئورگي استخريت لادزه از شوروي كه سال‌ها آوازه قدرت‌نمايي او نقل قول مجالس و محافل شد. يا در استاديوم ثرياي سابق (حيدرنيا فعلي) و در جهاني ۱۹۵۹ تهران كه با شعله‌هاي مشتعل قدرت شيربچه خاني‌آباد و درزي كلا به آتش كشيده شد؛ پهلوان تختي برابر سيراكوف و كولايف و امامعلي حبيبي مقابل ايسماعيل اوغان و واختانگ بالاوادزه كه نظير آن ديگر به چشم نيامد. بايد براي اين جماعت سلحشور و شجاع كه گيتي را مبهوت هنر زيباي خود نمودند، قشنگ‌ترين نغمه‌ها را با طنين آوازهاي محلي در كوچه‌ها و خيابان‌هاي اين سرزمين خواند. اين نكته را بايد به خاطر سپرد كه در آن سال‌ها رقابت‌هاي جهاني نظم درستي نداشت، به‌طوري كه يك سال رقابت‌هاي فرنگي و يك سال آزاد برگزار مي‌شد.
آمار آن دهه به اين شرح است:
1951 هلسينكي: 52 كيلوگرم: محمود ملاقاسمي (نقره)، 57 كيلوگرم: محمد‌مهدي يعقوبي (برنز)، 73 كيلوگرم: عبداله مجتبوي (برنز) و 79 كيلوگرم: غلامرضا تختي (نقره)
1954 توكيو: 67 كيلوگرم: توفيق جهانبخت (طلا) 73، كيلوگرم: محمدعلي فردين (نقره)، 79 كيلوگرم: عباس زندي (طلا)
1957 استانبول: 62 كيلوگرم: حسين ابراهيميان (نقره)، 79 كيلوگرم: نبي سروري (طلا)
1959 تهران: 73 كيلوگرم: امامعلي حبيبي (طلا)، 87 كيلوگرم: غلامرضا تختي (طلا)