فرصت دوماهه رهبر جديد حزب ليبرال دموكرات ژاپن براي بازسازي چهره حزب در انتخابات
كيشيدا سايه آبه را از سر توكيو كوتاه مي‌كند
شهاب شهسواري
كيشيدا فوميو، وزير خارجه پيشين ژاپن بين سال‌هاي ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ به عنوان رهبر تازه حزب ليبرال دموكرات انتخاب شد تا نخست‌وزير جديد ژاپن، يك‌سال بعد از كناره‌گيري جنجالي آبه شينزو و جانشيني سوگا يوشيهيده به جاي او، مشخص شود. كيشيدا، از سياستمداران با سابقه حزب ليبرال دموكرات است كه به توانايي‌اش براي ايجاد اجماع در حزب و با شركاي ائتلاف حاكم مشهور است. روز چهارشنبه رقابت براي رهبري حزب ليبرال دموكرات ميان چهار نامزد برگزار شد. كونو تارو، وزير واكسيناسيون دولت سوگا كه او هم پيش از اين در دوران نخست‌وزيري آبه، به عنوان وزير خارجه و دفاع سمت داشت، رقيب اصلي كيشيدا فوميو محسوب مي‌شد. دو نامزد ديگر رقابت تاكاييچي سانائه، وزير پيشين ارتباطات و نودا سيكو، دبيركل موقت حزب، از سياستمداران زن اين حزب بودند. كيشيدا در رقابت ديروز به سادگي و با ۲۵۷ راي در مقابل ۱۷۰ راي نزديك‌ترين رقيبش، كونو تارو، با راي نمايندگان ۴۷ شاخه استاني حزب ليبرال دموكرات به عنوان رهبر جديد حزب انتخاب شد.
آقاي كيشيدا كه ۶۴ ساله است، در سال ۱۹۹۳ و با پيروي از پدر و پدربزرگش كه از سياستمداران صاحب‌نام اهل هيروشيما بوده‌اند، وارد عرصه سياست شد. او پيش از آن در بانكي ژاپني شاغل بود. نخست وزير آينده ژاپن از علاقه‌مندان جدي ورزش بيسبال است و در نوجواني و جواني از بازيكنان اين رشته ورزشي بوده است. او پس از سه بار ناكامي در امتحان ورودي دانشكده حقوق دانشگاه توكيو در يك دانشگاه خصوصي پايتخت به تحصيل در رشته حقوق پرداخت. او در شرايطي به رهبري حزب ليبرال دموكرات مي‌رسد كه نخست‌وزير پيشين، از محبوبيت چنداني برخوردار نبود. سوگا يوشيهيده كه بعد از استعفاي آبه شينزو، به دليل اتهامات فساد مالي و سوءاستفاده از قدرت، روي كار آمد، در طول يك‌سال گذشته به دليل مديريت كشور در دوران جهانگيري كرونا، مورد انتقاد زيادي واقع شده است.
رهبري محبوب براي انتخابات
او در آستانه برگزاري انتخابات رهبري حزب اعلام كرد كه قصد ندارد در اين انتخابات نامزد شود. با توجه به اكثريت مطلق ائتلاف حاكم، كيشيدا فوميو، روز دوشنبه كار مشكلي براي گرفتن راي اعتماد مجلسين ژاپن ندارد و مي‌توان او را نخست‌وزير بعدي اين كشور دانست. اما دوران صدارت كيشيدا ممكن است چندان طولاني نشود، چراكه كمتر از دو ماه ديگر دولت او بايد انتخابات سراسر ژاپن را برگزار كند. در اين فرصت كوتاه دو ماهه او بايد با شرايط نارضايتي عمومي از مديريت بيماري كرونا در ژاپن، احتمال وقوع موج تازه‌اي از همه‌گيري در اين كشور و همچنين احياي اقتصاد آسيب‌ديده ژاپن را از بيماري كرونا، مديريت كند تا حزب ليبرال دموكرات بتواند بار ديگر در انتخابات پيش‌رو اكثريت مطلق و حاكميت خود بر ژاپن را حفظ كند و حزب را از بحران كنوني نجات دهد.
كيشيدا، بعد از پيروزي در انتخابات داخلي حزب ليبرال دموكرات، خطاب به راي‌دهندگان گفت كه اعضاي اين حزب با راي خود نشان داده‌اند كه «حزب ليبرال دموكرات احيا شده است و به حمايت آنها نياز دارد. امروز رقابت درون حزبي تمام شد و بايد تمام تمركزمان را روي انتخابات مجلسين بگذاريم. بحران ملي در كشور ادامه دارد، ضروري است كه با اراده‌اي قوي به مديريت و واكنش به بيماري كرونا ادامه بدهيم و بايد تا پايان سال جاري ميلادي، بسته نجات اقتصادي چند ده تريليون يني را آماده كنيم.»به گزارش گاردين، سال گذشته براي انتخاب سوگا يوشيهيده به مقام رهبري حزب تقريبا ميان همه فراكسيون‌ها و جناح‌هاي حزب اجماع وجود داشت، اما در انتخابات سال جاري پيروزي كيشيدا، چندان قابل پيش‌بيني نبود، چراكه فراكسيون‌هاي حزب رسما از هيچ يك از نامزدها حمايت نكرده بودند و ترجيح دادند كه نتيجه انتخابات با آراي منفرد اعضا مشخص شود. كونو تارو، وزير واكسيناسيون در دولت سوگا و وزير پيشين دفاع و خارجه در دوران نخست‌وزيري آبه شينزو، تحصيلكرده امريكا و به اعتقاد تحليلگران يك سياستمدار غيرمتعارف در فرهنگ سياسي بسياري آرام و كم جنجال ژاپن محسوب مي‌شود. او در اين انتخابات با كيشيدا رقابت مي‌كرد كه از نظر سوابق فردي عملگرا، موثر و اجماع‌ساز شناخته مي‌شود. بعد از آنكه در دور اول راي‌گيري چهارجانبه، هيچ يك از دو طرف اكثريت مطلق آرا را كسب نكرد، در دور دوم كيشيدا توانست كونو را به سادگي شكست دهد.
در آستانه برگزاري انتخابات عمومي، حزب ليبرال دموكرات اميدوار است كه رهبر جديد اين حزب بتواند اقبال عمومي به حزب را مجددا احيا كند. يك‌سال نخست‌وزيري سوگا يوشيهيده با انتقادهاي گسترده به مديريت بيماري كرونا در كشور باعث كاهش محبوبيت گسترده حزب شده است. اصرار سوگا بر برگزاري المپيك ۲۰۲۰ در دوران جهانگيري بيماري كرونا در اين كشور به‌‌رغم مخالفت افكار عمومي با اين اقدام، بيش از پيش بر كاهش محبوبيت او موثر بود.
سايه آبه
در عين حال، بسياري از منتقدان سوگا معتقد بودند كه حكومت او استمرار آبه شينزو، نخست‌وزير پيشين است و سياست‌هاي او تحت تاثير نفوذ آبه تعيين مي‌شود كه به دليل فساد و سوءاستفاده از قدرت مجبور به كناره‌گيري شده بود. رويكرد سياسي آبه با رويكرد نگاه بالا به پايين حاكميتي، بي‌ميلي به مشورت با اعضاي حزب و به بحث گذاشتن عمومي سياست‌ها و راست‌گرايي اقتصادي، مخالفان زيادي براي او چه درون حزب و چه در ميان افكار عمومي ايجاد كرده بود.
اوچياما يو، استاد علوم سياسي در دانشگاه توكيو به گاردين مي‌گويد كه راي‌گيري درون‌حزبي روز چهارشنبه آزموني براي حزب بود كه نشان مي‌داد آيا ليبرال دموكرات‌ها آماده بيرون آمدن از زير سايه آبه شينزو هستند يا نه. اين كارشناس مي‌گويد: «مساله اساسي در انتخابات پيش‌رو، وضعيت دموكراسي در ژاپن است، اينكه آيا رهبران آمادگي گوش دادن به صداي مردم را دارند و آمادگي دارند كه مطالبات ملي را در تصميم‌گيري‌هاي خود دخالت دهند. سوگا، در مقام نخست‌وزير به روشني قادر به ارتباط موثر و صحيح با افكار عمومي و مردم ژاپن نبود و نتوانست كه مسووليت‌پذيري خودش را در قبال افكار عمومي نشان دهد.»به نظر نمي‌رسد كيشيدا فوميو تحولي جدي در حكمراني ژاپن ايجاد كند، به ويژه اينكه شرايطي مانند رويارويي با قدرت رو به گسترش چين و احياي اقتصاد آسيب ديده از كرونا، اصلي‌ترين چالش‌هاي پيش روي او هستند. كونو تارو، با سياست‌هايي از جمله تلاش براي توسعه بهره‌برداري از انرژي‌هاي تجديدپذير و كاهش چالش‌هاي اداري و اصلاحات اقتصادي، از حمايت تجار و مديران اقتصادي برخوردار بود، اما سنتي‌هاي حزب به‌‌رغم محبوبيت او در افكار عمومي چندان با رويكرد پيش‌بيني‌ناپذير كونو تارو راحت نبودند.كيشيدا در دوران رقابت‌هاي درون حزبي مجموعه سياستگذاري‌هاي اقتصادي آبه شينزو، موسوم به آبه‌كونوميكس را شكست خورده توصيف كرده بود. اما او شخصا برنامه مشخصي براي اصلاحات اقتصادي ارايه نداده است. در رقابت درون حزبي، كونو و كيشيدا در مورد برخي مسائل فرهنگي هم با هم اختلاف نظر داشتند. كونو از اصلاحات قانوني براي ازدواج همجنس‌خواهان و نام‌خانوادگي مجزا براي زوج‌ها حمايت مي‌كرد، اما كيشيدا معتقد بود «هنوز به جايي نرسيده است» كه چنين تغييراتي را قبول كند.
كيشيدا فوميو و سفر به ايران
كيشيدا فوميو، در طول ۵ سال وزارت خارجه، روابط نزديكي با تهران برقرار كرده بود. او در آغاز به كار دولت حسن روحاني در ايران، به عنوان يكي از واسطه‌هاي غرب براي گفت‌وگو با تهران در مورد گفت‌وگوهاي هسته‌اي به ايران سفر كرد. او در چندين دور گفت‌وگو با محمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران در مورد گفت‌وگوهايي كه به برجام منتهي شد در تهران و توكيو انجام داد و يكي از نخستين طرف‌هايي بود كه بعد از اعلام توافق هسته‌اي ميان ايران و 1+5 با صدور بيانيه‌اي رسمي از آن حمايت و آمادگي كشورش براي تضمين اجراي تعهدات اين توافق را اعلام كرد. مهرماه سال ۱۳۹۴ در آستانه اجرايي شدن برجام، كيشيدا فوميو، در راس هياتي تجاري به تهران سفر كرد تا با محمدجواد ظريف همتاي وقت ايراني خودش در مورد روابط تجاري و اقتصادي دو كشور در دوران پساتحريم رايزني كند. آقاي كيشيدا در اين سفر اعلام كرده بود كه اين نخستين‌بار از زمان انقلاب اسلامي در ايران است كه يك هيات تجاري رسمي در كنار وزير خارجه ژاپن به ايران سفر مي‌كنند.