عوارض يك ميليون توماني تركيه براي عبور از مرز
24 ساعت پس از آنكه رييس انجمن توسعه روابط تجاري تركيه با ايران از بسته شدن گذرگاه‌هاي مرزي تركيه به روي كاميون‌هاي ايراني خبر داد سركنسول ايران در ارزروم، اجراي چنين ممنوعيتي براي كاميون‌هاي ايراني را رد كرد. اوزجان آلاش، رييس انجمن توسعه روابط تجاري تركيه با ايران، روز پنجشنبه ۱۵ مهر به خبرگزاري روسي اسپوتنيك گفته بود كه گذرگاه‌هاي تركيه در واكنش به اقدام اخير تهران، به روي كاميون‌هاي ايراني بسته شده و اين اقدامي در پاسخ به تصميم تهران درباره ممنوعيت ورود كاميون‌هاي تركيه به اين كشور است. اين اخبار در پي تنش مرزي ايران با جمهوري آذربايجان منتشر مي‌شود، تنشي كه پس از منازعه اخير بين جمهوري آذربايجان و ارمنستان و آزاد شدن بخشي از اراضي آذربايجان، بالا گرفت و در هفته‌هاي اخير به اوج رسيد. جمهوري آذربايجان نزديك به 15 روز پيش با وضع محدوديت و عوارض براي كاميون‌هاي ايراني عازم ارمنستان و دستگيري دو راننده به اين تنش‌ها دامن زد و همزمان گزارش‌هايي درباره اقدامات مختلف آذربايجان براي تغيير مرزهاي ايران با ارمنستان و قطع دسترسي ايران به بازارهاي اروپايي منتشر شد. گفته مي‌شود رانندگان ترانزيتي ايران كه از منطقه «گوريس قاپان» يعني مسيري 21 كيلومتري به ارمنستان مي‌روند پس از جنگ آذربايجان و ارمنستان و تصرف قره‌باغ توسط نيروهاي آذربايجان، با درخواست زياده‌خواهانه‌اي مبني بر پرداخت عوارض 130 دلاري براي عبور از اين 21 كيلومتر، روبه‌رو شده‌اند. در يك ماه گذشته برخي رانندگان چنين پولي نداشتند (يا اصلا نخواستند) كه به پليس آذربايجان بدهند. رانندگان مي‌گويند كه تا همين يك ماه پيش كه جاده در دست نيروهاي ارمنستان بود بدون پرداخت پول از آن عبور مي‌كردند. اما رانندگاني كه پول پرداخت نكردند، دستگير شده و ايران نيز خواهان آزادي آنهاست. حالا رييس انجمن توسعه روابط تجاري تركيه با ايران مي‌گويد گردش تجاري بين ايران و تركيه به دليل اوضاع متشنج در مرز ايران با جمهوري آذربايجان متوقف شده است. اين در حالي است كه سجاد سلطان‌زاده، سركنسول ايران در ارزروم، خبر منتشر شده در شبكه روسي اسپوتنيك را رد كرد و گفت كه «خبر ممنوعيت ورود كاميون‌هاي ايراني به تركيه كاملا جعلي و شيطنت‌آميز است.» سلطان‌زاده گفت: بنا بر استعلام انجام شده از مديركل گمركات شرق تركيه «تردد دو طرفه كاميون‌ها به‌طور عادي در جريان است.» يك راننده ترانزيت كه نخواست نامش عنوان شود در اين باره با تاييد سخنان سركنسول ايران در ارزروم به «اعتماد» مي‌گويد: «بله مرز ايران و تركيه باز است و تردد ادامه دارد. اما تركيه اعلام كرده كه براي عبور از مرز بايد 300 لير (تقريبا معادل يك ميليون تومان) پرداخت كنيم.» او مي‌افزايد: «ترك‌ها اين پول را بابت دوزبلاغ از رانندگان مي‌گيرند و در صورت پرداخت نشدن در مرز، جلوي عبور كاميون گرفته مي‌شود.» در ادبيات حمل و نقل بين‌المللي به پولي كه كشور مقابل از كشور صادر‌كننده براي اينكه ماشيني باربري كه باري را حمل مي‌كند و از جاده‌هاي آن كشور و آسفالت‌هاي آن استفاده مي‌كند، مي‌گيرد دوزبلاغ يا پروانه عبور مي‌گويند. در واقع دوزبلاغ پول استفاده از جاده‌هاي يك كشور است. از 5 سال پيش به اين طرف، پرداخت اين عوارض براي كاميون‌هاي ايراني كه در تركيه تردد مي‌كنند، لغو شده بود. رانندگان ترانزيتي اگر از جاده‌هاي برخي كشورهاي اروپايي عبور مي‌كردند بايد اين عوارض را پرداخت مي‌كردند. اما حالا تركيه به عنوان دروازه ترانزيت ايران اين عوارض را وضع كرده است. در حال حاضر نظام دوزبلاغ ميان ايران و كشورهاي CIS تنها با دو كشور برقرار است كه عبارتند از: ازبكستان و قزاقستان. ايران با گرجستان، تاجيكستان و تركمنستان قرارداد معافيت دوزبلاغ دارد و از اين‌رو رانندگان نيازي به پرداخت عوارض از اين كشورها ندارند. اما با اقدام تركيه و پس از تنش‌هاي موجود، به نظر مي‌رسد كه شرايط تغيير كند.