مهرباني با پناهجويان افغان
محمود فاضلي
هزاران نفر از مردم افغانستان كشورشان را از ترس رژيم طالبان، جنگ، بيكاري، خشكسالي و ساير چالش‌ها ترك كرده و به سوي مرزهاي كشورهاي همسايه همچون ايران و پاكستان مي‌روند. ايران دومين كشور بزرگ پذيرنده اتباع افغان است و كمپ‌هاي موقتي پذيرش آواره‌هاي افغان در آن پيش‌بيني شده است. بخشي از اين پناهجويان، كارمندان دولت سابق يا نيرو‌هاي بلندمرتبه ارتش، پليس و از كماندو‌هايي هستند كه عليه طالبان جنگيده‌اند، ولي به دستور فرماندهان‌شان مجبور به تسليم و تحويل سلاح‌هاي‌شان شده و به‌خاطر حفظ جان همه زندگي خود را در آنجا رها كرده و به ايران آمده‌اند. نتيجه 40 سال جنگ در افغانستان اين شده است كه ايران هم‌اكنون پذيراي بيش از 3.5 ميليون نفر افغاني است. دولت ايران سه اردوگاه را براي پذيرش اين موج از مهاجرين ساخته است ولي مسوولان ايراني مي‌گويند به محض بهبود شرايط، اين پناهجويان بايد به كشورشان بازگردند.
ايوو فرايژسون، رييس نمايندگي كميسياري عالي پناهندگان سازمان ملل مي‌گويد: اين سازمان مدت‌ها پيش از ايران خواسته است پذيراي اين پناهجويان باشد و امكانات بهداشتي و امكان تحصيل در مدارس را براي آنان فراهم كند. اين سازمان از ايران خواسته است اجازه دهد افغاني‌ها مادامي‌كه شرايط داخلي افغانستان بهبود نيافته در ايران بمانند زيرا وقتي بازگردند و شرايط مناسب نباشد اين مهاجرين باز هم به ديگر كشورهاي منطقه مي‌روند يا مجددا باز مي‌گردند. بسياري از پناهجويان اعلام مي‌كنند تا زماني كه ايران پذيراي ما باشند، مي‌مانيم، ما به خاطر سلامت و تحصيل بچه‌هاي‌مان مجبوريم بمانيم.
آژانس پناهندگان سازمان ملل نيز در هشداري به كشورها اعلام كرد در صورتي كه كشورها كمك‌هاي وعده داده‌شده به افغانستان را عملي نكنند موج جديدي از پناهجويان به مرزهاي ايران و پاكستان سرازير مي‌شوند. كمبود منابع مانع تلاش‌هاي اين آژانس براي جلوگيري از بحران اقتصادي در افغانستان است. بحراني كه ادامه آن مي‌تواند موج تازه‌اي از مهاجرت را در پي داشته باشد و مهاجران به طرف كشورهاي ايران و پاكستان روي آورند. طبق آمارهاي موجود تعداد مهاجران به ايران نسبت به ماه گذشته چهار برابر افزايش داشته است. بيكاري، فقر روزافزون و گرسنگي باعث شده است كه تعداد زيادي از افغان‌ها به سوي مرز ايران حركت كنند. 60 درصد اهالي شمال افغانستان زير خط فقر و گرسنگي زندگي كنند. مسوولان در سازمان غذايي جهان هشدار مي‌دهند كه اين رقم تا دو ماه ديگر به 70 درصد خواهد رسيد.
براساس اعلام آژانس پناهندگان سازمان ملل با آغاز جنگ داخلي در افغانستان، ايران و پاكستان مقصد اصلي پناهجويان افغان بوده است. در سال 2019 مقصد نيمي از پناهجويان پاكستان و حدود يك‌سوم (950 هزار نفر) ايران بوده است. بر اساس برخي برآوردها بيش از دو ميليون فرصت شغلي را افغان‌ها در ايران در اختيار دارند و برآورد مي‌شود كه سالانه سه تا چهار ميليارد يورو از اين طريق از كشور خارج مي‌شود. ايران با وجود مشكلات متعدد اقتصادي و اجتماعي ناشي از جنگ تحميلي هشت‌ساله، تحريم‌هاي ناعادلانه و اقدامات قهرآميز يكجانبه ديگران، تاكنون چندين برابر بيش از سهم خود، در ميزباني و حمايت از پناهندگان مشاركت كرده و طي بيش از 40 سال همواره به نحو شايسته‌اي پذيراي خيل عظيمي از پناهندگان بوده است.
بي‌ثباتي در كشور افغانستان محصول دو دهه حضور برخي كشورها به بهانه مبارزه با تروريسم است كه نتيجه اين اشغال 20ساله، ويراني دارايي‌ها، نابودي زيرساخت‌ها، فرار مغزها و آوارگي ميليون‌ها مهاجر افغانستاني به خارج از مرزهاي اين كشور بوده است. ايران در راستاي ممانعت از ورود آنان به كشورهاي ديگر با هدف رسيدن به كشورهاي اروپايي، متحمل هزينه‌هاي گزاف و سنگين برخورد با ورود غيرمجاز مرزي شده و متاسفانه تاكنون همكاري و حمايت لازم با ايران به عمل نيامده است، به نحوي كه كمك‌هاي بسيار اندك سازمان‌هاي بين‌المللي و كشورهاي كمك‌كننده طي سال‌هاي اخير تنها 5 درصد از هزينه‌ها و نياز‌هاي پناهندگان را پوشش داده است، بنابراين با اين شرايط، ديگر امكاني براي پذيرش جمعيت آوارگان در ايران وجود ندارد. ايران در قبال حمايت مستمر از پناهندگان، خواهان تعهد متقابل كميساريا و جامعه بين‌المللي براي حمايت متناسب به منظور حل‌وفصل دايمي اين مساله است.
اعزام يك هواپيما حامل هشتمين محموله كمك‌هاي بشردوستانه ايران به مردم افغانستان شامل موادغذايي، دارو و اقلام پزشكي براي مصدومان و خانواده‌هاي قربانيان حمله داعش به مسجد سيدآباد قندوز از اقدامات قابل تقدير در روزهاي اخير است.