بيانيه مشترك وزراي خارجه كشورهاي همسايه افغانستان و روسيه:
«مسوولان ذي‌ربط افغان» روابط خود را با گروه‌هاي تروريستي قطع كنند
در پايان دور دوم نشست وزيران خارجه كشورهاي همسايه افغانستان و روسيه در تهران بيانيه‌اي صادر شد كه از بسياري جهات شباهت‌هاي زيادي به بيانيه پاياني دور اول اين نشست در پاكستان داشت. در اين بيانيه تلاش شده بود تا بدون اشاره مستقيم از مسوولان وضع كنوني افغانستان [امريكا] خواسته شود تا به وظايف، مسووليت‌ها و تعهدات خود در قبال اين كشور عمل كند. همچنين در بيانيه روز چهارشنبه از ايجاد يك ساختار سياسي فراگير و گسترده با مشاركت همه اقوام به عنوان تنها راه‌حل مساله افغانستان نام برده شده بود كه سبب مي‌شود بتوان اين بيانيه را تاحدودي متفاوت از بيانيه‌هايي نظير بيانيه مشترك وزراي خارجه چهار كشور (ايران، روسيه، چين و پاكستان) در حاشيه اجلاس شانگهاي ارزيابي كرد. در بيانيه مورد اشاره قبلي، بر ضرورت تشكيل دولت فراگير در شرايطي تاكيد شده بود كه اين فراگيري براساس «تامين منافع همه مردم» تعريف مي‌شد اما اين‌بار به «حضور و مشاركت همه اقوام» به عنوان يكي از شروط اصلي فراگيري دولت اشاره شده است.
از نكات مهم بيانيه مي‌توان به نام بردن از طالبان بدون هيچ‌گونه پسوند يا پيشوند خاصي اشاره كرد كه نشان از تداوم روند پيشين در راستاي به رسميت نشناختن امارت اسلامي به عنوان دولت رسمي افغانستان است. همزمان از همه «طرف‌هاي افغان» خواسته شده رويكردي «متواضعانه و محتاطانه» اتخاذ كنند.
ايران همچنين توانست برخي مواضع اساسي خود را در بيانيه بگنجاند كه از جمله آنها، محكوم كردن حملات تروريستي «در هر فرم و در هر شكلي» بود. داعش خراسان در هفته‌هاي اخير حملاتي تروريستي عليه گروه‌هايي از شيعيان داشت و اين موضوع با واكنش شديد تهران رو‌به‌رو شده بود. از سوي ديگر، طالبان يا همان «مسوول ذي‌ربط افغانستان» مسوول شناخته شد تا اطمينان حاصل كند خاك اين كشور براي تهديد كشورهاي همسايه از سوي گروه‌هاي تروريستي و جدايي‌طلب استفاده نخواهد شد.
يكي ديگر از اقدامات مثبت بيانيه 5 آبان ايجاد مسووليت بين‌المللي براي سازمان ملل و شوراي امنيت بود و از آنها مي‌خواست به وظيفه خود در راستاي نظارت بر فرآيندها و روندهاي توسعه زيرساخت‌ها و ارسال كمك‌هاي اقتصادي به افغانستان نظارت كنند.
مشاركت‌كنندگان در نشست وزيران خارجه كشورهاي همسايه افغانستان و روسيه در تهران بر تداوم راهكار مشورت منطقه‌اي نيز تاكيد و توافق كردند دور آينده در سال 2022 برگزار شود.
وزراي خارجه:
با توجه به اينكه وضعيت در افغانستان به‌طور اساسي تغيير كرده است بر حمايت از حاكميت ملي، استقلال سياسي، وحدت و تماميت ارضي افغانستان و عدم مداخله در امور داخلي آن تاكيد كردند.
با يادآوري اصول پذيرفته‌شده جهاني حقوق بين‌الملل و احترام به آرمان مردم افغانستان براي تحقق صلح پايدار، براي مشاهده يك افغانستان باثبات، توسعه، رفاه و روابط هماهنگ با كشورهاي همسايه ابراز اميدواري كردند.
از وضعيت پيچيده نظامي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي و بشردوستانه در افغانستان نگراني عميقي ابراز داشتند.
توافق دارند كشورهايي كه مسوول اصلي مشكلات در افغانستان هستند بايد تعهدات خود را با جديت انجام دهند و كمك‌هاي ضروري اقتصادي، معيشتي و بشردوستانه را براي كمك به تحقق انتقال پايدار وضعيت در افغانستان، به اين كشور ارايه دهند.
متذكر شدند يك ساختار سياسي فراگير و گسترده با مشاركت همه اقوام تنها راه‌حل مسائل افغانستان است.
حمايت قوي كشورهاي همسايه افغانستان براي دستيابي به صلح، ثبات و آشتي ملي در اين كشور را ابراز نموده و همه طرف‌هاي درگير از جمله طالبان را براي ادامه گفت‌وگوها و مشورت‌هاي سياسي به منظور بهبود وضعيت آتي اين ملت تشويق كردند.
بر اين موضوع كه سازمان‌هاي بين‌المللي و منطقه‌اي به ويژه سازمان ملل متحد و اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل بايد به مسووليت خود در زمينه پيشبرد حل‌وفصل سياسي مسائل افغانستان پايبند باشند و از افغان‌ها براي توسعه زيرساخت‌هاي اقتصادي- اجتماعي كمك‌هاي اقتصادي و بشردوستانه حمايت كنند، تاكيد كردند.
با ابراز نگراني شديد در مورد وخامت اوضاع اقتصادي در افغانستان از جامعه بين‌المللي درخواست ارايه كمك‌هاي بشردوستانه به صورت فوري نمودند.
حملات تروريستي را در هر فرم و شكل از جمله حملات عليه گروه‌هاي قومي و مذهبي به ويژه حملات تروريستي اخير به مساجد را شديدا محكوم نمودند.
مفاد بيانيه:
۱- حمايت مستمر و واقع‌بينانه از حل‌وفصل اختلافات به وسيله گفت‌وگو و مذاكره ميان طرف‌هاي مربوطه براي دستيابي به مصالحه ملي، راه‌حل سياسي پايدار و تشكيل دولت فراگير.
۲- در خواست از طرف‌هاي افغان در راستاي اجراي سياست‌هاي داخلي و خارجي متواضعانه و محتاطانه، در جهت بازگرداندن هرچه سريع‌تر نظم به جامعه، تحقق بخشيدن به عملكرد موثر ادارات دولتي، ارايه خدمات عمومي اوليه به مردم، اقدام در جهت بهبود معيشت مردم و صيانت از حقوق اساسي افراد از جمله گروه‌هاي قومي، زنان و كودكان در افغانستان.
۳- توجه به ضمانت‌ها و تعهدات طرف‌هاي مسوول ذي‌ربط افغان به جامعه بين‌المللي بدين‌ترتيب كه قلمرو افغانستان هيچ‌گونه تهديدي براي كشورهاي همسايه ايجاد نخواهد كرد و توسط گروه‌هاي جنايتكار، تروريستي و جدايي‌طلب استفاده نخواهد شد و ابراز اميدواري كه به‌طور جدي روابط خود را با انواع گروه‌هاي تروريستي قطع كرده، به آنها حمله كند و آنها را به‌طور قاطع از بين ببرد.
۴- درخواست از طرف‌هاي ذي‌ربط كه به تمام مسووليت‌هاي غيرقابل انكار خود پايبند باشند، رويكردي دوستانه در قبال كشورهاي همسايه اتخاذ كنند و به اصول پذيرفته‌شده جهاني حقوق بين‌الملل و حقوق اساسي بشر احترام بگذارند و از امنيت و حقوق مشروع اتباع و موسسات خارجي در افغانستان حمايت كنند.
۵- تشويق طرف‌هاي ذي‌ربط افغان به رويارويي با تهديدات و چالش‌هاي مختلف از جمله تروريسم، قاچاق موادمخدر و قاچاق انسان، سركوب جرايم سازمان‌يافته و ساير اعمال جنايتكارانه‌اي كه از داخل افغانستان نشات مي‌گيرد، در عين درنظر داشتن تهديدات تروريسم و اثربخشي مبارزه با تروريسم در افغانستان و انجام مذاكرات دوجانبه يا از طريق كانال‌هاي چندجانبه، به منظور برقراري امكان ازسرگيري همكاري‌هاي مبارزه با تروريسم با افغانستان در زمان مقتضي.
۶- درخواست از طرف‌هاي ذي‌ربط افغانستان و جامعه بين‌المللي براي رسيدگي به دلايل اصلي مهاجرت و آوارگي اجباري در افغانستان، پرهيز از هرگونه فعاليت بي‌ثبات‌كننده‌اي كه وضعيت را بدتر مي‌كند و همكاري براي يافتن راه‌حل دايمي براي وضعيت مستمر پناهندگان افغان.
7- درخواست از جامعه بين‌المللي و كشورهاي كمك‌كننده به منظور فراهم آوردن حمايت‌هاي مالي مستمر، كافي و متناسب از كشورهاي ميزبان پناهندگان افغان، به‌ويژه جمهوري اسلامي ايران، جمهوري اسلامي پاكستان و ساير كشورهاي همسايه افغانستان.
۸- درخواست از جامعه بين‌المللي به منظور ارايه كمك‌هاي بشردوستانه فوري‌تر از جمله غذا، دارو، تجهيزات زمستاني و غيره براي جلوگيري از بحران انساني و موج پناهجويان در افغانستان و جلوگيري از شوك جديد به كشورهاي همسايه و جامعه بين‌المللي.
۹- درخواست از جامعه جهاني تا اقدامات مشخصي را براي كمك به افغانستان در برابر كوويد-۱۹ و جلوگيري از انتشار ويروس انجام دهد.
۱۰- پيشنهاد ايجاد يك سازوكار براي برگزاري جلسات منظم نمايندگان ويژه در امور افغانستان. همچنين، نسبت به همكاري سازوكار جلسات منظم نمايندگان سفارتخانه‌ها در افغانستان در آينده نزديك، در راستاي ترويج و رايزني در مورد جزييات همكاري‌هاي مربوطه براي رسيدن به دستاوردهاي ملموس‌تر موافقت شد.
۱۱- تصريح كردند كه جامعه بين‌المللي به صورت مثبت به تعامل خود با افغانستان ادامه داده و با نقشه راه طولاني‌مدت دستور كار تعامل سياسي، يكپارچگي اقتصادي و اتصالات منطقه‌اي را پيش ببرد.
وزراي امور خارجه با قدرداني از ميزباني جمهوري اسلامي ايران در دور دوم اين نشست، موافقت خود را براي برگزاري دور سوم اين نشست در سال ۲۰۲۲ اعلام كردند.