تردد شبانه هم لاکچری شد

گروه اقتصادي 

محدوديت‌هاي تردد شبانه در تهران و ديگر شهرهاي بزرگ در حالي ادامه دارد كه از آذر سال 99 كه اين طرح به اجرا رسيد تاكنون، كشور چندين پيك را پشت سر گذاشته و با وجود افزايش شمار فوتي‌هاي روز گذشته به 197 نفر، احتمال ورود به پيك ششم را نيز تقويت مي‌كند . در تمام اين نزديك به يك‌سالي كه از اجراي اين طرح مي‌گذرد، نه تنها تردد در ساعات 22 الي 3 بامداد كاهش پيدا نكرد كه به باور برخي كارشناسان و مسوولان اين طرح به طبقاتي شدن تردد شبانه در شهر و مجوزي براي گشت و گذار افراد ثروتمند در ساعات ممنوعيت بوده است.

 با اين وجود همچنان كسي از لغو آن سخن نگفته و حتي صداي اعتراض نمايندگان مجلس نيز بلند شده است؛ خضريان، سخنگوي كميسيون اصل ۹۰ در اين خصوص گفت كه «از نظر علمي هنوز كسي نتوانسته اثربخشي محدوديت تردد شبانه را ثابت كند. با اعمال محدوديت تردد شبانه، تهران و ديگر شهرهاي بزرگ براي طبقه مرفه و بالانشين قرق مي‌شود و عملا اعلام شده كه تهران‌گردي در شب‌ها براي طبقه مرفه است زيرا مانعي براي تردد افراد جز پرداخت هزينه وجود ندارد. با اين طرح افراد با دادن پول مجوز گشت و گذار در شب را پيدا مي‌كنند.»
 با وجود اينكه بسياري از مسوولان از جمله زالي فرمانده ستاد كرونا در تهران ادامه‌دار شدن اين محدوديت‌ها را براي كاهش شيوع كرونا موثر نمي‌داند، اما به نظر مي‌رسد براي دولت منبع درآمدي نسبتا خوبي داشته است. با استناد به برخي محاسبات كه پيش‌تر توسط برخي رسانه‌ها منتشر شده، حدود دو هزار ميليارد تومان عايدي دولت از محل جريمه خودروهايي است كه به محدوديت‌هاي شبانه بي‌توجه بودند. البته كه اين رقم كمتر از آن چيزي است كه به نظر مي‌رسد؛ چراكه بر اساس گزارش مركز آمار از درآمد هزينه خانوارها در سال 99، حدود 14 ميليون و 312 هزار خانواده در كشور خودرو داشتند كه اگر فرض شود هر خانواده تنها يك دستگاه خودرو دارد، دو هزار ميليارد در واقع جريمه 200 هزار توماني 10 ميليون خودرو است. از سوي ديگر بر اساس گزارش 25 آذر خبرگزاري تسنيم تنها در يك روز تعداد 37 هزار و 530 دستگاه خودرو 200 هزار تومان، هشت هزار و 967 دستگاه خودرو 500 هزار تومان و 405 خودرو نيز يك ميليون تومان جريمه شدند؛ بنابراين دولت تنها از يك شب توانست 12 ميليارد و 400 ميليون تومان درآمد كسب كند. اگرچه كه معاون آموزش و فرهنگ ترافيك پليس راهور تهران از جريمه شدن 620 هزار خودرو از ابتداي طرح محدوديت تردد شبانه تا 5 ارديبهشت سال جاري خبر داده بود، اما به نظر مي‌رسد اين آمار در ماه‌هاي اخير بيشتر نيز شده باشد، چراكه در آذرماه تنها در يك روز بيش از 47 هزار خودرو جريمه شده بودند. به راستي رقمي كه بتواند تخمين درستي از درآمدزايي طرح ممنوعيت تردد شبانه باشد، چقدر است؟ اگر تمام خودروهاي كشور يك بار جريمه بي‌توجهي به طرح ممنوعيت شبانه شده باشند، در اين صورت بيش از دو هزار و 860 ميليارد تومان براي دولت آورده داشته است. 

چرا ممنوعيت؟
آذر سال 99 دولت تصميم گرفت براي كنترل بيماري و مسدود كردن زنجيره انتقال اين ويروس، طرحي براي ممنوعيت تردد در ساعات 21 الي 4 بامداد اجرا كند. اگرچه كه اين طرح در ابتدا علاوه بر كاهش خودروها در سطح شهر، به افزايش نرخ كرايه تاكسي‌هاي اينترنتي نيز انجاميد و كسبه نيز مجبور بودند مغازه‌هاي خود را تا ساعت 20 ببندند، اما اعضاي ستاد مقابله با كرونا معتقد بودند براي جلوگيري از شيوع بيشتر كرونا اين اقدامات ضروري است. البته پس از مدتي و در فروردين سال جاري اين محدوديت‌ها به ساعات 22 الي 3 بامداد تغيير پيدا كرد. اين در حالي است كه چند روز پس از تغيير ساعت، كشور درگير شديدترين پيك كرونا شد به گونه‌اي كه روزانه بيش از 600 نفر بر اثر كرونا فوت مي‌كردند. تجربه حدود يك‌سال اعمال محدوديت‌هايي شبانه تردد بركرونا نشان داده كه نه تنها تاثيري در كاهش يا كنترل بيماري نداشته، بلكه عمده آسيب‌ديدگان آن افرادي هستند كه مجبورند تا ديروقت كار كنند و خودرو شخصي ندارند. بر اساس گزارش درآمد هزينه خانوارها در سال 99 حدود 53.1 درصد از خانوارهاي شهري خودرو شخصي دارند و در روستاها نيز اين نرخ 34.1 درصد است. با مقايسه اعداد و ارقام مالكيت خودرو مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه افراد داراي تمكن مالي كه توانايي خريد خودرو را دارند، مي‌توانند از پس هزينه‌هاي جريمه نيز برآمده و محدوديت‌هاي تردد شبانه بر فعاليت آنها تاثيري نخواهد داشت. 

هر خودرو، كاهش خطر ابتلا كمتر 
داده‌هاي مركز آمار نشان مي‌دهد كه در سال 99 نزديك به 47 درصد از خانوارهاي شهري و بيش از 66 درصد از خانوارهاي روستايي فاقد خودرو شخصي هستند؛ با استناد به اين گزارش در سال 99، 22 ميليون و 228 هزار خانوار در مناطق شهري و هفت ميليون و 445 هزار خانوار نيز در مناطق روستايي زندگي مي‌كردند كه اگر آمار و ارقام داشتن وسيله نقليه در تعداد خانوارهاي كشور ضرب شود مي‌توان دريافت كه 15 ميليون و 360 هزار خانوار در كشور فاقد خودرو شخصي هستند؛ بدان معنا كه توانايي خريد خودرو را ندارند يا نيازي به آن نمي‌بينند. از سوي ديگر بر اساس گزارش پايش فقر وزارت كار و تعاون در سال 98 حدود 26.5 ميليون نفردر فقر مطلق زندگي مي‌كردند كه در سال 99 افزايش يافت؛ با استناد به گزارش‌هاي اخير مراكز رسمي در سال 99 تعداد كل خانوارهايي كه زير خط فقر زندگي مي‌كنند، 10 ميليون است. با مقايسه اعداد و ارقام خانوارهايي كه زير خط فقر زندگي مي‌كنند و افرادي كه خودرو ندارند، مي‌توان ادعا كرد كه اين طرح تنها مي‌تواند بر زندگي افرادي تاثير بگذارد كه خودرو دارند و از سويي به دليل داشتن خودرو و رفت و آمد با آن به جاي استفاده از وسايل نقليه عمومي، در خطر ابتلاي كمتري قرار دارند. 

دوركاري لغو شد، چرا ممنوعيت ادامه دارد؟
از 27 مهرماه دوركاري در استان تهران لغو شد. با اين حال ممنوعيت‌هاي تردد شبانه همچنان ادامه دارد و از آنجايي كه تا روز گذشته بيش از 31 ميليون واكسن براي دز دوم تزريق شده، برقرار ماندن ممنوعيت‌هاي ترددي مي‌تواند به دلايل ديگري باشد. با استناد به گزارش مركز آمار، اگر براي هر خانواده يك خودرو در نظر گرفته شود، كل خودروهايي كه در سال 99 در سطح كشور تردد مي‌كردند به 14 ميليون و 312 هزار دستگاه مي‌رسد. اگر تنها نيمي از آنها جريمه 200 هزار توماني داشته باشند و نه جريمه ورود به شهرهاي نارنجي و قرمز در اين صورت حدود هزار و چهارصد ميليارد تومان به واسطه جريمه تردد شبانه از اين تعداد خودرو دريافت شده است. اگر از كل خودرو‌ها تنها 5 درصد آنها جريمه ورود به مناطق قرمز شده باشند، 350 ميليارد ديگر به جريمه‌اي دريافتي اضافه مي‌شود. اگر 5 درصد خودروها نيز جريمه يك ميليون توماني داشته باشند، در اين صورت حدود 700 ميليارد ديگر نيز به جريمه‌ها افزوده مي‌شود. بنابراين با تقريبي مي‌توان دريافت كه در آستانه يك‌سالگي طرح ممنوعيت شبانه حدود دو هزار و 500 ميليارد تومان جريمه از خودروها دريافت شده است. البته كه اين رقم براي هر خانواده، يك خودرو درنظر گرفته شده و به نظر مي‌رسد رقم دقيق، بالاتر از آن باشد.