استفاده ‌ بايدن از غيبت شي ‌جين‌پينگ در رم و گلاسكو

آرمين  منتظري

غيبت شي جين‌پينگ، رييس‌جمهوري چين در دو نشست بزرگ جي 20 و نشست جهاني تغييرات آب و هوايي در گلاسكو فرصتي را در اختيار جو بايدن رييس‌جمهوري امريكا قرار داد تا بتواند بار ديگر رهبري امريكا در عرصه جهاني را به رخ جهانيان بكشد. سخناني كه بايدن در نشست سران كشورهاي گروه بيست و نشست تغييرات آب و هوايي ايراد كرد به وضوح نشان داد كه بايدن خود نيز به اين امر واقف و براي پيشبرد آن تلاش كرده است. رييس‌جمهوري دقيقا زماني در اين دو نشست بسيار مهم شركت نكرد كه دولت بايدن سعي دارد با استفاده از نفوذ سياسي و ديپلماتيك خود در سراسر جهان در مقابل رشد اقتصادي چين بايستد. به گزارش ان‌بي‌سي، بايدن در سخناني در اجلاس مطبوعاتي‌اش در گلاسكو در خصوص غيبت رييس‌جمهوري چين در نشست COP26 گفت: «از يك طرف چين سعي دارد به جهان بگويد كه قصد دارد نقش رهبري جهان را برعهده بگيرد و از طرف ديگر رييس‌جمهوري‌اش در دو نشست مهم جهاني شركت نمي‌كند! بس است ديگر.» بايدن با تاكيد بر اينكه غيبت شي جين‌پينگ در اين دو نشست يك اشتباه بزرگ بود، اعلام كرد كه غيبت چين در نشست كلاسگو مورد توجه قرار گرفته است. او گفت كه رهبران جهان به اين نكته واقف شده‌اند كه چين توانايي‌اش را در اثرگذاري بر مردم سراسر جهان از دست داده است. بايدن گفت: «ما در اين نشست شركت كرديم و حضور ما در گلاسكو بسيار تاثيرگذار بود و من فكر مي‌كنم همه جهانيان چشم‌شان به ايالات متحده و نقش رهبري‌اش در جهان دوخته شده است.» بايدن در خصوص غيبت روسيه در اين نشست نيز اظهارات مشابهي مطرح كرد. ولاديمير پوتين  نيز در  هر دو  نشست جي 20 و نشست جهاني تغييرات  آب ‌و هوايي شركت  نكرد. 

شي جين‌پينگ كه از سال 2013 قدرت را در اين كشور در دست دارد، از زمان شيوع بيماري كوويد 19، دو سال است كه چين را ترك نكرده است. تحليلگران مسائل چين در اين خصوص نظرات متفاوتي دارند. برخي معتقدند كه او به دليل مديريت مهار ويروس كرونا چين را ترك نمي‌كند و برخي ديگر نيز مسائل سياست داخلي را  دليل اين  امر عنوان  مي‌كنند. 
جو بايدن در گلاسكو نشان داد كه قصد دارد در خصوص تعهدات چين در مبارزه با تغييرات آب و هوايي به اين كشور فشار وارد كند. چين برنامه دارد كه تا سال 2030 به انتشار گازهاي گلخانه‌اي ادامه دهد. در مقابل امريكا قصد دارد براي مقابله با چين، رويكردي ملايم‌تر با ديگر كشورها در پيش بگيرد. 
جو بايدن در نشست گروه 20 در رم اعلام كرد كه كشورش قصد دارد تعرفه‌هاي وضع شده بر فولاد و آلومينيوم توليدي كشورهاي اتحاديه اروپا را كه در زمان ترامپ وضع شده بود، به حال اوليه بازگرداند. اگرچه برخي اتحاديه‌هاي كارگري و تجار امريكايي تمايل دارند اين تعرفه‌ها به‌جاي خود باقي بماند تا از توليد امريكا حمايت شود، اما دولت بايدن اعلام كرده كه وارد كردن آلومينيوم و فولاد از اتحاديه اروپا بسيار بهتر از اين است كه امريكا بخواهد اين كالاها را در چين وارد كند. چين بزرگ‌ترين صادر‌كننده فولاد و آلومينيوم  به سراسر جهان  است. 
جينا ريموندو، وزير تحارت امريكا معتقد است كه چيني‌ها در مقايسه با اتحاديه اروپا در روند توليد فولاد از روش‌هايي استفاده مي‌كنند كه آلودگي زيست‌محيطي بيشتر توليد مي‌كند و «فقدان استانداردهاي زيست‌محيطي يكي از دلايل ارزان‌تر ‌بودن آلومينيوم و فولاد توليد شده در چين است.» سناتور شرود بروان از ايالت اوهايو كه يكي از متحدان نزديك بايدن در كنگره است نيز از اين تصميم دولت بايدن تمجيد كرده است و به‌طور كلي در موضوعات مربوط چين، نمايندگان كنگره از هر دو حزب جمهوري‌خواه و دموكرات، ‌نظرات نزديك به هم دارند. براون مي‌گويد: «دولت مي‌داند كه اگر بخواهد از كارگران و شركت‌هاي امريكايي در مقابل روش‌هاي ضد رقابتي چين حمايت كند، مجبور است با دوستان متحدانش همكاري كند.» جو بايدن روز سه‌شنبه قبل از اين از اسكاتلند راهي امريكا شد و در نشست حاشيه‌اي با رهبران گروه 7 و اتحاديه اروپا ديدار كرد. موضوع اين ديدار انديشيدن راهكارهايي بود تا دموكراسي‌هاي ثروتمند جهان بتوانند با استفاده از آنها نيازهاي عظيم زيرساختي در جهان در حال توسعه را برآورده كنند. اين ابتكار كه «دوباره دنياي بهتري بسازيد» نام گرفته، تلاشي است براي مقابله با كشورهاي غربي با برنامه‌هاي گسترده چين در كمك به ساخت زيرساخت‌ها در كشورهاي توسعه يافته. چين نيز ابتكار خود را به كار گرفته است و اين ابتكار «طرح كمربند راه» نام دارد. چين طي 10 سال گذشته براي عملي كردن اين طرح ابتكاري بيش از يك تريليون دلار براي ساخت بندر، جاده، فرودگاه و نيروگاه‌هاي توليد برق در آفريقا، امريكاي لاتين و آسيا هزينه كرده است. ايالات متحده امريكا مدت‌هاست كه اعلام مي‌كند كمك گرفتن از چيني‌ها براي كشورها هزينه‌هاي جانبي دارد. اتهامي كه چيني‌ها همواره آن را تكذيب كرده‌اند. كاخ سفيد روز گذشته در بيانيه‌اي درباره نشست روز سه‌شنبه اعلام كرد: «اين نشست كاملا در تضاد با اقدامات ديگر بازيگران بين‌المللي است كه تلاش مي‌كنند با ساخت زيرساخت‌ها در كشورهاي در حال توسعه آنها زير بار بدهي‌هاي عظيم به اسارت گرفته و آنها را مجبور كنند از زيرساخت‌هاي سوخت فسيلي در چند دهه آينده استفاده  كنند.» 
در آن ‌سوي ماجرا اما، هرقدر كه غيبت شي جين‌پينگ در گلاسكو  و  رم احساس شد، در خود چين هيچ توجهي با آن نشد. شي جين‌پينگ در بيست و ششمين اجلاس شاخه‌هاي حزب كمونيست چين گفته بود خوشحال خواهد شد كه در نشست رهبران جهان شركت كرده و درباره چالش‌هاي تغييرات آب و هوايي صحبت كند. اما او در عوض ترجيح داد به ارايه يك متن سخنراني نوشتاري به نشست گلاسكو بسنده كند. اين متن روي سايت نشست گلاسكو قرار گرفت. رييس‌جمهوري چين در اين نشست درباره ضرورت اقدام كشورها براي رسيدن به اجماع و افزايش اعتماد ميان كشورها و همكاري و همياري در به موفقيت رساندن نشست گلاسكو تاكيد كرد. بعد از اينكه سران كشورهاي گروه 20 از رم راهي گلاسكو شدند، سخنگوي وزارت خارجه چين از پيام ارسالي توسط شي جين‌پينگ تمجيد كرد. او اعلام كرد: «بيانيه‌ مكتوب رييس‌جمهور شي خطاب به نشست تغييرات آب و هوايي گلاسكو نشان‌دهنده موضع قاطع چين در خصوص افزايش همكاري‌هاي بين‌المللي براي مبارزه با تغييرات آب و هوايي و حفاظت از زمين است. چين به عنوان يك كشور بزرگ براي حفاظت از سياره زمين، احساس مسووليت مي‌كند.» سخنگوي وزارت خارجه چين همچنين اعلام كرد كه شي جين‌پينگ تمايل دارد از طريق اجلاس ويديويي در اين نشست سخنراني كند اما مقدمات اين كار توسط برگزار‌كنندگان نشست فراهم نشد. پيش‌ از اين، سخنگوي وزارت خارجه اعلام كرده بود كه مشاركت مجازي شي در G20 آخرين حضور وي در رويدادهاي مهم چندجانبه پس از بحث عمومي اخير در هفتاد و ششمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل متحد بود. در آن نشست نيز، شي به ‌صورت مجازي شركت كرد، بدون اينكه هرگز پكن را ترك كند. در ماه سپتامبر دولت بايدن گروهي از مقاماتش را به امريكاي لاتين اعزام كرد تا پروژه‌هاي بالقوه زيرساختي براي سرمايه‌گذاري در آن منطقه را در چارچوب طرح «دنياي بهتري بسازيد» شناسايي كنند. روز سه‌شنبه، كاخ سفيد اعلام كرد كه معاون مشاور امنيت ملي جو بايدن بلافاصله به غنا و سنگال سفر خواهد كرد تا همين برنامه را در غرب آفريقا عملي كند. اخيرا چين سعي كرده در اجراي طرح كمربند راه خود تغييراتي صورت بدهد و سعي كرده به‌ جاي تاسيس نيروگاه‌هاي زغال‌سنگ كه بخش بزرگي از سرمايه‌گذاري‌هايش را تشكيل مي‌داد به سمت تاسيس نيروگاه‌هاي انرژي پاك حركت كند. درك سيزرز، كارشناس مسائل چين در موسسه امريكن انترپرايز در اين خصوص كه چگونه ممكن است گزينه‌هاي پيشنهادي امريكا براي كشورها جذاب باشد، ابراز ترديد كرده است. او مي‌گويد: «قضيه اينقدر ساده نيست كه جو بايدن بگويد بسيار خوب! شي جين‌پينگ پكن را ترك نمي‌كند پس من به صد كشور سفر مي‌كنم و وعده‌هايي به آنها مي‌دهم كه از پس انجام‌شان برمي‌آيم. اگر جو بايدن در حاشيه يك اجلاس چنددقيقه‌اي با شما صحبت كند، اين اقدام تا  اندازه مي‌تواند تاثير مثبت بگذارد؟ مهم اين است كه به اين حرف‌ها عمل  شود.»